تارنگاشت عدالت – دورۀ سوم

منبع: مارکسیسم – لنینیسم امروز
نویسنده: دان کوالیک
۱ مه ۲۰۲۲

از بدو تأسیس «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» تا سال ۱۹۷۲، این «سیا» بود که، به طور مخفیانه و بدون اطلاع یا مجوز کنگره، از آن حمایت مالی می‌کرد. و آلن دالس، رئیس «سیا» – مغز متفکر سرنگونی دولت‌های دموکراتیک در کشورهایی مانند ایران (۱۹۵۳) و گواتمالا (۱۹۵۴) – بود که مجوز تأمین مخفیانه بودجه رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی را، به این امید صادر کرد که به سرنگونی کمونیسم در اروپای شرقی و اتحاد شوروی کمک کند. پس از فروپاشی کمونیسم، «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی» در هر کجا که اهداف سیاست خارجی ایالات متحده متمرکز شده بود، فعالیت می‌کرد. بنابراین، همانطور که خود توضیح می‌دهد، پخش آن در یوگسلاوی سابق در اواسط دهه ۱۹۹۰، با آغاز مداخله ایالات متحده و ناتو در آنجا، از سر گرفته شد، و در اواخر دهه ۱۹۹۰ فراتر از اروپا به عراق و ایران گسترش یافت و «توجه آمریکا به خاورمیانه بزرگ را بازتاب داد…»

هفتاد و یک سال «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی»

اول ماه مه مصادف با هفتاد و یکمین سالگرد رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی است – ایستگاه‌های رادیویی که به ترتیب در اروپای شرقی و اتحاد جماهیر شوروی پخش می‌شوند. همانطور که در یک سند داخلی «سیا» در سال ۱۹۵۱ با عنوان «اهداف رادیو و مقاصد» شرح داده شده است، «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی باید توسط پناهندگان یا تبعیدیان از کشورهای مختلف اردوگاه سوسیالیستی اداره ‌شود تا اطلاعاتی را که هدف آن دامن‌زدن به “نفرت علیه رژیم(ها)” و افزایش “اراده برای مقاومت در برابر رژیم(ها)”است پخش کند». به عبارت دیگر، این پروژه یک عملکرد آشکار برای حذف دولت‌های نامطلوب برای واشنگتن داشت.

بدون تردید، انتخاب اول ماه مه به عنوان روز راه‌اندازی این پروژه به دلیل مصادف بودن با روز جهانی کارگر، یکی از مهم‌ترین تعطیلات در اردوگاه سوسیالیستی بود.

از بدو تأسیس «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» تا سال ۱۹۷۲، این «سیا» بود که، به طور مخفیانه و بدون اطلاع یا مجوز کنگره، از آن حمایت مالی می‌کرد. و آلن دالس، رئیس «سیا» – مغز متفکر سرنگونی دولت‌های دموکراتیک در کشورهایی مانند ایران (۱۹۵۳) و گواتمالا (۱۹۵۴) – بود که مجوز تأمین مخفیانه بودجه رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی را، به این امید صادر کرد که به سرنگونی کمونیسم در اروپای شرقی و اتحاد شوروی کمک کند.

از قضا، «سیا» حتا زمانی که از این پروژه حمایت می‌کرد، در یونان درگیر کمک به بازگرداندن حکومت فاشیستی و نظامی بود – که آن را به یک دولت کمونیست ترجیح می‌داد. چپ‌گرایان به دلیل مبارزه شجاعانه آن‌ها با نازی‌ها، جایگاه سیاسی بالایی در میان رای‌دهندگان داشتند.

خاطرات این خیانت غرب در یونان اخیراً زمانی بیدار شد که ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکرائین در کنار یک جنگجوی نئونازی آزوف به صورت ویدئویی در پارلمان یونان حاضر شد و باعث شد برخی از اعضاس پارلمان به نشانه اعتراض برخاسته و آنجا را ترک کنند. [حزب کمونست یونان با صدور بیانیه‌ای آن نشست پارلمان را تحریم کرد و در آن حضور نیافت – عدالت].

ایالات متحده و «سیا» در کشورهایی مانند اندونزی، و سپس شیلی و آرژانتین، سیاست‌های مشابهی را دنبال کردند، و در مقابل دولت‌های سوسیالیستی، البته دموکراتیک، از دیکتاتوری‌های راست افراطی حمایت کردند.

به گفته کورد مایر (Cord Meyer)، که در سال ۱۹۵۴مسئولیت روابط «سیا» با «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» را بر عهده گرفت و این عملیات را برای سال‌ها رهبری کرد، «سیا با تدوین دستورالعمل‌های سیاست کلی، که با جلسات روزانه برای تعیین چگونگی مدیریت اخبار ویژه تکمیل می‌شد، کنترل بر محتوای [رادیو] را حفظ می‌کرد.» با این حال، مایر اصرار دارد که این کنترل با شرافت ژورنالیستی برنامه‌های رادیویی تداخلی نداشته است
علاوه بر این، گرچه مایر اصرار دارد که هیچ جاسوس واقعی در ایستگاه‌های رادیویی فعالیت نمی‌کرد، کارکنان رادیو گزارش‌های دقیقی از مشاهدات خود در کشورهای مختلفی که در آن‌ فعال بودند تهیه می‌کردند؛ به دیگر سخن، آن‌ها برای «سیا» اطلاعات جمع‌آوری می‌کردند. و حتا پس از آن‌که کنگره در سال ۱۹۷۲ به تأمین بودجه «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» از جانب «سیا» خاتمه داد – و از آن زمان به بعد این پول مستقیماً از کنگره می‌آید – هدف اصلی آن، حداقل تا زمانی که دولت‌های کمونیستی در اروپای شرقی و سپس اتحاد شوروی فروپاشید، پخش برنامه‌های ضد کمونیستی در بلوک شرق باقی ماند.

البته، «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» آشکارا به نقش خود در ایجاد این فروپاشی نهایی می‌بالد، بر این باور است که نفوذ آن موجب کاهش حمایت دولت‌های کمونیستی مختلف شد. این ادعا از جانب افرادی مانند واسلاو هاول (که از «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» دعوت کرد پس از فروپاشی بلوک شرق از مقر اصلی خود در مونیخ آلمان به پراگ نقل مکان کند) و بوریس یلتسین حمایت می‌شد.

من به‌عنوان فردی که در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ بزرگ شده، به‌خوبی شکایت‌های بی‌وقفه‌ای را به یاد می‌‌‌آورم مبنی بر این‌که اتحاد شوروی اغلب سیگنال‌های «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی» را مختل می‌کرد، – به ما گفته شد، این مدرکی است که نشان می‌دهد مسکو صرفاً تاب تحمل حقیقت را ندارد. من اکنون به این فکر می‌کنم که «روسیه امروز»، رسانه‌ای که این مقاله را برای آن می‌نویسم – البته یک رسانه خبری مستقر در روسیه – در ایالات متحده سرکوب شده یا در اتحادیه اروپا کاملاً ممنوع شده است.

شما ممکن است بپرسید که این امروز درباره اتحادیه اروپا و ایالات متحده چه می‌گوید.

به نظر می رسد «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» یادگاری از دوران سپری شده جنگ سرد، زمانی باشد که ایالات متحده و شوروی برای قلوب و اذهان جهان رقابت می‌کردند. نه تنها جنگ سرد پایان یافته است، بلکه به نظر می‌رسد که اکثر رسانه‌های جریان اصلی – مانند «فاکس»، «سی‌ان‌ان» و «ام‌اس‌ان‌بی‌سی»، همان نقش «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی» را ایفا می‌کنند. با این حال، «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی» تا به امروز به حیات خود ادامه می‌دهد، و در واقع در جریان بحران کنونی در اوکرائین – نقطه اشتعالی که برخی آن‌را آغاز یک جنگ سرد جدید می‌دانند- جان تازه‌ای یافته است.

با این حال، این واقعیت که «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» علی‌رغم فروپاشی اتحاد شوروی در سال ۱۹۹۱ به طور مداوم برنامه پخش می‌کند، این پرسش را پیش می‌آورد که آیا اولین جنگ سرد واقعاً پایان یافته است یا خیر. مطمئناً، برخی از ناظران، از جمله خود من، معتقدند که رویارویی پایان نیافته است؛ و ما سعی می‌کنیم چرایی آن‌را درک کنیم. من با جان فیفر (John Feffer)، که در «فارین پالیسی در فوکوس» می‌نویسد، موافقم، که اشاره نمود:

«پس، جنگ سرد فقط درباره رویارویی بین دشمنان ایدئولوژیک نبود. اتحاد شوروی از آن رقابت خارج شد و روسیه تحت رهبری پوتین، برخلاف اتحاد شوروی که به دنبال هژمونی جهانی بود، هم‌چنان بر نگرانی‌های خود در امتداد مرزهایش متمرکز است. از سوی دیگر، ایالات متحده نگرش خود را تغییر نداده است. و در نهایت به همین دلیل است که جنگ سرد هرگز خاتمه نیافت.

اگر واشنگتن ناتو را منحل می‌کرد، برای خلع‌سلاح هسته‌ای فشار وارد می‌آورد و به ایجاد یک ساختار امنیتی جدید برای اروپا که روسیه را در بر بگیرد کمک می‌کرد، جنگ سرد به مرگ طبیعی می‌مرد. اما، از آن‌جا که نهادهای جنگ سرد ادامه یافتند، روح آن فقط منتظر فرصتی بود تا دوباره فعال شود.

البته، «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی»، از جمله «مؤسسات جنگ سرد است [که] ادامه یافت» و احتمالاً به تضادهای قدیمی جنگ سرد تداوم می‌بخشد. این رسانه دولتی، به نوبه خود، ادامه حیات خود را این‌گونه توجیه کرده است: «با فروپاشی کمونیسم، برخی فکر می‌کردند «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» رسالت خود را انجام داده و می‌تواند منحل شود. اما مقامات سراسر اروپای مرکزی و شرقی و روسیه، که بسیاری از آن‌ها ناراضیان سابق بودند، نیاز مستمر به دقیقاً آن نوع پخش عینی را دیدند که رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی»، به ویژه در دوران گذار دموکراتیک ارائه نمود.»

در عین‌حال، همانطور که «اکونومیک تایمز» توضیح می‌دهد، «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی، که در پراگ مستقر است، در سال ۱۹۵۰ به مثابه یک رسانه ضدکمونیستی برای پخش برنامه‌ها به بلوک شوروی تأسیس شد و تقریباً چهار دهه بعد به سرنگونی رژیم‌های توتالیتر کمک کرد، این روزها هم‌چنان به ۲۷ زبان – از جمله روسی، بلاروسی و اوکراینی – در ۲۳ کشور، که در بسیاری از آن‌ها آزادی رسانه‌ها با محدودیت‌های شدید روبه‌رو است، پخش می‌شود.» همانطور که در همان مقاله آمده است، «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی، پس از الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ و اشغال شرق اوکرائین توسط نیروهای شورشی طرفدار مسکو، فعالیت‌های خود را در منطقه برای ۳۷ میلیون مخاطب خود افزایش داد.»

«اکونومیک تایمز» با دمیدن در بوق و کرنای کار «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» می‌گوید که «روسیه سریعاً فهمید که برای انجام تبلیغات موفق، دروغ گفتن لازم نیست. تنها چیزی که لازم دارید این است که بدون طرح بستر رویدادها، سرو صدا به پا کنید.» البته رسانه‌های آمریکایی و غربی نیز دقیقاً همین را فهیمده‌اند و وضعیت اوکرائین نیز نمونه‌ای از این موضوع است. بنابراین، بسیاری از پوشش‌های خبری فعلی اوکرائین در غرب مخاطب را به این باور می‌رسانند که بحران به طور ناگهانی در فوریه سال جاری با حمله روسیه آغاز شد، در حالی که در واقع درگیری بین دولت در کی‌یف و جمعیت روسی‌زبان دونباس در هشت سال گذشته وجود داشته است، و جان ۱۴ هزار نفر را گرفته است. ناگفته ماندن این بستر، در واقع برای مصرف کنندۀ اخبار اغلب کاملاً گمراه کننده است. علاوه بر این، اطلاق روس‌زبان‌ها در شرق اوکرائین به‌عنوان «طرفدار مسکو»، همانطور که «اکونومیک تایمز» و تقریباً هر رسانه خبری غربی دیگر انجام می‌دهد، نمی‌تواند نارضایتی واقعی این افراد را که طی سال‌ها مورد حمله نظامی دولت خود در کی‌یف قرار گرفته‌اند، نشان دهد. این‌که آیا آن‌ها طرفدار مسکو هستند یا نه، در این‌جا موضوع واقعاً مهمی نیست. اما، گمان می‌کنم، تبلیغات یک شخص برای شخص دیگر خبر است، و بالعکس.

پس از فروپاشی کمونیسم، «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی» در هر کجا که اهداف سیاست خارجی ایالات متحده متمرکز شده بود، فعالیت می‌کرد. بنابراین، همانطور که خود توضیح می‌دهد، پخش آن در یوگسلاوی سابق در اواسط دهه ۱۹۹۰، با آغاز مداخله ایالات متحده و ناتو در آنجا، از سر گرفته شد، و در اواخر دهه ۱۹۹۰ فراتر از اروپا به عراق و ایران گسترش یافت و «توجه آمریکا به خاورمیانه بزرگ را بازتاب داد…» هم‌چنین، در سال ۲۰۰۲، «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی» دوباره پخش در افغانستان را شروع کرد- «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی» در ابتدا در دهه ۱۹۸۰ در زمان اشغال شوروی این کار را انجام می‌داد اما پس از آن، پخش در افغانستان را متوقف کرد.

با این وصف، این رسانه تحت کنترل دولت هرگز تمرکز خود را بر روسیه و اروپای شرقی از دست نداده است. از این رو، «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی» علاوه بر افزایش دامنه دسترسی خود در اوکرائین، «کوشش‌های خبری محلی را بین سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۹ با ایجاد وب‌سایت‌هایی که به نیازهای مخاطبان در مناطق قفقاز شمالی، ولگای میانه، سیبری و شمال غربی روسیه پاسخ می‌دهند، گسترش داد». از آغاز سال ۲۰۱۹، «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی» که پس از فروپاشی بلوک شرق پخش برنامه برای رومانی، بلغارستان و محارستان را متوقف کرده بود، فعالیت خود را برای این سه کشور از سر گرفت و مدعی شد که «در بستر به خطر افتادن دستاوردهای دموکراتیک و حملات به حاکمیت قانون و قوۀ قضاییه در این کشورها»، از سرگرفتن فعالیت آن برای این کشورها ضروری بود.

با درگرفتن دوبارۀ جنگ سرد بین ایالات متحده و روسیه، چه آن‌را جنگ سرد جدید یا صرفاً ادامه رویارویی قدیم بدانیم، «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی»، و تأمین بودجه آن به وسلیه کنگره (نهاد اصلی آن، یعنی «آژانس ایالات متحده برای رسانه‌های جهانی» در سال ۲۰۲۰ بیش از ۸۱۰ میلیون دلار دریافت کرد)، مطمئناً برای مدتی طولانی وجود خواهد داشت. گرچه در مورد این‌که آیا «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» پس از پایان کمونیسم هم‌چنان ضروری است، یا این‌که در واقع دامن‌زدن آن به تنش‌های قدیمی جنگ سرد غیرضروری می‌باشد، می‌توان اختلاف نظر داشت، تنها چیزی که می‌توان در مورد «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی» گفت این است که آنچه که هست را پنهان نمی‌کند، و واقعاً نمی‌تواند پنهان کند: «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی»، بطور کاملاً آشکار یک منبع خبری با بودجه ایالات متحده است که برنامه‌هایی را پخش می‌کند که منعکس کننده منافع و دیدگاه‌های سیاست خارجی ایالات متحده است، و این‌را در وب‌سایت خود می گوید.

در واقع، نهاد اصلی آن که در بالا به آن اشاره شد با افتخار می‌گوید که «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی باید «منطبق با اهداف کلان سیاست خارجی ایالات متحده باشد» و موظف است «قابلیت ارائه ظرفیت برای حمایت از اهداف سیاست خارجی ایالات متحده در طول بحران‌های خارج از کشور را داشته باشد.» باز هم، هیچ راز پنهانی وجود ندارد.

منصفانه بگویم، به نظر من، این امر «رادیو اروپای آزاد- «رادیو آزادی» را در مقایسه با سایر نهادها – مانند اخبار شبکه‌های خصوصی یا حتا فیلم های هالیوودی که می‌دانیم به شدت تحت تأثیر «سیا» هستند – و ادعا می‌کنند قاضی‌های عینی حقیقت و واقعیت می‌باشند، کم‌تر نفرت‌انگیز می‌نماید، اما واقعاً اینطور نیست.

این بدان معنا نیست که «رادیو اروپای آزاد- رادیو آزادی» دروغ می گوید، اما مطمئناً نگاهی کج و معوج به جهان ارائه می‌دهد. اما باز هم، چون این کاملاً آشکار است، مخاطب حداقل می‌تواند در مورد صحت آنچه به او گفته می‌شود قضاوت هوشمندانه‌ای داشته باشد. بسیاری اوقات، این بهترین چیزی است که می‌توانیم بخواهیم.

https://mltoday.com/seventy-one-years-of-radio-free-europe-radio-liberty/

پیوند کوتاه: https://tinyurl.com/5wdds494