روابط دوجانبه اسرائیل و روسیه طیف گسترده‌ای را در برمی‌گیرد. با این حال، «توفان الاقصی» و برخورد رسمی پوتین نسبت به اسرائیل نشان‌هایی از این‌که همکاری ممکن است برای مدتی سرد شود را در بر دارد.
تارنگاشت عدالت – دورۀ سوم
منبع: چپ (soL)، پایگاه خبری حزب کمونیست ترکیه
نویسنده: اوگون اراتالی
۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳
توضیح عدالت: سلسله مقالات «روابط اسرائیل در منطقه»، که برگردان فارسی بخش پنجم و آخر آن در زیر منتشر می‌شود، می‌تواند به شناخت خاستگاه طبقاتی، تعلقات قومی، و وابستگی‌های منطقه‌ای و بینالمللی نویسندگان و ناشران سیل اعلامیه‌ها و شبه‌تحلیل‌ها بر ضد مقاومت فلسطین و عملیات اخیر نیروهای مسلح فلسطین کمک کند.
روابط اسرائیل در منطقه – بخش پنجم: آیا روسیه دوست است یا دشمن؟
اسرائیل، که از بدو تأسیس آن در جنگ بوده و پیوسته در مخاصمات در خاورمیانه درگیر بوده است، روابط جالبی با همسایگان خود در منطقه دارد. در این سلسله مقالات، ما به معرفی روابط خارجی اسرائیل که زیاد بچشم نمی‌آید، می‌پردازیم.
اسرائیل که با حملات فلسطینی‌ها تحت رهبری حماس بار دیگر در صدر اخبار قرار گرفته است، روابط جالبی با همسایگان خود در منطقه دارد. در حالی که آتش جنگ خونین جاری ادامه دارد، ما سعی خواهیم کرد این جنبه از اسرائیل را که زیاد به آن پرداخته نشده است، روشن کنیم.
روابط روسیه با اسرائیل پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی آغاز شد. ما در این مقاله به روابط اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی- اسرائیل نمی‌پردازیم، شاید این موضوع بتواند در مقاله دیگری مورد بحث قرار گیرد. نخستین دستورکار روابط دوجانبه بین دو کشور با مهاجرت دسته‌جمعی یهودیان روسیه به اسرائیل در پی بحران اقتصادی آغاز شد. آریل شارون نخستین کسی بود که ارزش این عامل مهم در زندگی اجتماعی اسرائیل را درک کرد و برای بازگرداندن سهم مهاجران روسی در سیاست داخلی توجه را به نیاز به حمایت روسیه جلب کرد. دانسته است که تعداد کل روس‌هایی که در اسرائیل زندگی می‌کنند و دارای موقعیت مهمی در زندگی اجتماعی هستند، امروز بیش از ۱٫۵میلیون نفر است. اسرائیل، یکی از کشورهای روسی زبان خارج از کشورهای شوروی سابق، یک کشور مهم برای روسیه است. لازم است اشاره کنیم که پروازهای منظم بین تل آویو و مسکو برقرار است..
اگرچه عوامل بسیاری در پشت روابط بین دو کشور وجود دارد، جستجو برای همکاری‌های منطقه‌ای در اوایل دهه ۲۰۰۰ به ویژه چشمگیر بود. روسیه در جستجوی فرصت برای همکاری با اسرائیل، هم می‌تواند از طریق یهودیان روسی بر سیاست داخلی اسرائیل تأثیر بگذارد و هم میدان عمل بینالمللی این کشور را که پادگان امپریالیسم آمریکا است، محدود نماید. از سوی دیگر، اسرائیل که مشکلات منطقه‌ای را تجربه می‌کند، سعی دارد از فضای سیاسی مساعدی که داشتن روابط خوب با کشوری که در خاورمیانه حضور نظامی دارد بوجود می‌آورد، بهره‌مند شود.
البته این تصویر بُعد اقتصادی و نظامی هم دارد. امروز روسیه مهم‌ترین تامین کننده نفت خام اسرائیل است. علاوه بر این، بخش خصوصی هر دو کشور در بسیاری از زمینه‌ها سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی دارند. شرکت‌های روسی «یاندکس» (Yandex) و «میل.رو» (Mail.Ru) در صدر شرکت‌هایی هستند که بطور قابل‌توجهی در اسرائیل سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در طول همه‌گیری کووید-۱۹، «بیمارستان هداسا» در بیت‌المقدس با صنعت داروسازی روسیه همکاری کرد، در مسکو دفتر نمایندگی باز کرد و به توسعه واکسن اسپوتنیک-وی (Sputnik-V) کمک کرد. همکاری‌های قابل‌توجهی بین دو کشور در صنعت تسلیحات صورت گرفته است، و در حال حاضر در این زمینه روابط چند میلیاردی وجود دارد. روسیه نسل اول هواپیماهای بدون سرنشین خود را از این کشور خریداری کرد و همکاری‌های فشرده تا همین اواخر ادامه داشت. اجازه بدهید یادآور شویم که دو کشور در زمینه‌های هسته‌ای و فضایی با یکدیگر همکاری می‌کنند، و اسرائیل یک قدرت هسته‌ای مهم قاره‌پیما با قابلیت حمل موشک‌های بالستیک قاره‌پیما در منطقه است، گرچه این موضوع به‌طور رسمی تایید نشده است.
بی‌محابا خواهد بود اگر ادعا شود روسیه و اسرائیل متحد یکدیگر هستند، اما غلو نیست اگر گفته شود که هر دو کشور از قدرت یکدیگر آگاهند و سعی می‌کنند پا روی دُم یکدیگر نگذارند. اگرچه کشورهای ناتو به رهبری آمریکا که در طول جنگ یوگسلاوی سعی کردند از شورای امنیت سازمان ملل متحد تاییدیه بگیرند، اما به دلیل وتوی روسیه و چین نتوانستند در این راستا تصمیم بگیرند، زمانی که آن‌ها در چهارچوب ناتو به یوگسلاوی حمله کردند، اسرائیل این حمله را محکوم کرد [این در حالی بود که جمهوری اسلامی ایران زیر پرچم «جنگ کفر و اسلام در اروپا» عملاً در خدمت ناتو قرار گرفت- عدالت]*. اسرائیل الحاق کریمه به روسیه را در سال ۲۰۱۴ در جریان جنگ داخلی اوکرایین محکوم نکرد. در همان سال با دخالت روسیه در جنگ داخلی سوریه به نفع جمهوری سوریه، طبق توافق‌های دو کشور، سازوکارهای تماس بین اسرائیل و روسیه به منظور جلوگیری از حوادث احتمالی تعریف شد. سوریه همواره تهدیدی بوده است که اسرائیل کاهش در حد امکان آن‌را پیوسته در راس دکترین دولتی خود قرار داده است. چون این تهدید پس از مداخله کامل امپریالیسم در منطقه به سطح بسیار پایینی کاهش یافته است، دولت‌ها و ارتش اسرائیل آماده‌اند برای حفظ وضع موجود امتیازات بزرگی بدهند.
بر خلاف جهت‌گیری و دستورات امپریالیسم، اسرائیل در جنگ اوکرایین خود را به اعتراض خشک محدود کرد، در تحریم روسیه شرکت نکرد و علی‌رغم همه پافشاری‌ها، اعلام کرد که سامانه‌های تسلیحاتی اسرائیل که در دوره اول به کشورهای بالتیک فروخته شد، بویژه سامانه‌های دفاعی «ام.آی.ام» و «گنبد آهنی» هرگز نمی‌توانند علیه روسیه بکار گرفته شوند. به همین دلیل است که تسلیحات پیشرفته مانند موشک‌های هاوک-۲۳ به اوکرایین داده نمی‌شوند. گفته می‌شود بین دو کشور «توافق‌های» نامشخص مختلفی وجود دارد که طبق آن اسرائیل در ازای عدم صدور تسلیحات روسیه به ایران، به گرجستان و اوکرایین سلاح نمی‌فروشد.
اشاره کردیم که روابط دو کشور پیچیده است. در عرصه‌های قابل مانوری که به دلیل خلأهای که امپریالیسم در منطقه بجا نهاد و بحران هژمونی که تجربه کرد به وجود آمد، روسیه و اسرائیل در برخی عرصه‌ها با یکدیگر همکاری دارند و در برخی عرصه‌های دیگر با یکدیگر رقابت می‌کنند. به عنوان مثال، در جنگ داخلی لیبی، هر دو کشور از رژیم حفتر حمایت می‌کنند و روسیه با «پیمان ابراهیم» که ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا با کشورهای مختلف عربی به نفع اسرائیل به امضاء رساند، مخالفتی ندارد. با وجود این، روسیه از راه‌حل دو دولت در منطقه حمایت می‌کند و روابط مستحکمی با سازمان‌های فلسطینی دارد. روسیه حماس را یک سازمان تروریستی نمی‌داند و روابط دیپلماتیک خود را با آن حفظ می‌کند. علاوه بر این، روسیه اعلام یک‌جانبه بیت‌المقدس از سوی اسرائیل را به عنوان پایتخت خود به رسمیت نمی‌شناسد.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه که پس از آغاز «توفان الاقصی» مدتی سکوت کرد، در اظهارات دیرهنگام خود ترجیح داد بطور انتزاعی به این مشکل برخورد کند و بر شکست سیاست آمریکا در منطقه تاکید کرد. روشن است که روابط عمیق فرهنگی، اقتصادی و نظامی دو کشور مانع از گسست روابط می‌شود. همانطور که سعی کردیم توضیح دهیم، دولت نتانیاهو که می‌خواهد طبق نقشه‌های امپریالیسم در منطقه عمل کند، باید در هر گامی که برمی‌دارد، به واکنش‌های روسیه که با آن روابط پیچیده‌ای دارد توجه کند.
https://haber.sol.org.tr/haber/israilin-bolgedeki-iliskileri-5-rusya-dost-mu-dusman-mi-385612
—————————–
* «… ما دلمان برای از دست دادن این عزیز و سایرعزیزان می‌سوزد لکن سعادتی از این بالاتر نیست. من بارها گفته‌ام میدان بوسنی، جنگ اسلام وکفر تنها نیست بلکه از این بالاتر است، دروازه ورود به غرب و اروپا است،آنجا مسأله‌اش بالاتر از جنگ عراق و ایران است. کسی که برود آنجا و محیط امن خانواده را رها کند، مقامش خیلی بالاتر است. خداوند به او اجر دهد، خداوند به شما هم اجر بدهد. البته دل‌های شما ملتهب است. خداوند این داغ را کم کند و اجر به شما عطا کند…» (نگاه کنید به «یادی از اولين شهيد ايرانی در بوسنی+عکس»، تابناک، ۴ آبان ۱۳۸۹):