تارنگاشت عدالت – دورۀ سوم
منبع: نیوز کلیک
۹ اکتبر ۲۰۲۱
نویسنده: ام. اس. بهادراکومار
اکنون ایالات متحده پس از یک وقفه کار را از سر می‌گیرد. با نگاه به پشت سر می‌توان دید که کل روند دوحه عمدتاً برای دستیابی به یک هدف – یعنی موافقت طالبان با حضور اطلاعاتی نامحدود ایالات متحده در افغانستان – انجام شد. در ازای آن، دولت ترامپ پیشنهاد کرد که اشرف غنی را با یک دولت موقت تحت رهبری طالبان جایگزین کند. اما در معامله‌ای آن‌چنان محرمانه و ظریف، همیشه لرزش بین فنجان و دهان وجود دارد… نکته این است که دست روسیه و چین بسته است – و ایران ورشکسته است – و هیچ یک از آن‌ها اراده سیاسی یا ظرفیت لازم برای نجات اقتصاد افغانستان را ندارند، فقط ایالات متحده می‌تواند.
بازگشت طالبان به صندلی چرخان آمریکا
وزارت امور خارجه ایالات متحده شب گذشته با تاخیر اعتراف کرد که اولین ملاقات رو در رو بین مقامات آمریکایی و طالبان پس از تغییر رژیم در کابل، آخر هفته در دوحه برگزار خواهد شد.
برنامه ریزی‌های زیادی برای این رویداد انجام شده است. تأثر برانگیز بوئن این بیدرنگ آشکار است. آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه ایالات متحده تهديد كرده بود كه واشنگتن طالبان را به يك «مطرود» مبدل خواهد کرد و دقيقاَ خلاف آن اين اتفاق می‌افتد.
ظرفیت ایالات متحده برای چرخش‌های ۱۸۰ درجه‌ای در سیاست زبان‌زد است اما زشتی این چرخش صرفاً نفس‌گیر است.
زلمی خلیل‌زاد نماینده ویژه پیشین ایالات متحده در امور افغانستان از هیأت نمایندگی ایالات متحده برای مذاکرات کنار گذاشته شده است. به جای او ، معاونش، تام وست، هیأت را هدایت می‌کند. وست در زمینه سیاست‌های جنوب آسیا (از جمله هند) بسیار مجرب است و در شورای امنیت ملی خدمت کرده است و هم‌چنین زمانی که جوزف بایدن معاون رئیس‌جمهور وقت بود به او حذمت کرده است.
نکته مهم این است که وست هم‌چنین یک بازوی قدیمی «بنیاد کارنگی« در زمانی است که ویلیام برنز، رئیس کنونی «سیا» سرپرست آن اتاق فکر بود. بنابراین، «سیا» عملاً مذاکرات با طالبان را به عهده می‌گیرد. این نشانگر نقشه راه دولت بایدن است.
با نگاه به پشت سر می‌توان دید که کل روند دوحه عمدتاً برای دستیابی به یک هدف – یعنی موافقت طالبان با حضور اطلاعاتی نامحدود ایالات متحده در افغانستان – انجام شد. در ازای آن، دولت ترامپ پیشنهاد کرد که اشرف غنی را با یک دولت موقت تحت رهبری طالبان جایگزین کند. اما در معامله‌ای آن‌چنان محرمانه و ظریف، همیشه لرزش بین فنجان و دهان وجود دارد.
و این اتفاقی بود که رخ داد. غنی (با حمایت شدید هندوستان) امتناع کرد و کنار نرفت؛ ایالات متحده قادر نبود به تعهدات خود در مورد آزادی هزاران زندانی طالبان عمل کن؛ طالبان با عدم پذیرش آتش‌بس مقابله به مثل کرد؛ و نهایتاً، بایدن صبر خود را از دست داد، نیروها را بیرون کشید و پایان «جنگ ابدی» را اعلام کرد. باقی تاریخ است.
اکنون ایالات متحده پس از یک وقفه کار را از سر می‌گیرد. اتفاقاً صحنه آماده شده است – رژیم غنی به سادگی از درون منفجر شد؛ طالبان بدون شلیک یک گلوله کابل را تصرف کرد؛ اشغال خارجی افغانستان پایان یافت؛ و در واقع یک دولت موقت به وجود آمده است.
پیش‌بینی‌های روز محشری «مقاومت»، «جنگ داخلی» و غیره نقش بر آب شد. رژیم طالبان یک واقعیت است.
اما یک – در واقع دو تنگنا وجود دارد. نخست، طالبان فاقد مهارت و کادرهای لازم برای اداره یک دولت است؛ دوم ، هیچ پولی در خزانه وجود ندارد. واشنگتن پتانسیل‌های بی‌نظیر وضعیت در حال‌ظهور را برای طراحی بازگشت خود به محوریت اصلی، از طریق بهر‌ه‌برداری از بن‌بست، سنجیده است – طالبان کشور را «کنترل» می‌کند اما نمی‌تواند حکومت کند و فاقد مشروعیت است.
با وجود این‌که برای مدت زمان طولانی دیوسازی از طالبان بسیار منظم و سیستماتیک بوده است، اما بهترین راز پنهان هنوز این است که طالبان در واقع یک طرفِ صحبت نسبتاً عملگرا است. در هفته گذشته یک عکس نمادین نشان داد که طالبان از محوطه مجسمه‌های بامیان در برابر خرابکاری حفاظت می‌کند، و در انتظار آغاز کار باستان‌شناسان فرانسوی برای بازسازی این میراث فرهنگی است!
نهاد امنیتی آمریکا از نقاط قوت و ضعف رهبری طالبان – از جمله یا به ویژه شبکه حقانی – ارزیابی بسیار خوبی دارد. سفر غیررسمی برنز به کابل در ماه اوت برای ملاقات با ملا برادر در شرایط ناآرام در فرودگاه کابل، بر اعتماد کامل در لنگلی [مقر «سیا» – عدالت] به این‌که توافق با طالبان همیشه امکان‌پذیر است گواهی می‌دهد.
بنابراین، پس از یک دوره «تنفس» حداقلی – دقیقاً شش هفته – ایالات متحده کار خود را از سر می‌گیرد. این بار،با توجه به سوء برداشت‌ها درباره نقش خلیل‌زاد (منتخب ترامپ)، «سیا» نقش «عملی» را بر عهده می‌گیرد.
طی هفته‌های اخیر، دولت بایدن بسته مالی ظریف عظیمی را با هدف جلوگیری از سقوط اقتصاد افغانستان با تزریق پول به آن تهیه کرده است. در واقع، واشنگتن یک راه‌حل حیاتی برای نجات طالبان ارائه می‌دهد.
نکته این است که دست روسیه و چین بسته است – و ایران ورشکسته است – و هیچ یک از آن‌ها اراده سیاسی یا ظرفیت لازم برای نجات اقتصاد افغانستان را ندارند، فقط ایالات متحده می‌تواند. طالبان به خوبی می‌داند که بازگشت مؤسسات مالی بین‌المللی و سازمان ملل متحد نیاز مبرم لحظه است و این‌که واشنگتن کلید آن را دارد. بنابراین، چشم‌انداز این است که استراتژی تجدیدنظر شده ایالات متحده کارخواهد کرد.
یک عامل مثبت بزرگ برای این استراتژی این است که پاکستان با اشتیاق از همکاری مجدد ایالات متحده با طالبان حمایت می‌کند. به احتمال زیاد، تغییر اخیر در نهاد اطلاعاتی پاکستان (ISI) بطرز قابل‌توجهی جناح «معتدل» را در طالبان تقویت می‌کند.
جلسه ویژه «شورای امنیت ملی» که عمران خان نخستوزیر این کشور روز جمعه در اسلام آباد تشکیل داد، تعامل مجدد ایالات متحده – طالبان را در دوره پیش رو، مورد بحث و بررسی قرار داد.
بیانیه جلسه «شورای امنیت ملی» گفت که عمران خان «ایجاد یک واحد مختص به هم‌افزایی جریان‌های گوناکون تلاش پیرامون افغانستان را در سراسر دولت، از جمله هماهنگی بین‌المللی برای کمک انسان‌دوستانه و مدیریت مؤثر مرز برای جلوگیری از هر ریزش منفی به درون پاکستان را هدایت کرد.»
شاید برای نخستین بار در ۴۰سال گذشته، یک رویکرد « همه دولت» دنبال می‌شود. این رویکرد نقش رهبری عمران خان را تقویت خواهد کرد.
عمران خان در هفته‌های اخیر شخصاً با جامعه بین‌المللی- به ویژه واشنگتن – [و بیش‌تر از آن در نشست دوشنبه «سازمان همکاری شانگهای» – عدالت] برای متقاعد کردن آن‌ها به تعامل با رژیم طالبان، به رسمیت شناختن آن، و از سرگیری کمک‌های توسعه‌ای،برای این‌که چشم‌انداز ماندگاری پیکربندی جدید بتواند بهبود یابد، لابی‌گری کرده است.
سرسختی او با موفقیت روبرو شده است. گرچه موضوع به رسمیت شناختن بستگی به این دارد که طالبان خواسته‌های وسیع‌تر ایالات متحده را برآورده کند، این موضوع در حالی که واشنگتن برای کمک به جلوگیری از یک بحران انسان‌دوستانه در افغانستان آماده می‌شود، بستگی به تعریف شخص از برسمیت شناختن دارد.
مطمئناً عمران خان از مذاکرات آخر هفته در دوحه حمایت می‌کند. جلسه «شورای امنیت ملی» گفت «بر اهمیت هماهنگی بین‌المللی پیرامون تعامل سازنده سیاسی و اقتصادی با دولت موقت در افغانستان نیز تأکید شد.»
نکته مهم این‌که، سارا چارلز، یک بازوی قدیمی در «آژانس ایالات متحده برای توسعه بین‌المللی» (USAID) که پیش از این از ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ عضو «شورای امنیت ملی» بود)، با طیفی از تجربه در موضوعات آوارگان، کاهش فقر، «اهداف توسعه پایدار»، نقش «بانک‌های چندحانبه توسعه» و غیره، بخشی از هیأت مذاکره‌کننده با طالبان در آخر هفته در دوحه است.
سرپرستی هیأت طالبان را امیرخان متقی وزیر امور خارجه بر عهده دارد، و اعضای آن عبارتند از: خیرالله خیرخواه، وزیر اطلاعات و عضو ارشد «شورا»؛ ملا عبدالحق واثق، سرپرست وزارت اطلاعات؛ مولوی نور جلال، معاون وزیر کشور (معاون سراج‌الدین حقانی)؛ شهاب‌الدین دلاور، رهبر ارشد در هیأت مذاکره‌کننده در دوحه؛ و حاجی محمد ادریس مدیرکل موقت بانک مرکزی افغانستان.
از ترکیب دو هیأت، می توان انتظار داشت که مذاکرات اساسی زمینه‌ساز تعامل همه‌جانبه ایالات متحده با مقامات طالبان در کابل باشد. مطمئناً، یک نقطه‌عطف استراتژیک به دست آمده است.
https://www.newsclick.in/taliban-back-american-swing-chair
پیوند کوتاه: https://tinyurl.com/92szenb8