تارنگاشت عدالت – دورۀ سوم
منبع: مرکز ویلسون
برگردان: ع. سهند
۲۱ فروردین ۱۴۰۳
توضیح مترجم: سند زیر خاستگاه طبقاتی پیشنهاد مولوتف، و تفاوت آن با خواستگاه طبقاتی تمایل چندین بار اعلام شدۀ روسیه سرمایه‌داری به پیوستن به ناتو را نشان می‌دهد.
«در این یادداشت به پرزیدیوم شوروی، مولوتوف وزیر امور خارجه پیشنهاد می‌کند که اتحاد شوروی علناً تمایل خود را برای بررسی پیوستن به ناتو اعلام کند. او توضیح می‌دهد که این پیشنهاد قصد دارد تشکیل «جامعه دفاعی اروپا» و تسلیح دوباره آلمان غربی را مختل نماید، و هم‌چنین نفوذ ایالات متحده در اروپا را محدود کند.»
پرزیدیوم، کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی به : رفیق گئورگی ماکسیمیلیانوویچ مالنکوف و
رفیق نیکیتا سرگی‌یویچ خروشچف
بر اساس گزارش‌های سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌های شوروی و در مطبوعات خارجی، پیش‌نویس «موافقت‌نامه عمومی اروپا پیرامون امنیت جمعی در اروپا» واکنش‌های مثبتی را از سوی محافل عمومی بسیاری در خارج از کشور، از جمله ارگان‌های مطبوعاتی فرانسوی مانند لوموند برانگیخته است. در عین حال، پیش‌نویس شوروی، به دلایل قابل درک، واکنش منفی محافل رسمی و حامیان «جامعه دفاعی اروپا» در فرانسه، انگلیس و سایر کشورهای اروپای غربی را برانگیخت. لازم به اشاره است که محافل رسمی در فرانسه نیز اقداماتی را برای صامت کردن پیشنهاد شوروی انجام داده‌اند. در میان مخالفان «جامعه دفاعی اروپا» نیز کسانی هستند که از پیشنهاد«موافق‌نامه عمومی اروپایی» حمایت نمی‌کنند. در این مورد، استدلال اصلی علیه پیشنهاد ما این تز است که پیش‌نویس شوروی در جهت بیرون راندن ایالات متحده آمریکا از اروپا است تا اتحاد شوروی بتواند به عنوان قدرت مسلط در اروپا جای آن را بگیرد. از این تز، بویژه در فرانسه استفاده گسترده‌ای می‌شود. در اینمورد، گفت‌وگوی رفیق وینوگرادوف، سفیر ما در پاریس، و [گاستون] پالوسکی، رهبر گلیست، قابل توجه است، که وی گفت پیشنهاد شوروی در شکل کنونی آن غیرقابل قبول است، زیرا ایالات متحده آمریکا را از مشارکت در نظام امنیت جمعی در اروپا محروم می‌کند. به گفته پالوسکی، اگر دولت شوروی اعلام کند که ایالات متحده آمریکا در ظرفبت آن به عنوان یک قدرت اشغالگر در آلمان می‌تواند در نظام امنیت جمعی در اروپا شرکت کند، با در نظر گرفتن این که اشغال آلمان برای همیشه ادامه نخواهد داشت، نگرش به پیشنهاد شوروی تغییر خواهد کرد. از این اظهارات پالوسکی چنین برمی‌آید که مشارکت ایالات متحده آمریکا در «موافقت‌نامه عمومی اروپا پیرامون نظام امنیت جمعی» دارای ویژگی موقتی بوده و محدود به دوره تا انعقاد پیمان صلح با آلمان خواهد بود.
تز اخراج ایالات متحده آمریکا از اروپا توسط حامیان «جامعه دفاعی اروپا» در انگلستان و سایر کشورها، توسط محافل رسمی که از طرح ایجاد یک چنین «جامعه»ای و به اصطلاح ارتش اروپایی آن حمایت می‌کنند نیز مورد قرار می‌گیرد.
با در نظر گرفتن این، وزارت امور خارجه این‌را قابل توصیه می‌داند با ارسال یک یادداشت به دولت‌های ایالات متحده آمریکا، انگلیس و فرانسه، مبنی بر این‌که دولت شوروی از جانب خود هیچ مانعی در برابر حل مسأله مشارکت ایالات کتحده آمریکا در «توافق‌نامه عمومی اروپا پیرامون امنیت جمعی» ندارد، احتمالات استفاده از این موضوع علیه پیش‌نویس اتحاد شوروی محدود شود. به نظر وزارت امور خارجه، اعلام این که ماهیت مشارکت ایالات متحده موقتی خواهد بود، قابل توصیه نیست. در اینمورد، وزارت امور خارجه از این واقعیت حرکت می‌کند که از نقطه نظر منافع مبارزه علیه «جامعه دفاعی اروپا»، اشاره به موقتی بودن ماهیت مشارکت ایالات متحده در «موافقت‌نامه عمومی اروپا» نامناسب خواهد بود.
وزارت امور خارجه در ارائه یک پیشنهاد برای مشارکت ایالات متحده در «توافق‌نامه عمومی اروپا»، توصیه می‌کند پیشنهاد قبلی مبنی بر مشارکت جمهوری خلق چین به عنوان ناظر در نظام امنیت جمعی اروپا تغییر نکند.
لازم است استدلال دیگری را که علیه پیشنهاد اتحاد شوروی به کار گرفته شده است، بررسی کنیم، و آن این است که هدف این پیشنهاد علیه پیمان آتلانتیک شمالی و برای انحلال آن است. به منظور محدود کردن استفاده از این استدلال علیه پیشنهاد شوروی، وزارت امور خارجه این‌را قابل توصیه می‌داند که هم‌زمان با پیشنهاد ما پیرامون مشارکت ایالات متحده آمریکا در «موافقت‌نامه عمومی اروپا»، در همان یادداشت، به یک شکل مناسب، موضوع امکان پیوستن اتحاد شوروی به پیمان آتلانتیک شمالی را مطرج کنیم. طرح این موضوع کار را برای سازمان‌دهندگان بلوک آتلانتیک شمالی دشوار می‌کند و بر ماهیت ظاهراً دفاعی آن تأکید می‌کند، تا علیه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و دموکراسی‌های خلقی هدایت نشود.
طرح هم‌زمان مشارکت احتمالی ایالات متحده آمریکا در «توافق‌نامه عمومی اروپا» و امکان پیوستن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به پیمان آتلانتیک شمالی برای ما سودمند خواهد بود زیرا به مثابه مطالبه یک امتیاز در ازای موافقت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در مورد مشارکت ایالات متحده آمریکا در «توافق‌نامه عمومی اروپا» تلقی خواهد شد… اما، نظر وزارت خارجه این است که توافق ما پیرامون ورود ایالات متحده آمریکا به «توافق‌نامه عمومی اروپا» نباید مشروط به موافقت سه قدرت غربی با پیوستن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به پیمان آتلانتیک شمالی باشد.
به احتمال زیاد، سازمان دهندگان بلوک آتلانتیک شمالی به این اقدام دولت شوروی واکنش منفی نشان خواهند داد و مخالفت‌های گوناگونی را مطرح خواهند کرد. در آن‌صورت، دولت‌های سه قدرت، یک‌بار دیگر، خود را به مثابه سازمان‌دهندگان یک بلوک نظامی علیه دولت‌های دیگر آشکار خواهند کرد و این موضع نیروهای اجتماعی را که علیه تشکیل «جامعه دفاعی اروپا» مبارزه می‌کنند، تقویت خواهد کرد. یک چنین نگرش منفی نسبت به ابتکار دولت شوروی، تا جایی که بر اعتبار اتحاد شوروی تأثیر می‌گذارد، البته، می‌تواند جنبه منفی خود را برای ما داشته باشد. با در نظر گرفتن این، وزارت امور خارجه پیشنهاد می‌کند که یادداشت شوروی نباید مستقیماً آمادگی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را برای پیوستن به بلوک آتلانتیک شمالی اعلام کند، بلکه خود را به اعلام آمادگی برای بررسی مشترک با دیگر طرف‌های علاقمند به موضوع مشارکت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در بلوک آتلانتیک شمالی محدود نماید.
البته، اگر بیانیه دولت شوروی با برخورد مثبت سه قدرت غربی روبه‌رو شود، این یک موفقیت بزرگ را برای اتحاد شوروی نشان خواهد بود، زیرا پیوستن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به پیمان آتلانتیک شمالی تحت شرایط مشخص، به طور اساسی ماهیت پیمان را تغییر خواهد داد. پیوستن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به پیمان آتلانتیک شمالی هم‌زمان با انعقاد یک «توافق‌نامه عمومی اروپا پیرامون امنیت جمعی در اروپا»، هم‌چنین برنامه‌های ایجاد «جامعه دفاعی اروپا» و نظامی‌سازی دوباره آلمان غربی را تضعیف خواهد کرد.
وزارت امور خارجه معتقد است که طرح موضوع پیوستن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به ناتو نیازمند بررسی پیامدهایی است که ممکن است پیش آید. با توجه به این‌که پیمان آتلانتیک شمالی علیه جنبش دموکراتیک در کشورهای سرمایه‌داری است، اگر موضوع پیوستن اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به آن به یک پیشنهاد عملی تبدیل شود، لازم است موضوع تعهد همه شرکت‌کنندگان در توافق (به عنوان مثال، در شکل یک اعلامیه مشترک) پیرامون غیرقابل قبول بودن مداخله در امور داخلی کشورها و احترام به اصول استقلال و حاکمیت دولت، مطرح شود.
علاوه بر این، اتحاد شوروی باید به یک شکل مناسب، موضوع پایگاه‌های نظامی آمریکایی در اروپا و ضرورت موافقت دولت‌ها با کاهش نیروهای نظامی، مطابق با وضعیتی که پس از ورود اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به پیمان آتلانتیک شمالی بوجود خواهد آمد را مطرح کند.
با این حال، در حال حاضر، با در نظر گرفتن ملاحظات فوق، کافی خواهد بود که در پایانِ یادداشت عبارتی با ویژگی کلی زیر درج شود: «دولت شوروی دبر این نظر است که مسائلی که در ارتباط با این موضوع پیش می‌آیند، باید به نفع تقویت صلح جهانی و امنیت خلق‌ها حل شوند.»
پیش‌نویس قطع‌نامه برای کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی ضمیمه است
من از شما می‌خواهم آن‌را بررسی نمایید.
و. م. مولوتف
۲۶ مارس ۱۹۵۴
https://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/molotovs-proposal-ussr-join-nato-march-1954