تارنگاشت عدالت – دورۀ سوم
منبع: تئوری و پراکسیس
۷ آوریل ۲۰۲۲
پشت پرده – تبلیغات اورو-آتلانتیک درباره جنگ در اوکرایین
یک مقاله افشاگرانه از روزنامه «ریزوسپاستیس» [«مقاومت»، روزنامه حزب کمونیست یونان]*
«روسیه ممکن است جنگ تسلیحاتی را ببرد. اما اوکرایین برنده جنگ اطلاعاتی است. این کلیدِ جلب حمایت و همدردی متحدان است.»
سخنان فوق از شان مک‌فیت، عضو ارشد «اتاق فکر» اورو-آتلانتیک تحت نام «شورای آتلانتیک» است که چند روز پیش در گفت‌وگو با «واشنگتن پست» درباره موفقیت‌های دولت اوکرایین در زمینه جنگ اطلاعاتی صحبت کرد.[۱]
این کارزار بر یک ماشین تبلیغاتی کاملاً مجهز متکی است که – علاوه بر کارکنان دولت‌ها و سازمان‌های امپریالیستی – بیش از ۱۵۰ شرکت ارتباطاتی و روابط عمومی را که با وزارت امورخارجه اوکرایین، در راستای غلبه گفتمان اورو-آتلانتیک در حوزه اطلاعات همکاری می‌کنند، در بر می‌گیرد.
در واقع، همانطور که «واشنگتن پست» اشاره میکند، این کارزار چنان موفقیت‌آمیز است که چندین مقام غربی تأکید می‌کنند که «گرچه آن‌ها نمی‌توانند مستقلاً بسیاری از اطلاعاتی را که کی‌یف درباره وضعیت متغیر میدان جنگ، از جمله آمار تلفات هر دو طرف منتشر میکند تایید نمایند، اما این نشان‌دهنده فرماندهی استراتژیک بسیار کارآمد است.»
یک مقامات ارشد ناتو نیز که به شرط ناشناس ماندن با «واشنگتن پست» صحبت کرد، خاطرنشان نمود که «[دولت اوکرایین] در فرماندهی استراتژیک- رسانه‌ای، عملیات اطلاعاتی، و هم‌چنین عملیات روانی واقعاً عالی است.»
علاوه بر این، همان مقام ناتو سعی کرد تا این مهارت کی‌یف در جنگ تبلیغاتی را خودساخته نشان دهد و افزود که امیدوار است «کشورهای غربی از آن‌ها بیاموزند.»
در واقعیت، آنچه اتفاق می‌افتد دقیقاً برعکس است. ناتو در اوایل سال ۱۹۹۷، با تأسیس «مرکز اطلاعات و اسناد ناتو» (NIDC) مطمئن شد «آژانس‌هایی» در اوکرایین تأسیس کند، که بتوانند ابزار «دانش» آن در هنر جنگ تبلیغاتی باشند. این سازوکاری است که هدف آن «افزایش آگاهی و شناخت از ناتو در اوکرایین»، آموزش روزنامه‌نگاران «مستقل» و دیگر کارشناسان رسانه‌ای و ارتباطاتی برای چندین دهه است.[۲]
«کلاس کارشناسی ارشد» در تبلیغات ایالات متحده و ناتو
مک‌فیت تنها کسی نیست که تحت تاثیر قرار گرفته است. در همان نشریه، یکی از مقامات وزارت خارجه اشاره میکند که «اوکراینی‌ها یک کلاس کارشناسی ارشد در جنگ اطلاعاتی تدریس کرده‌اند» و توضیح می‌دهد که آنچه در حوزه اطلاعات اتفاق می‌افتد «ارتباطات اساسی زمان جنگ» است. «شما بر روی هر آنچه که برای شما مثبت است تمرکز خواهید نمود – تلفات دشمن خود را بزرگ خواهید کرد، تلفات خود را کم اهمیت جلوه خواهید داد. حقیقت کلیشه‌ای قدیمی چیست؟ حقیقت نخستین قربانی در جنگ چیست؟ دولت‌ها اساساً چیزی را می‌گویند که برای آن‌ها در زمان جنگ مفیدتر است.»
این مقام وزارت خارجه آمریکا با این سخنان کسی را ناراحت نکرد. با این حال، آنچه جالب است «فقط ترس» او از اثربخشی تبلیغات دولت اوکرایین است: «قدرت داستان می‌تواند باعث شود برخی تصور کنند که اوضاع بهتر از آنچه هست پیش می‌رود، که می‌تواند در نهایت به اوکراینی‌ها آسیب برساند.»
ارزیابی سپهبد بازنشسته بن هاجز، که به عنوان فرمانده ارتش ایالات متحده در اروپا خدمت می‌کرد، در همان طول موج است. وی خاطرنشان میکند که اگرچه تلاش‌های کی‌یف برای شکل دادن به افکار عمومی در غرب نهایتاً موفقیت آمیز بوده است، اما آن‌ها از هدف خود برای «متقاعد کردن رهبران ناتو برای پذیرش منطقه پرواز ممنوع یا تامین جت‌های جنگنده (به دولت اوکرایین) دور مانده‌اند.»
کارشناسان تبلیغات از ۱۵۰ شرکت
در قلب ماشینی که تبلیغات جنگی را «تولید» میکند، یک ائتلاف بین المللی متشکل از بیش از ۱۵۰ شرکت ارتباطات و روابط عمومی از سراسر جهان قرار دارد که مستقیماً با وزارت امورخارجه اوکرایین کار می‌کنند.
این را بنیانگذار یک آژانس روابط عمومی در اوکرایین، که خواست نامش فاش نشود، در گفت‌وگو با مجله صنعت روابط عمومی «پی.آر.ویک» (Prweek) تأیید کرد. وی گفت که شرکت او داوطلبانه به وزارت امورخارجه اوکرایین در همکاری با صنعت جهانی شرکت‌های این بخش کمک میکند.[۳]
در واقع، او فاش کرد که «امروز ما بیش از ۱۵۰ آژانس جهانی داریم که آماده کمک به ما در سطح جهان هستند.» چهره ناشناس زن پشت این اظهارات احتمالا ناتالیا پوپوویچ، مؤسس و رئیس گروه شرکت‌های «یک فلسفه» است که بزرگ‌ترین گروه مشاوران ارتباطی در «بازارهای پسا-شوروی» است، که چهار روز پس از مصاحبه به عنوان ناشناس، با نام خود با یکی از مجله‌های صنعت ارتباطات به نام «پی.آر.وُگ‌مدیا» (PRvokemedia) گفت‌وگو کرد.
او در مصاحبه خود گفت که کارکنان شرکت‌هایش، مدیران بحران و کارشناسان ارتباطات، به صورت داوطلبانه «۲۴ ساعت در شبانه روز، ۷ روز در هفته» کار می‌کنند تا از فضای اطلاعاتی اوکرایین دفاع نمایند.»[۴]
ارتباط با انحصارها و سازوکارهای قدرتمند
تیم پوپوویچ به تنهایی شامل بیش از ۹۰ کارشناس است که مجموعه‌ای قوی از مشتریان بخش خصوصی و دولتی، از جمله مایکروسافت، مسترکارت، مک‌دونالد، اوپل، سانوفی، و وزارتخانه‌های دارایی و بهداشت اوکرایین، بانک ملی اوکرایین و غیره را مدیریت می‌کنند.
پس از «انقلاب شرافت» یعنی کودتای ۲۰۱۴، پوپوویچ و چندین کارشناس ارتباطات و روابط بین‌الملل، «مرکز رسانه‌ای بحران اوکرایین» (UCMC) را تأسیس کردند، سازمانی که منابع مالی آن بوسیله سفارت‌‌خانه‌های ایالات متحده و فنلاند، سوئد، نروژ و هلند در اوکرایین، دولت کانادا، «موقوفه ملی برای دموکراسی» و «آژانس ایالات متحده برای توسعه بین‌المللی» (USAID)، و برخی دیگر از «صندوق‌های مالی» که از «انقلاب‌های رنگی» و دیگر کودتاچیان احتمالی در سراسر جهان حمایت مالی می‌کنند و هم‌چنین بوسیله «مؤسسه برای دولتمردی» (Institute for Statecraft) در انگلیس، که فاش شد کارزارهای دروغ‌پراکنی آن حتا به یونان، و البته، به ناتو رسیده است، تأمین می‌شود.
او هم‌چنین از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ مشاور رئیس دفتر رئیس جمهور اوکرایین، پترو پوروشنکو، بود، و برای «طرح استراتژیک اصلاحات ارتباطاتی» از حمایت دفتر ریاست جمهوری برخوردار د.
این طرح با حمایت وزارت امورخارجه ایالات متحده و با هدف «ایجاد رویکردی منسجم‌تر و یکپارچه‌تر برای ارتباطات در سطح ایالتی بین تمام شاخه‌های قدرت – دولت، پارلمان، دولت و بانک ملی اوکرایین- انجام شد.»
در واقع، پوپوویچ مجموعه‌ای از «کارزارهای آموزش عمومی ملی» را برای بررسی تاریخ در سالگردهای جنگ جهانی دوم، استقلال اوکرایین و جشن‌های ضد کمونیستی «هولودومور»، یعنی «قحطی بزرگ اوکرایین» هدایت کرد.
مشخص است که پس از سال ۲۰۱۴، بازنگری تاریخ در اوکرایین، همراه با «کمونیست‌زدایی»، فاشیست‌های محلی که با نازی‌ها علیه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی همکاری می‌کردند، مانند استپان باندرا را از زیر خاک بیرون آورد و آن‌ها را «قهرمانان ملی» اعلام کرد.
«سواره نظام» صنعت ارتباطات
نقش هماهنگ‌کننده این کارزار تبلیغاتی غول‌‌آسا را فرانسیس اینگام، مدیرکل یک نهاد انگلیسی به نام «انجمن روابط عمومی و ارتباطات» (PRCA) و بطور هم‌زمان رئیس اجرایی «سازمان مشاوره ارتباطات بین‌المللی» (ICCO) بر عهده گرفته است. «انجمن روابط عمومی و ارتباطات» بزرگ‌ترین انجمن در صنعت ارتباطات است که بیش از ۳۵ هزار کارشناس روابط عمومی را در ۸۲ کشور در سراسر جهان نمایندگی میکند.
وی طی یک مصاحبه تعداد شرکت‌هایی را که از وزارت امورخارجه اوکرایین حمایت می‌کنند تأیید کرد و گفت که «آژانس‌ها تیم‌های کاملی را برای حمایت از کی‌یف در جنگ ارتباطات تأمین کرده‌اند. حمایت ما از وزارت امورخارجه اوکرایین تزلزل‌ناپذیر است و تا زمانی که نیاز باشد هم‌چنان ادامه خواهد داشت.»[۵]
پابلو اُهانا، بنیانگذار آژانس ارتباطی «کارزارهای آپوستروف» (Apostrophe Campaigns)، با تشریح مشارکت شرکت‌های رسانه‌ای، گفت: «ما برای اشاعه اطلاعات رسمی از طریق کانال‌های تاثیرگذار (با استفاده از مشتریان و شبکه‌های خود برای گسترش این امر)، بررسی فاکت‌ها و کاربست پیامدهای کلیدی در باره تجاوز روسیه به اوکرایین کار می‌کنیم. ما هم‌چنین با وزارت [امورخارجه اوکرایین] و شرکای آن برای جستجوی فرصت‌های رسانه‌ای، تأیید منابع و مطالب و کمک در هر زمینه‌ای که در آن تخصص داریم، کار می‌کنیم.»
«ما در ارتباطات سیاسی تخصص داریم (ما به سیاستمداران و احزاب سیاسی سطح بالای بریتانیا، ایالات متحده و اروپا کمک می‌کنیم)، بنابراین داوطلبانه هر آنچه را که بتوانیم در آن جبهه، همراه با روابط عمومی، رسانه‌ای، ارتباطاتی، بررسی فاکت‌ها، طراحی گرافیکی، فیلم‌برداری، رسانه‌های دیجیتال/اجتماعی و غیره، انجام می‌دهیم.»
«فارغ التحصیلان» وزارت امورخارجه و «عبارات درست»
یاروسلاو توربیل یکی دیگر از چهره‌های کلیدی در کارزارهای تبلیغاتی است، که از نوامبر ۲۰۲۰ کارشناس ارتباطات استراتژیک در وزارت امورخارجه اوکرایین و مدیر «اکوسیستم دیجیتال اوکرایین برای ارتباطات جهانی» به نام «Ukraine.ua» است.
توربیل کار خود را در «اینترنیوز» (Internews)، که یک «آژانس مستقل» با بودجه دولت ایالات متحده است[۶] و بیش از ۸۰ هزار نفر را در زمینه رسانه‌ای و مهارت‌های ارتباطی آموزش داده است، آغاز کرد.
از جمله فعالیت‌های «Ukraine.u» ارائه مجموعه‌ای از مواد تبلیغاتی آمادۀ استفاده برای رسانه‌های بین‌المللی، شامل ویدئو و عکس است.[۷] در میان آن‌ها یکی از نخستین محصولات دروغ‌پراکنی جنگی، نوار صوتی پاسخ ادعایی سربازان در «جزیره مار» به کشتی جنگی روسیه بود؛ همان سربازانی که بوسیله زلنسکی به خاطر مرگ قهرمانانه‌شان مورد تجلیل قرار گرفتند و بعداً خود نیروی دریایی اوکرایین اعلام کرد که آن‌ها نهایتاً زنده هستند![۸]
این مجموعه هم‌چنین حاوی سندی است که روزانه با پیام‌های اساسی که باید بوسیله رسانه‌ها بازتولید شود، به روز می‌شود، و از جمله مشخص میکند که انتخاب کلمات و عبارات درست حیاتی است.
در واقع، سند جداگانه‌ای وجود دارد که عبارت‌های «درست» و «نادرست» درباره جنگ اوکرایین را فهرست میکند: «کلیشه‌های روسی مانند همه‌پرسی در کریمه یا «اراده مردم کریمه» مطلقاً غیرقابل قبول است؛ آن‌ها باید با عباراتی مانند «اشغال و تلاش برای الحاق کریمه» جایگزین شوند.
عبارات «جنگ داخلی در دونباس» و «بحران اوکرایین» غیرقابل قبول تلقی می‌شوند و باید به عنوان «تجاوز مسلحانه فدراسیون روسیه در دونباس، درگیری مسلحانه بین‌المللی، جنگ روسیه علیه اوکرایین، درگیری مسلحانه روسیه و اوکرایین» توصیف شوند. «جمهوری‌های مستقل اعلام شدۀ دونیتسک و لوگانسک» نیز غیرقابل قبول تلقی می‌شود و باید آن‌را «سرزمین‌های موقتاً اشغال شده در مناطق دونیتسک و لوهانسک» نامید.
سندی که هدف حمله روسیه به اوکرایین را نشان توصیف میکند، بویژه جالب است، و می‌گوید: «به نظر می‌رسد که ارزش‌های اصلی و «DNA» جامعه اوکرایین – عشق به آزادی، دموکراسی، تفکر آزاد و ارزش‌های اروپایی است- ارزش‌های که مورد لعن پوتین است؛ او نه می‌تواند این ارزش‌ها را درک یا تحمل نماید – بلکه به دنبال نابودی آن‌هاست. در نتیجه، حمله نظامی و نقض آشکار همه هنجارها و قوانین بین المللی تنها چیزی که روسیه می‌تواند برای تشویق کشورهای مستقل به قرار گرفتن در مدار «جهان روسیه» – طرح نئو امپریالیستی آن- ارائه نماید.»
به راستی، همه موارد فوق با آنچه در رسانه‌های بورژوازی کشورمان می‌یابیم شباهت ندارند؟ تبلیغات جنگی صرفاً شامل جعلیات و دروغ‌پراکنی بوسیله مقامات، روزنامه‌نگاران و دیگر افراد خودفروخته نیست. این محصول سازمان‌های بزرگ تخصصی و سازوکارهای تبلیغاتی همه قدرت‌های امپریالیستی است که برای خدمت به اهداف هر طرف بسیج می‌شوند، در حالی که قربانیان همیشه خود مردم هستند.
پی‌نویس‌ها:
1. https://www.washingtonpost.com/national-security/2022/03/16/ukraine-zelensky-information-war/
2. “Rizospastis” – Tuesday, March 15th 2022, “The agencies of a parallel war”
3. https://www.prweek.com/article/1748159/global-pr-community-rallies-help-ukraine-government-comms
4.: https://www.provokemedia.com/latest/article/from-ukraine-with-love
6. https://internews.org/wp-content/uploads/legacy/2020-04/Internews_2018-Form_990-REDACTED.pdf
7. https://drive.google.com/drive/folders/19Q0fZoMH7Rl88OAwIeSakQ8lhy31qiHT
* اصل مقاله به یونانی در نشانی زیر:
https://www.902.gr/eidisi/mme/291479/piso-apo-tin-koyrtina-apokalyptiko-dimosieyma-toy-rizospasti