وبلاگ سینما و عدالت

به نام خدا

دیروز فیلم را دیدم. فیلم خوبی است، و معلوم است که از یک کارگردان درست و حسابی است. یک داستان حساب‌شده و منطقی دارد که مخاطب را سرگرم می‌کند. فضاسازی فیلم به حدی گویاست که مخاطب احساس می‌کند که وارد محیط شده ‌است. احساس می‌کند دارد در آن فضا، در میان کارگران زندگی می‌کند. و از همه مهم‌تر شخصیت‌پردازی فیلم (به جز موارد معدودی که خراب می‌شود) عالی است. مدیریت کردن این تعداد از شخصیت‌ها و نزدیک کردن و قابل لمس کردن آن‌ها برای مخاطب، و باورپذیر کردن آن‌ها، کاری نیست که هر کارگردانی از پس آن بر بیاید. به خاطر همین است که من گفتم از این فیلم می‌توان فهمید که چه کارگردان خوبی داشته است. ما در این فیلم با شخصیت‌های زیادی روبرو می‌شویم و همه‌شان را لمس می‌کنیم. هم شخصیت‌شان را و هم زندگی‌شان. انگار یک عمر با آنها زندگی کرده‌ایم. آن کارگر ساده سیسیلی (مصطفی) که بسیار عالی است، و خانواده او. آن پسری که در انتهای فیلم کشته می‌شود را باور می‌کنیم. آن معلم که در مدرسه برای کمک به کارگران پول جمع می‌کند. کارگران، سرکارگرها و… حتی بعضی شخصیت‌هایی که حضور کمی در فیلم دارند، اما به اندازه کافی شناخته می‌شوند. به همین خاطر شخصیت‌پردازی فیلم (جدا از داستان فکرشده و فضاسازی عالی فیلم) نقطه قوت اصلی آن محسوب می‌شود.

فیلم همزمان دو وجه تراژیک و کمیک دارد. چون داستان اساسا داستانی تلخ است، فیلم خودبه‌خود تراژدی است. این تراژدی، با کمدی‌هایی که کارگردان در موقعیت‌های مختلف می‌آفریند، تعدیل می‌شود. فیلم دائما بین این دو وجه تراژدی و کمدی در حال رفت و برگشت است. نه کمدی بیش از اندازه دارد که باعث شود مساله اصلی، یعنی فقر و استضعاف طبقه کارگر فراموش شود، نه تراژدی بیش از حد که ما را در غصه غرق کند و راه هر امیدی را ببندد. کارگردان هرکدام از وجوه کمدی و تراژدی را به اندازه به ما ارائه می‌دهد و مدیریت چنین کاری خودش مهارت می‌خواهد.

فیلم اعتراض را هم در حد و اندازه لازم نگه می‌دارد. قهرمانان فیلم ما، نه معترضانی خاموش و منفعل اند، که کاری از آن‌ها ساخته نباشد و هر ظلمی را بپذیرند، نه خشن و هرج و مرج طلب اند، که اعتراض را به بی‌قانونی و تخریب تبدیل کنند. بنابرین می‌بینیم که فیلم چگونه مرز انفعال و خشونت، و نیز مرز تراژدی و کمدی را می‌داند. اینکه نه از این طرف بام بیوفتیم، نه از آن طرف، خودش امتیازی است که خیلی از آثار دیگر، متاسفانه چنین ویژگی‌ای ندارند.

در نهایت به نظرم فیلم، گرچه بی‌عیب هم نیست، اما اولا می‌توان با آن سرگرم شد و لذت برد، و نیز می‌توان چیز‌های بسیاری آموخت. پایان.

پیوند کوتاه: https://tinyurl.com/cfvv9auz