در سال ۱۹۸۸ ایالات متحده بود که یک هواپیمای غیرنظامی را هدف قرار داد، و فوراً سعی کرد، با کمک انگلیس، بر آن سرپوش بگذارد. ایالات متحده هرگز رسماً از ایران معذرت نخواست، گرچه در سال ۱۹۹۶ برای ختم پرونده‌ای که دولت ایران به دادگاه برده بود، به خانواده‌های قربانیان حدود ۱۳۱٫۸ میلیون دلار (۷۷٫۲۳ میلیون پوند) خسارت پرداخت. فرمانده یو. اس. اس وینسنس بعداً مدال شجاعت دریافت کرد.
تارنگاشت عدالت – بایگانی دورۀ دوم
منبع: مورنینگ استار
نویسنده: سولومون هیوز
۱۷ ژانویه ۲۰۲۰
برگردان: ع. سهند
زمانی را که ایالات متحده هواپیمای مسافربری ایران را سرنگون کرد به یاد دارید؟
سمت چپ: خروج موشک از سکوی پرتاب ناو جنگی وینسنس در یک مانور نظامی در سال ۱۹۸۷. از همین سکوی پرتاب برای سرنگون کردن پرواز ۶۵۵ استفاده شد. سمت راست: یک هواپیمای ايرباس آ-۳۰۰ شبیه هواپیمایی که سرنگون شد
در سال ۱۹۸۸ ایالات متحده بود که یک هواپیمای غیرنظامی را هدف قرار داد، و فوراً سعی کرد، با کمک انگلیس، بر آن سرپوش بگذارد. سولومون هیوز با استفاده از قانون دسترسی آزاد به اطلاعات، این رسوایی را برملا می‌کند.
دولت ایران- به درستی- با خشم مردم ایران برای سرنگونی هواپیمای غیرنظامی اوکرائینی و کشته شدن ۱۷۶ نفر، روبه‌رو است.
دولت ایران همچنین به درستی برای شفافیت در این مورد که سپاه پاسداران انقلاب چگونه چنین اشتباه فاحشی انجام داده، تحت فشار است.
اما زمانی که ایالات متحده یک هواپیمای مسافربری ایران را در حادثه مشابهی در سال ۱۹۸۸ سرنگون کرد واکنش لندن و واشنگتن چه بود؟ طبق اسناد محرمانه‌ای که من با استفاده از قانون دسترسی آزاد به اطلاعات به دست آورده ام، آن‌ها سعی کردند بر آن سرپوش بگذارند.
دو دولت در برابر افکار عمومی ادعا کردند که ایالات متحده مقصر نبود. اما در پشت صحنه، دیپلمات‌های ایالات متحده در واقع از انگلیس خواستند از نیروی دریایی ایالات متحده شکایت کند تا بیش‌تر مراقب هواپیماهای «غیرنظامی» بشود.
در سال ۱۹۸۸ عراق و ایران به مدت هشت سال درگیر حنگ بودند. صدام حسین با حمله به ایران جنگ را آغاز کرد. آن، یک درگیری خونبار برای دو طرف بود، که در آن حدود ۲۰۰ هزار نفر کشته شدند.
در سال ۱۹۸۸ ایرانی‌ها در موقعیت قوی‌تری قرار داشتند. ایالات متحده که رژیم انقلابی اسلامی ایران را دشمن اصلی خود می‌دید، در کنار صدام قرار گرفت. کشتی‌های جنگی ایالات متحده در خلیج [فارس] به قایق‌ها و سکوهای نفتی ایران حمله می‌کردند.
سپس، در ۳ ژوئیه ۱۹۸۸، فرمانده ناو جنگی یو. اس. اس وینسنس دو موشک هدایت شونده به سوی پرواز ۶۵۵ هواپیمایی ایران، که با ۲۹۰ مسافر و خدمه به دبی می‌رفت، شلیک کرد.
ایالات متحده ادعا کرد که تحت حمله تحریک نشده قایق‌های گشتی ایران قرار داشت و هواپیمای مسافربری را با یک هواپیمای جنگنده ایران اشتباه گرفته بود. دروغ بودن جوانب بسیاری از داستان ایالات متحده نهایتاً به اثبات رسید،نکته کلیدی این که هواپیما در مسیر از پیش تعیین‌شده قرار داشت و مسیر پرواز به سوی ناو آمریکایی تغییر نکرده بود.
اسنادی که من از وزارت امور خارجه انگلیس به دست آوردم نامه‌های پشتیبانی از شلیک را بین
رییس‌جمهور ریگان و نخست‌‌وزیر مارگارت تاچر نشان می‌دهد. در نامه‌هایی که سرتیتر آن «ران عزیر» و «مارگارت عزیز» است، رییس‌جمهور ایالات متحده گفت که سرنگونی هواپیما یک «تراژدی» بود، اما تراژدی که «ایران مسؤول آن است.»
تاچر حتا چیز امیدوار کننده‌ای در آن می‌بیند و به رییس‌جمهور می‌گوید: «به نظر می‌رسد حادثه حداقل به تفیهم ضرورت فوری پایان دادن به درگیری خلیج به رهبری ایران کمک می‌کند.»
با این وجود، گرچه تاچر حداکثر حمایت را از خط «دفاع از خود» ریگان برای نابود کردن هواپیما نشان می‌دهد، در پشت صحنه مقامات درباره داستان نگران بودند.
در عجیب‌ترین یادداشت، دیپلمات‌های انگلیسی می‌گویند مقامات وزارت امور خارجه ایالات متحده خواستند که انگلیس از نیروی دریایی ایالات متحده شکایت کند، زیرا این ممکن است مانع از آن شود که در آینده چنین سهل‌انگار عمل کند.
یک نامه «محرمانه» از سفارت انگلیس در واشنگتن به وزارت امور خارجه انگلیس در تاریخ ۱۹ ژوئیه می‌گوید: «معاون وزیر امور خارجه در اداره خاورنزدیک، به طور خصوصی به ما می‌گوید در سطح سیاسی در وزارت امور خارجه و پنتاگون (از جمله در ستاد مشترک) توافق عمومی وجود دارد که نیروی دریایی ایالات متحده باید فعالیت‌های خود را به طور کارآمد با کنترل ترافیک هوایی در خلیج بسیار بیش‌تر هماهنگ سازد.»
مقام رسمی ایالات متحده در وزارت امور خارجه می‌افزاید: «بسیار مفید خواهد بود اگر ما [یعنی انگلیس] نگرانی‌های خود را نسبت به نیروی دریایی ایالات متحده، برای تشویق آن‌ها در مسیر درست، روشن کنیم.»
این نامه برای دیوید ملور، لیندا چالگر، تیم اگار و لرد گلن‌آرتور در وزارات امور خارجه، و برای وزارت حمل‌ونقل و وزارت دفاع فرستاده شد، نتیجتاً، همه از شکواییه‌های دولت آمریکا و دولت انگلیس از نیروی دریایی ایالات متحده اطلاع داشتند.
پیش از آن،یک تلکس «محرمانه» از وزارت امور خارجه انگلیس به سفارت در واشنگتن در ۱۳ ژوئیه بيان می‌دارد که علناً «خطی که باید دنبال شود» این است که شلیک موشک‌ها «در پی حمله ایران» اتفاق افتاد، و این‌که «یو. اس. اس. وینسنس به یک هواپیمای ناشناس که به آن نزدیک می‌شد اخطار فرستاد، اما پاسخی دریافت نکرد» و این‌که «ما حق نیروهای مستقر در خلیج را برای دفاع از خود کاملاً می‌پذیریم.»
محرمانه بسیار انتقادی‌تر بود. همان یادداشت، زیر عنوان «محرمانه» می‌گوید: «مقدار زیادی سردرگمی و نامعلومی وجود دارد. تعدادی از جزيیات در روایت اول ایالات متحده از رویدادها متعاقباً تصحیح شد. به عنوان مثال، اکنون، برخلاف ادعاهای اولیه ایالات متحده محرز شده است که ایرباس در دالان هواپیمایی غیرنظامی پرواز می‌کرد و این‌که یک پرواز برنامه‌ریزی شده بود.»
یادداشت می‌افزاید: «در باره دیگر ادعاهای ایالات متحده، از جمله این‌که “چرا تجهیزات ردیاب الکترونیک یو. اس. اس. وینسنس اعلام کرد که هواپیما نظامی است، و آیا ناو جنگی سعی کرد با استفاده از طول موج‌های رادیویی مناسب با هواپیما تماس برقرار نماید، پرسش‌هایی وجود دارد.”»
یادداشت همچنین اذعان می‌نماید که انگلیس به خاطر گرفتن جانب ایالات متحده انگشت‌نما شد. «اکثر کشورها اظهار هم‌دردی کردند» اما «فقط انگلیس به حق دفاع از خود اشاره کرد، و نتیجتاً مورد انتقاد ایران و کشورهای دیگر قرار گرفت.»
روابط نزدیک بین انگلیس و ایالات متحده- و ترغیب آن به بی‌توجهی به تمام فاکت‌ها در باره شلیک به هواپیما، در تلکسی که در روز ۳ ژوئیه ارسال شد – همان روزی که هواپیمای غیرنظامی ایران سرنگون شد -، کاملاً عریان است.
این تلکس «اطلاع‌رسانی فوری»، زیر سرتیتر «حادثه در خلیج» می‌گوید: «پنتاگون به ما اذعان کرد که ایالات متحده اشتباهاً در تنگه هرمز یک هواپیمای غیرنظامی را سرنگون کرده است. این هنوز علناً تأیید نشده است.»
ایالات متحده علاوه بر این‌که داستان را پیش از آن‌که علنی شود به انگلیس اطلاع داد، انگلیس را در جریان تلاش‌های خود برای مدیریت داستان در رسانه‌ها نیز قرار داد. تلکس می‌گوید: «دولت هنوز علناً و برای مطبوعات تأیید نکرده است که هوایپما غیرنظامی بود، و این ایالات متحده بود که آن‌را سرنگون کرد، اما اعلامیه‌های پیشین پنتاگون که می‌گفت ایالات متحده یک اف-۱۴ ایران را سرنگون کرد، اکنون پس گرفته می‌شود.»
ایالات متحده هرگز رسماً از ایران معذرت نخواست، گرچه در سال ۱۹۹۶ برای ختم پرونده‌ای که دولت ایران به دادگاه برده بود، به خانواده‌های قربانیان حدود ۱۳۱٫۸ میلیون دلار (۷۷٫۲۳ میلیون پوند) خسارت پرداخت. فرمانده یو. اس. اس وینسنس بعداً مدال شجاعت دریافت کرد.
https://morningstaronline.co.uk/article/f/remember-when-us-shot-down-irans-airliner
پیوند کوتاه: https://tinyurl.com/bducdf8p