این ممنوعیت در فروردین‌ماه سال‌جاری و بر اساس نامه وزارت جهادکشاورزی به گمرک انجام شده‌بود؛ در آن زمان، معاون وزیر کشاورزی در نامه‌‌‌‌‌‌ای به رئیس گمرک درخواست کرد که با توجه به تحولات بازارهای جهانی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین و افزایش تقاضای جهانی برای مصرف برخی کالاهای کشاورزی، ممنوعیت صادرات محصولات سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، پیاز و بادمجان تا اطلاع‌ثانوی به گمرکات اجرایی کشور ابلاغ شود… بدیهی است که صادرات تولید محصولات آببر نباید در کشوری که زنگ خطر آب در آن به‌صدا درآمده انجام شود…
تسنیم
۳ اسفند ۱۴۰۱
جزئیات توافقات ایران و چین در بخش کشاورزی/ لبنیات و سیب ایرانی در راه چین
وزیر جهاد کشاورزی با تشریح دستاوردهای سفر رئیس‌جمهور به چین در حوزه کشاورزی گفت: لبنیات و سیب ایرانی به‌زودی به چین صادر می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم؛ وزیر جهاد کشاورزی در برنامه گفتگوی ویژه خبری گفت: پیش‌بینی می‌شود در دو سال آینده، ارزش صادرات لبنیات ایرانی به چین به یک میلیارد دلار برسد.
به‌گفته ساداتی‌نژاد، درباره صادرات سیب هم با پکن توافق شده است و در نخستین مرحله، حدود ۱۰۰ هزار تن از این محصول به چین صادر می‌شود.
مشروح گفتگو را در ادامه می‌خوانید:
سؤال مجری: دیپلماسی غذایی در دولت سیزدهم و سیاست‌هایی که در این رابطه وجود دارد، چیست؟
وزیر جهاد کشاورزی: در دولت سیزدهم در وزارت جهاد کشاورزی ۵ محور اصلی در بخش کشاورزی مد نظر و مورد پیگیری بوده که یکی از این پنج محور حوزه دیپلماسی غذایی است؛ یعنی در کنار اینکه ما حوزه تولید را حمایت و تقویت می‌کنیم باید بازارهای صادراتی را هم برای آن مهیا و موانع و مشکلاتش را هم برطرف کنیم. برای انجام این کار یک قرارگاه دیپلماسی غذایی در وزارت جهاد از شروع دولت سیزدهم شکل گرفت و به طور منظم و هفتگی هر هفته روز‌های چهارشنبه ساعت ۶ تا ۸ صبح این قرارگاه در وزارت جهاد تشکیل شده است.
اهداف این قرارگاه رفع ممنوعیت‌های صادراتی، ساماندهی واردات محصولات کشاورزی و مشکلات مختلفی اعم از گمرکی، حمل و نقلی و مالی و غیره است.
تاکنون ۴۵ جلسه برگزار شده؛ مصوبات خوبی هم داشته و توانسته کمک بسیار ارزشمندی به حوزه صادرات در بخش محصولات کشاورزی کند. به چند مسئله اگر بخواهم به عنوان دستاوردهای این قرارگاه اشاره کنم، صادرات در بخش کشاورزی به صورت فرایندمحور در آمده یعنی بستر‌های تولید برای کشور‌هایی که ما به آنها محصول صادر می‌کنیم حائز اهمیت است که این محصول در کجا تولید شده، در چه بستری، و ساز و کار و فرایند آن چیست. حتی بعضی از کشور‌ها آن‌قدر حساسیتشان در حوزه صادرات محصولات کشاورزی زیاد شده حتی نیروی انسانی که در آن بخش کار می‌کند برایشان مهم است که آنها وضعیت بیمه‌شان چگونه است. لذا الآن حساسیتی زیادی کشور‌ها در بخش محصولات کشاورزی دارند. برای اینکه این کار اتفاق بیفتد در ابتدای دولت سیزدهم، محدودیتی در صادرات فلفل دلمه به کشور روسیه پیش آمد و مسائل مختلفی هم داشت. برای اینکه این کار تکرار نشود، محصولات کشاورزی ایرانی محصولات با کیفیتی هستند و بتوانند بازاری را که به دست می‌آورند از دست ندهند، چون بر روی بازار محصولات دیگر اثر می‌گذارد، ما یک سامانه‌ای را ایجاد کرده‌ایم به نام سامانه ردیابی و شناسنامه‌دار شدن بستر‌های تولید محصولات کشاورزی که این سامانه به نام «سماک» معروف است. که در آنجا تمام مراحل تولید محصول کشاورزی را ثبت می‌کنند. در دو بخش، این اتفاق که محصولات صادراتی ما بیشتر برای آن است شروع شده؛ یکی گلخانه‌ها هستند که عمده محصولات صادراتی ما مانند گوجه، خیار، بادمجان این‌ها در گلخانه‌ها تولید می‌شوند لذا این محصولات دارای شناسنامه تولید هستند یعنی در این سامانه به طور کامل بارگذاری می‌شود؛ لذا محصول کاملاً فرایندش مشخص است که چه سمی، چه کودی و چگونه انجام شده است؛ به عبارت امروزی محصول کیو آر کُدی دارد و می‌تواند به راحتی ردیابی شود. بنابراین آنها می‌توانند از این فرایند اطمینان حاصل کنند. اتفاقی است که مشکل است. فلفل دلمه ما هم که قاعدتاً کشور روسیه سختگیر است و خیلی‌ها فکر می‌کردند احتمالاً چند سال طول بکشد که رفع محدودیت شود، ما با سرعت این را رفع کردیم، به دلیل اینکه این سامانه مهیا شد و آنها آمدند از بستر‌های تولید بازدید کردند. ما الآن هیچ محدودیتی در صادرات به کشور روسیه نداریم.
در اوراسیا هم همین‌طور است. برای اینکه تقلبی هم صورت نگیرد در مجوز‌هایی که صادر می‌شود به صورت آنلاین بین دو کشور صورت می‌گیرد. بخشی از صادرات هم محصولات باغی است مانند خرما، سیب، کیوی، پرتقال؛ برای این‌ها هم ما در ۶ ماه آینده شناسنامه تولید را انجام می‌دهیم، چون باغات ایران را شناسنامه‌دار می‌کنیم بنابراین شرایطی را مهیا می‌کنیم که ان‌شاءالله محصول ایرانی با کیفیت و بدون هیچ دغدغه‌ای صادر شود. نکته دوم که از خروجی‌های بسیار خوب است تعیین حد مجاز سموم و آفت‌کش است. قبلاً ۴۰ محصول کشاورزی در کشور ما حد مجازش مشخص شده بود؛ بنابراین محصولات دیگر وقتی صادر می‌شد بعضاً دچار محدودیت می‌شد به خاطر اینکه ما آن استاندارد کشور هدف را رعایت نکرده بودیم.
یک اتفاق بسیار مهمی که در سال اول دولت سیزدهم انجام شد که یک حمایت بزرگ از محصول کشاورزی ایران در بازارهای جهانی است، ۱۸ هزار محصول کشور در سموم و آفت‌کش‌های مختلف تعیین تکلیف شد. اینکه چرا ۱۸ هزار به خاطر اینکه ما حدود ۴۷۵ آفت‌کش مجوزدار در کشور داریم که ممکن است در ۶۰، ۷۰ محصول استفاده شود و حد مجاز هر آفت‌کش در هر محصول یک حد استانداردی برای کشور‌های مختلف است. الحمدالله این ۱۸ هزار تعیین تکلیف شده و لذا الآن هر محصولی که از کشور ما صادر می‌شود حد مجازش مشخص شده است برای کشور هدف. یک موضوع مهم دیگر تجهیز آزمایشگاه است. ما کلاً تا قبل از این دولت چهار آزمایشگاه فعال داشتیم که محصول کشاورزی را وقتی می‌خواستیم صادر کنیم محصول کشاورزی در این آزمایشگاه‌ها باید کار‌های استانداردش انجام می‌شد و گواهی می‌گرفت تا بتواند صادر شود. ما این آزمایشگاه‌ها را به ۲۰ آزمایشگاه افزایش دادیم. لذا الآن محصول کشاورزی در استان‌های مختلف کشور ما قبل از اینکه صادر شود و به جهت اینکه پشت گمرک معطل نشود، در همان استان گواهی بهداشتی برای محصول از آزمایشگاهی که مورد تأیید سازمان غذا و دارو کشور است می‌گیرد و بر اساس حدود مجاز سمومی که برای هر محصول در هر کشور تعیین شده است صادرات انجام می‌شود. لذا دغدغه‌ای از این بابت نداریم. حدود ۷۰۰ کارخانه خوراک دام در کشور داریم که این‌ها می‌توانند در صادرات فعال شوند، ما دستورالعمل برای خوراک دام، طیور و آبزیان نداشتیم که دستورالعملی تدوین کردیم و ابلاغ شد و باعث شد صادرات خوراک آبزیان به روسیه شروع شد. در صادرات گیاهان دارویی ما مشکل دستورالعمل داشتیم که شیوه‌نامه‌اش در قرارگاه تصویب و ابلاغ شد.
سؤال مجری: یکی از موارد برای صادرات، مخصوصاً محصولات صادراتی فسادپذیر، مربوط به کمبود کانتینتر‌های یخچالی بود؛ برای رفع این مسئله کاری انجام شده است؟
ساداتی‌نژاد: موضوع حمل و نقل و لجستیک یکی از موضوعات مربوط به صادرات ما است. این اتفاقی که افتاده چه دستاوردی را برای ما داشته یکی از آنها این بوده که ما ممنوعیت صادرات فلفل دلمه داشتیم ما ۱۶ سال است که سیب تولیدی کشورمان به پاکستان صادر نمی‌شود در حالی که همسایه‌ای است که مصرف سیب بالایی دارد و ما سیبمان به افغانستان و از آنجا به پاکستان صادر می‌شد؛ بعد از ۱۶ سال صادراتمان به کشور پاکستان آزاد شده. محصول کیوی دچار مشکل بود به هند صادر نمی‌شد که توانستیم مشکل آن را برطرف کنیم یا برای صادر کردن مرغ که ۶ سال بود نمی‌توانستیم به کشور عراق صادر کنیم که الحمدلله رفع شد. در مورد بحث چین بازار بزرگی است که یک و نیم میلیاردی است و همه به دنبال این هستند که در این بازار حضور داشته باشند، الحمدلله اتفاقات بزرگی در مورد چهار پنج محصول در کشور چین افتاد که می‌تواند اتفاق بسیار خوبی باشد.
سؤال مجری: تفاهم‌نامه‌ای در بخش‌های کشاورزی مثل زراعت، شیلات و مکانیزاسیون منعقد شد در بحث چین دقیقاً چه اتفاقاتی قرار است در این موضوع بیفتد؟
ساداتی‌نژاد: محصول کشاورزی یک محصول فسادپذیر است و طبیعتاً یکی از موانعی که بعضاً با آن مواجه‌ایم کانتینر‌هایی است که باید شرایط دمایی خاصی داشته باشند. ما در این زمینه کمبود داریم که تمهیداتی انجام گرفته. بعضی از شرکت‌های داخلی ما ظرفیت تولید این محصول را دارند و طبیعتاً اگر این‌ها نتوانند تأمین کنند می‌تواند بخشی از آن از خارج وارد شود. فرض کنید کانتینر‌هایی که کشور‌های مختلفی که محصول می‌بریم مانند روسیه و… از کانتینر‌هایی که آنها دارند هم استفاده می‌کنیم، اما کامل برطرف نشده، ولی حرکت در این زمینه انجام شده است. در مورد بحث چین طبیعتاً در کنار اینکه ما هدفمان این بود که تسهیل کنیم صادرات به کشور‌های اولویت اول همسایگانمان نمی‌شود ما با همسایگان بحث صادرات محصولات کشاورزی را حل نکنیم ما باید در سبد غذای همسایگان نقش مهمی داشته باشیم که امنیت‌آور هم است. مردم کشور‌های جهان به کسی که غذا می‌دهد به آنها احترام می‌گذارند و برایشان فوق‌العاده حائز اهمیت است. یکی از کشور‌هایی که به دلیل بازار بزرگ مصرف مد نظر بوده چین است، که در این زمینه در طول یک سال گذشته تلاش زیادی صورت گرفته. دستاورد‌هایی هم داشته که در سفر چین تقریباً می‌توانیم بگوییم ما به نقطه نهایی تلاش‌هایی که انجام شده بود نزدیک شدیم. ما در سفر چین سه تفاهم‌نامه یا سه سند را امضا کردیم که یکی از این سند‌ها در خصوص صادرات انواع محصولات لبنی به چین است. بازار بزرگ مصرفی دارد در این زمینه ما به بازار چین راه پیدا کردیم و از زمان امضا شرکت‌های ایرانی می‌توانند محصولات خودشان را به کشور چین صادر کنند. بازار چین یک بازار ۱۰ میلیارد دلاری در حوزه فراروده‌های لبنی است که سه و نیم میلیارد دلار آن محصولاتی است که ما در کشور خودمان تولید می‌کنیم؛ پیش‌بینی می‌کنیم که ظرف دو سال آینده این عدد بتواند تا عدد یک میلیارد دلار بود. در این سفر بعضی از تجاری که بودند در حوزه تولید صنایع لبنی نشست‌های خوبی داشتند و در حوزه بازار تلاش‌های خوبی را انجام دادند. این موضوع از زمانی که امضا شده اجرایی شده است؛ چون تعداد زیادی از تجار ایرانی در این سفر بودند مذاکراتشان را برای بحث بازار یا برای شرایطی که آنجا مطلوب است شروع کردند که به زودی این صادرات انجام می‌گیرد.
دومین سندی که امضا شد مربوط به صادرات محصول سیب است که یکی از محصول باغی ما که حائز اهمیت است سیب است که بازار بزرگ چین می‌تواند شرایط مطلوبی را برای ما ایجاد کند. در فاز اول ۱۰۰ هزار تن صادرات سیب مد نظر قرار گرفته که می‌تواند برای تولید سیب ایرانی یک بازار خوبی باشد. می‌تواند در کنار بازار پاکستان که نتیجه تلاش‌های دولت سیزدهم بود، اتفاق خوبی را در حوزه صادرات ایجاد کند.
اما سند سوم که بسیار حائز اهمیت است اقدام مشترک در زمینه همکاری‌های کشاورزی دو کشور است که در بخش‌های مختلف این سند همکاری امضا شده یکی از موارد حوزه زراعت است که در آنجا بحث دیم، بذر برایمان حائز اهمیت بوده؛ در بحث مکانیزاسیون شرایط بسیار خوبی را کشور چین دارد. ما البته در این حوزه وارداتی هم در گذشته داشته‌ایم و این حوزه می‌تواند یک حوزه بسیار جذابی در بخش کشاورزی برای کشاورزان ایرانی باشد. یک بخش دیگر مربوط به حوزه آبزیان در مورد بحث تولید میگو، تولید ماهیان خاویاری و صادرات این محصولات که شروع شده محصولات ایرانی بازارپسندی خوبی هم در آن کشور دارد و علاقه‌مندی بسیار خوبی هم به این محصولات وجود دارد، این‌ها سه پروتکلی بود که امضا شد.
سؤال مجری: در حوزه دیم که مورد تأکید مقام معظم رهبری هم است چه کاری انجام شده است؟
ساداتی‌نژاد: بحث‌های مربوط به بذر، تکنولوژی‌هایی که در حوزه دیم و استفاده از آب سبز است یکی از مواردی که در این موضوع است حوزه فناوری است؛ حوزه تحقیقاتی، علمی و فناوری است که می‌تواند یک اتفاق خوب برای توسعه همکاری‌های آتی بین دو کشور باشد.
سؤال مجری: یک تفاهم‌نامه هم گفته شده که برای تأمین مالی دو طرح مهم یکی احیای ۵۵۰ هزار هکتار اراضی خوزستان و همچنین زه‌کشی اراضی شور شمال کشور به امضا رسیده است؟
ساداتی‌نژاد: بالاخره در حوزه‌های مختلف طرف چینی نگاه بسیار مثبتی به حوزه کشاورزی داشت. این نکته را اشاره کنم که حائز اهمیت است که در بیانیه مشترک رؤسای جمهور دو کشور به بخش کشاورزی اهمیت داده شد. این خیلی مهم است. از جمله طرف چینی ایجاد یک کانال سبز برای صادرات محصولات کشاورزی و غذایی ایران را در بیانیه مشترک درج کرده این یعنی اینکه بروکراسی‌های گمرکی بسیار کوتاه می‌شود و برای محصولات کشاورزی فوق‌العاده حائز اهمیت است. علاقه‌مندی که در آنجا از طرف چینی برای تعاملات کشاورزی در مورد حجم صادرات محصولات کشاورزی به آن کشور اعلام شده، توسعه اجتماعی و اقتصادی همکاری‌های کشاورزی هم از جمله مواردی بود که آنجا ذکر شد. همچنین این خیلی مهم است که طرف چینی آنجا اعلام کرد که آمادگی‌اش را برای همکاری در ارتقاء امنیت غذایی و ظرفیت تولید محصولات کشاورزی ایرانی اعلام کرده که می‌تواند منابع مختلفی را برای همکاری‌های فنی و کشاورزی و طرح‌های مختلف بیاورد؛ لذا در حوزه‌های همکاری مشترک، ما پروژه‌هایی را در کشور داریم که کار مشترک صورت خواهد گرفت. این در زمینه زه‌کشی اراضی ماست. در زمینه ایجاد آبیاری‌ها و آبیاری‌های نوین در حوزه‌های کشاورزی در جا‌های مختلف کشور است که این پروژه‌ها فوق‌العاده مهم است که تولید محصولات کشاورزی ما را ارتقا می‌دهد و می‌تواند در بعضی از محصولات ما را به مرز خودکفایی هم برساند.
سؤال مجری: در خصوص اراضی خوزستان هم کمک خواهد کرد؟
ساداتی‌نژاد: بله این‌ها جزو طرح‌های مشترکی هستند که تولید را در کشور ارتقا می‌دهند. در بحث برنج، می‌دانید که چین اولین تولیدکننده برنج در جهان است و حجم زیادی تولید می‌کند. در حوزه برنج کار‌های تحقیقاتی مهمی صورت گرفته مثلاً در حوزه بذر هیبریدی برنج که تا ۲۲ تن تولید برنج می‌کند؛این خیلی مهم است. در تعاملاتی که ما داریم یا اینکه تولید برنج با آب شور دریایی که می‌تواند فوق‌العاده مهم باشد در زمینه تولید. این‌ها نقاط مشترک همکاری در حوزه‌های علمی، فناوری و تحقیقاتی دو کشور هستند.
سؤال مجری: در نگاه ما به چین صادرات مهم است، ولی ما واردات هم داریم. آیا در خصوص تفاهم‌هایی که انجام شده این‌ها هم دیده شده که چین بتواند کمک کند به تنظیم بازار و تأمین کالاهای اساسی ما که به آن نیاز داریم؟
ساداتی‌نژاد: در ۱۰ ماه گذشته صادراتمان به چین رشد بسیار خوبی کرده، یعنی ما الآن حجم صادرات محصولات کشاورزیمان به چین به عدد ۳۵۰ میلیون دلار رسیده یعنی نسبت به چهار سال قبل پنج برابر شده که این اتفاق ناشی از همین رفع مسائل و مشکلات و امضای توافق‌نامه‌ها و پروتکل‌های مختلف و رفع مسائل قرنطینه‌ای و مسائل بهداشتی بوده که در دولت سیزدهم اتفاق افتاده که قطعاً با سفر مهمی که رئیس جمهور انجام دادند و گفتگو‌هایی که صورت گرفته، توافق کلانی که صورت گرفته بخش کشاورزی مسیر باز و روشنی را برای این محصولات دارد، طبیعتاً ما وارداتی را هم از کشور چین داریم بخشی از این‌ها به حوزه‌های نهاده‌های کشاورزی بر می‌گردد در حوزه کود‌های شیمیایی که کماکان توسعه پیدا خواهد کرد هم رونق دارد در بحث ماشین‌آلات ما تبادلات و وارداتی داریم در بحث ادویه‌جات و موضوعات مختلف، البته ما نگاهمان صادرات‌محور هم است. ما مثلاً انجیر، خرما، صنایع غذایی. مثلاً صادرات انجیر ما نسبت به سال ۹۹ دو و نیم برابر شده و به ۳۵ میلیون دلار رسیده یا در خرما از نظر وزن صادرات ما به ۶ هزار تن رسیده که نشان می‌دهد شرایطمان رو به رشد در محصولات است. به خصوص اینکه اشاره‌ای هم در مذاکرات انجام شد که علاقه‌مندی به کیفیت محصول کشاورزی ایرانی اذعان شد و ملاقات‌هایی که انجام شد نشان می‌دهد که ما باید حداکثر بهره‌برداری و استفاده را در بخش کشاورزی ایران بازرگانان و تجار ما ان‌شاءالله از فضای ایجاد شده در ارتباطات با کشور چین کنند
سؤال مجری: تفاهم‌نامه‌ها برای اینکه به مرحله اجرا برسند باید به شکل توافق‌نامه دربیایند و به امضا طرفین برسند، این موضوع چه‌زمانی انجام خواهد شد؟
ساداتی‌نژاد: ما الان با این پروتکلی که امضا کردیم محدودیتی در حوزه صادرات نداریم شرکت‌های ما خودشان با یکدیگر قرارداد می‌بندند و موارد را پیش می‌برند در زمینه تسهیل موارد احیاناً رفع موانع دیگری که وجود دارد در قرارگاه دیپلماسی غذایی این را پیش خواهیم برد.
سؤال مجری: عنوان می‌شود در سه چهار ماه آینده نتایج این توافقات مشهود خواهد بود، این بازه زمانی برای چیست؟
ساداتی‌نژاد: شرکتی که تولید لبنیات می‌کند باید آنجا توافق کند با یک بازرگانی قرارداد ببندد نوع محصولی که آنها نیاز دارند بازار پسندی آن محصول، احیاناً تغییراتی ممکن است در تولید بر اساس ذائقه آنها بدهد این‌ها کار‌هایی است که طبیعتاً برای اجرای ممکن است زمانی را ببرد، ولی کلیت مسیر آماده شده مهیا و می‌تواند این اتفاق بیفتد و مشکلی هم در این زمینه وجود ندارد.
سؤال مجری: می‌توانیم بگوییم با توجه به این توافقات بعد از چهار ماه چه اتفاقاتی در حوزه کشاورزی می‌افتد؟
ساداتی‌نژاد: قطعا حوزه صادرات ما به کشور چین ارتقاء پیدا می‌کند، ملاقاتی را با وزیر کشاورزی چین داشتم در این ملاقات علاقمندی طرف چینی به محصولات کشاورزی ایرانی کاملاً مشهود بود مثلا محصول پسته ما محصول دارای نامی است در کشور چین، مثلا زعفران ایرانی محصول نامی در کشور چین است، یکی از موضوعاتی هم در مورد زعفران در جلسه گفتگو شد که حل شود زعفران ما به عنوان یک محصول دارویی می‌رود لذا پروتکل‌های آنجا برای واردات سختگیرانه بود که من آنجا درخواست کردم، چون زعفران یک محصول خوراکی است آن را با نگاه خوراکی و پروتکل‌های خوراکی که راحت است حل کند، ما در آنجا یک کمیته همکاری مشترک ایجاد کردیم که ظرف یکماه نمایندگان دو طرف انتخاب می‌شوند که احیاناً موانعی را که حوزه صادرات ایجاد می‌شود با کمترین بروکراسی انجام بگیرد و امیدوارم با سفری که وزیر کشاورزی چین به ایران کند بتوانیم تسهیل صادراتمان به آن کشور ارتقاء دهیم.
***
دنیای اقتصاد
۱۶ آبان ۱۴۰۱
لغو ممنوعیت صادرات محصولات کشاورزی
دنیای‌اقتصاد : هیات‌عمومی دیوان عدالت اداری با صدور رأیی دستور معاون توسعه بازرگانی وزارت جهادکشاورزی درخصوص ممنوعیت صادرات محصولات سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، پیاز و بادمجان را غیرقانونی دانست.
این ممنوعیت در فروردین‌ماه سال‌جاری و بر اساس نامه وزارت جهادکشاورزی به گمرک انجام شده‌بود؛ در آن زمان، معاون وزیر کشاورزی در نامه‌‌‌‌‌‌ای به رئیس گمرک درخواست کرد که با توجه به تحولات بازارهای جهانی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین و افزایش تقاضای جهانی برای مصرف برخی کالاهای کشاورزی، ممنوعیت صادرات محصولات سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، پیاز و بادمجان تا اطلاع‌ثانوی به گمرکات اجرایی کشور ابلاغ شود.
سخنگوی وقت گمرک ایران در پاسخ اعلام کرد که نامه وزارت جهادکشاورزی به گمرک درخصوص ممنوعیت صادرات چهار محصول با پیگیری‌‌‌‌‌‌های صورت‌گرفته و نظر شفاهی وزارت جهاد به گمرک‌های اجرایی ابلاغ نشد و صادرات این محصولات در حال‌حاضر ممنوع نیست، ولی ممکن است تعرفه صادراتی افزایش یابد.
در واقع طی این مدت، ممنوعیت صادراتی نداشتیم و به‌جای ممنوعیت صادرات، شاهد محدودیت صادرات با وضع تعرفه‌‌‌‌‌‌ها بودیم. حال ممنوعیت صادرات به‌صورت رسمی لغو شده‌است.
همچنین وزارت جهادکشاورزی نیز به‌صورت جدی بر روی وضع تعرفه‌های صادراتی مُصر و حتی خواستار افزایش صددرصدی تعرفه‌‌‌‌‌‌ها از سال۱۴۰۲ بوده‌است، اما این تعرفه‌‌‌‌‌‌ها و ممنوعیت‌های صادراتی چه مشکلاتی را پیش‌روی صادرکنندگان گذاشته است؟
ارزآوری بالای محصولات کشاورزی
صادرات محصولات کشاورزی، در سال‌های اخیر همواره ارزآوری بالایی برای کشور به‌دنبال داشته است، اما آمارها حاکی از آن است که سهم بخش کشاورزی از صادرات غیرنفتی کشور در دو دهه اخیر روندی کاهشی داشته و از ۲۴درصد در سال۸۰ به ۱۸درصد در سال۹۹ کاهش یافته است؛ این در حالی است که خصوصا در شرایط فعلی تحریمی و اقتصادی ایران، باید از ظرفیت بالقوه این بخش برای ورود ارز به کشور استفاده کرد؛ اما تاکنون کشاورزی در ایران جاده یک‌طرفه‌‌‌‌‌‌ای بوده که تنها شاهد ممنوعیت‌‌‌‌‌‌ها و محدودیت‌های صادراتی در آن بودیم و موانع زیادی بر سر راه کشاورز قرار گرفته‌است.
این محدودیت‌ها و موانع، با افزایش نرخ ارز در سال۹۷، بیش از پیش هم شده و در نتیجه شاهد بوده‌‌‌‌‌‌ایم که صادرکنندگان چشم‌‌‌‌‌‌انداز روشنی از وضعیت نداشته و ایران بسیاری از بازارها و مقاصد صادراتی خود را از دست داد و نتوانست آنها را پس‌بگیرد.
ممنوعیت مقطعی، حذف همیشگی
نکته جالب‌توجه این است که حتی در بسیاری اوقات، ممنوعیت‌های صادراتی به‌طور کامل نیز نبوده که تولیدکننده سردرگم نباشد و بتواند با چشم‌‌‌‌‌‌اندازی روشن تصمیم بگیرد؛ در واقع ما شاهد ممنوعیت‌های مقطعی بوده‌‌‌‌‌‌ایم که این محدودیت‌های مقطعی، مشکلات زیادی را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان و حتی بازار داخل به‌وجود آورده و برای همیشه ایران را از بازارهای صادراتی در بسیاری از محصولات حذف کرده‌است؛ چراکه دولت با تصمیمات خلق‌‌‌‌‌‌الساعه، ناگهان صادرات یک محصول کشاورزی را ممنوع یا ممنوعیت صادرات را لغو می‌کرده است و در نتیجه همین تصمیمات در برهه ۹۷ تا ۱۴۰۰، به‌صورت مقطعی شاهد مازاد یا کمبود برخی از محصولات کشاورزی در کشور بوده‌‌‌‌‌‌ایم.
البته تنها ممنوعیت صادرات نیست که عرصه تولید در بخش کشاورزی را تنگ کرده است؛ از سویی دیگر شاهدیم که دولت سعی در افزایش تعرفه‌های صادراتی برخی محصولات کشاورزی دارد؛ توجیهش نیز آن است که کشور در بحران آب است؛ بنابراین لزومی ندارد محصولاتی که آببر هستند صادر شوند و باید با تعرفه‌‌‌‌‌‌گذاری بر صادرات، جذابیت صادرات را کاهش دهیم.
درست است که در شرایط فعلی آبی کشور، صادرات محصولات کشاورزی آببر، نه از نظر اقتصادی توجیه دارد و نه از نظر محیط‌زیستی؛ اما سوال این است که چرا تصمیمات ناگهانی و غیرشفاف؟
بعضی از کارشناسان عنوان می‌کنند که اگر بخواهیم از منظر اقتصادی به ماجرا نگاه کنیم، تعرفه‌‌‌‌‌‌گذاری توجیهی ندارد؛ بدیهی است که تولید محصولات آببر نباید در کشوری که زنگ خطر آب در آن به‌صدا درآمده انجام شود؛ اما اگر قرار است صادرات محصول آببر محدود شود، طبیعی است که برای ارزآوری، باید محصول دیگری را جایگزین آن کنیم؛ محصولی که به‌صورت پایدار برای کشور ارزآوری داشته باشد و دولت هم نخواهد ناگهان به دلایل مختلف صادرات آن را محدود کند؛ اتفاقی که تاکنون نیفتاده است.
البته این موارد تنها چالش‌های تعرفه‌‌‌‌‌‌ای است که پیش‌روی صادرکنندگان وجود دارد و بررسی‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد چنانچه این چالش‌ها، در کنار سایر چالش‌ها قرار گیرد، عملا کشاورزی روزبه‌روز فلج‌‌‌‌‌‌تر خواهد شد.
پیوند کوتاه: https://tinyurl.com/2szmk9fe