تارنگاشت عدالت – دورۀ سوم
منبع: انترناسیونالیست ۳۶۰ درجه
۲ ژوئیه ۲۰۲۳
توضیح عدالت: مارینلا کورگیا از «انترناسیونالیست ۳۶۰ درجه» با کمال اوکویان دبیرکل حزب کمونیست ترکیه در مورد زلزله ۶ فوریه، انتخابات ترکیه و پیوستن سوئد به ناتو مصاحبه کرد. در زیر برگردان فارسی بخش‌هایی از آن مصاحبه که در ارتباط با سیاست خارجی ترکیه و توهم برخی «چپ»ها درباره ضد-امپریالیست بودن اردوغان است منتشر می‌شود.
«ترکیه یک کشور ناتو است و مادام که مردم ترکیه نظم موجود را تغییر ندهند، خواهد بود.»
پرسش: در سیاست خارجی، اردوغان روی میزهای زیادی بازی می‌کند: در همان زمان که سوریه را اشغال می‌کند، از بنیادگراترین شبه نظامیان در لیبی حمایت می‌کند، اما روابط بسیار خوبی با کشورهای غیر غربی دارد که مخالف جنگ نیابتی در سوریه و مخالف ناتو و جنگ‌های آن (همچنین در لیبی در سال۲۰۱۱) هستند. این کشور به اوکرایین تسلیحات می‌فروشد، اما کسانی که با کی‌یف نیستند، او را در کنار روسیه تصور می‌کنند. در نهایت، ترکیه در ناتو است و در آن‌جا باقی خواهد ماند و حتا ورود سوئد را می‌پذیرد، آن را با تحویل مخالفان سیاسی ترکیه مبادله می‌کند. چرا حتا بخشی از چپ غربی (همیشه در آپوزیسیون) اردوغان را مستقل از ناتو می‌داند، ناتویی که در مراسم تحلیف او حضور دارد؟
پاسخ: سرمایهداری ترکیه را نباید دست کم گرفت. بله، ما یک اقتصاد شکننده، مقدار زیادی بدهی داریم، و نظام مالی نسبتاً ضعیف است، در برخی بخش‌ها به روسیه و در برخی به آلمان وابسته است. با این حال طبقه سرمایه‌دار ترکیه بسیار انعطاف‌پذیر و پویا است و از ضعف طبقه کارگر ترکیه سود می‌برد. اما نه فقط این.
ترکیه سال‌ها از نظر اقتصادی با آلمان و از نظر سیاسی با ایالات متحده پیوندهای نزدیک داشت. با تضعیف هژمونی امپریالیسم آمریکا، ترکیه نیز مانند بسیاری از بازیگران دیگر در جهان به دنبال فضای وسیع‌تری گشت و با شجاعت بیش‌تری برای بازارهای جدید اقدام کرد. بورژوازی ترکیه سال‌هاست که در قفقاز، بالکان و خاورمیانه و برخی از مناطق آفریقا سرمایه‌گذاری زیادی کرده است. این‌ها عمدتاً بخش‌هایی از امپراتوری عثمانی بودند و دولت حزب عدالت و توسعه در حال ترویج نئو-امپریالیسم در آن مناطق است. بنابراین انگیزه‌های ایدئولوژیک نیز با منافع طبقات سرمایه‌دار ترکیه همراه است.
ارتش ترکیه نیز وجود دارد، پایگاه‌های زیادی در خارج از کشور دارد، و از این منافع دفاع می‌کند. هیچ‌کس نباید انتظار داشته باشد که سیاست خارجی ترکیه مانند دهه ۱۹۷۰ یا دهه ۱۹۸۰ طرفدار آمریکا باشد. سیاست خارجی ترکیه هنوز هم طرفدار آمریکا و ناتو است اما به سبکی متفاوت.
مشکل برخی از نیروهای چپ در جهان که فکر می کنند اردوغان مخالف ناتو یا حتی ضد امپریالیست است، کاستی‌های آن‌ها در ارتباط با مفهوم امپریالیسم است. امپریالیسم را نمی‌توان به سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ تقلیل داد. امپریالیسم نتیجه سرمایهداری انحصاری است و هر کشور سرمایهداری به امپریالیسم گرایش دارد. البته همه نمی‌توانند به آن اقدام نمایند، اما این روند برای همه ذاتی است.
حزب کمونیست ترکیه همواره اردوغان را با یک تحلیل طبقاتی ارزیابی کرده است. او یک مرد سرمایه بزرگ ترکیه است. موضوع اصلی این است. چانه‌زنی او با آمریکا و ناتو البته گاهی وقت و امکاناتی را ببار می‌آورد، اما در نهایت باید بدانیم که ترکیه یک کشور ناتو است و مادام که مردم ترکیه نظم موجود را تغییر ندهنند، خواهد بود. البته این بدان معنا نیست که ما مسأله ناتو را مشکل آینده می‌بینیم. حزب کمونیست ترکیه پیوسته علیه ناتو مبارزه می‌کند.
پرسش: اردوغان و دولت او از جمله مجرمان اصلی برای ویرانی سوریه هستند: ترکیه با پول پادشاهی‌های خلیج فارس (شرکای اقتصادی) و حمایت سیاسی کشورهای ناتو، یک بزرگراه برای جهادگران و تروریست‌های ده‌ها کشور شده است. حزب کمونیست ترکیه همراه با «انجمن صلح ترکیه» پیش از انحلال آن بوسیله دولت ترکیه در سال ۲۰۱۶ اغلب این موضوع را محکوم کردند؛ پس از آن «کمیته صلح ترکیه» متولد شد، که تهاجم ارتش ترکیه در سال ۲۰۱۸ به مناطقی از سوریه را محکوم کرد. آیا این موضع شما نیز هست؟
پاسخ: مطمئناً، حزب کمونیست ترکیه مخالف هرگونه حضور نظامی ترکیه در خارج از کشور است. به علاوه، ما همچنین با هرگونه حضور نظامی خارجی در داخل ترکیه، عمدتاً ناتو و ایالات متحده، مبارزه می‌کنیم. حزب کمونیست ترکیه در مورد سوریه، از همان ابتدا بسیار ثابت‌قدم بوده است. ما به همه نیروهای منطقه هشدار دادیم که به‌اصطلاح «بهار عربی» در حال تبدیل شدن به یک پروژه امپریالیستی است و آمریکا و برخی نیروهای مرتجع از خواسته‌های مردم استفاده می‌کنند و با برخی از دولت‌های که فاسد بودند و موجب فقر زیادی شده بودند مبارزه می‌کنند. در حالی که برخی از «نیروهای چپ» فریاد «مرگ بر اسد» سر می‌داند، حزب کمونیست ترکیه می‌گفت تغییر باید بر اساس مبارزات خود مردم سوریه باشد و هیچ توهمی درباره باندهای جهادی نباید ایجاد شود. ما تاکنون این موضع را تغییر نداده‌ایم و تعییر نخواهیم داد.
حزب کمونیست ترکیه می‌گوید: «ما وجود ناتو را که در تمام تاریخ خود مرتکب قتل‌عام، اشغالگری و دشمنی با مردم شده است، نمی‌پذیریم. ما لانه‌های بزرگ‌ترین سازمان تروریستی جهان را در کشورمان نمی‌خواهیم.»