تارنگاشت عدالت – بایگانی دورۀ دوم
منبع: دنیا، نشریه سیاسی و تئوریک کمیته مرکزی حزب تودۀ ایران، سال دوم (دورۀ سوم)، شمارۀ ۷، مهر ۱۳۵۴، ص. ۵۸-۵۶
م. جهان
گزینش و تایپ: ع. سهند
در سال ۱۹۴۳، دو سال پس از آن‌که رژیم کودتایی ژنرال ایسانا سامینا انگاریاتا با تکیه به حمایت امپریالیسم آمریکا روی کار آورده شده بود، قانونی به نام «قانون نفت» که متن آن‌را انحصارات نفتی آمریکایی تهیه دیده بودند به ونزوئلا تحمیل گردید. طبق این قانون نه فقط امتیازات نفتی که قبل از آن زمان گرفته شده بود برای چهل سال دیگر و تا ۱۹۸۳ تمدید، بلکه زمینه تسلط بیش‌تر انحصارات نفتی بر منابع و صنایع نفت ونزوئلا هموار گردید. ملل و دول مترقی در همه کشورهای نفت‌خیز از اجرا موفقیت‌آمیز قانون ملی شدن نفت ونزوئلا که مسلماً محتاج حمایت همه‌جانیه بینالمللی خواهد بود جانبداری می‌کنند. مردم ایران و نیروهای مترقی و ملی به ویژه حزب تودۀ ایران از قانون ملی شدن صنایع نفت در ونزوئلا به گرمی استقبال می‌کنند.
ملی کردن صنايع نفت ونزوئلا و اهمیت داخلی و خارجی آن
هفتم شهریور ۱۳۵۴ رییس‌جمهور ونزوئلا، کارلوس آندرس پرس قانون ملی شدن صنایع نفت ونزوئلا را امضاء نمود. با امضای این قانون، که با تشریفات خاصی و در حضور نمایندگان دولت، احزاب سیاسی، سازمان‌های اجتماعی و محافل کارفرمایی در شهر کاراکاس صورت گرفت، به تسلط کارتل بینالمللی نفت بر منابع و صنایع نفت بزرگ‌ترین کشور نفت‌خیز آمریکای لاتین نقطه پایان گذاشته شد. قانون ملی شدن نفت ونزوئلا، که از اول ژانویه ۱۹۷۶ به اجرا درمی‌آید، ضمن این‌که پس از جمهوری عراق، لیبی و الجزایر [به] یکی دیگر از کشورهای عمده صادرکنندۀ نفت از دایره تسلط انحصارات عمده امپریالیستی نفت رهایی می‌بخشد، برای خود ونزوئلا و ملت آن قدم بسیار مهمی در کار تأمین استقلال اقتصادی و استقرار حق حاکمیت ملی به شمار می‌رود.
غارت ثروت نفت ونزوئلا از دهه دوم قرن بیستم با تسلط تدریجی عمده‌ترین انحصارات بینالمللی نفت، به ویژه استاندارد اویل اوف نیوجرسی و رویال داچ شل، بر منابع و صنایع نفت آن کشور آغاز شد. در سال ۱۹۴۳، دو سال پس از آن‌که رژیم کودتایی ژنرال ایسانا سامینا انگاریاتا با تکیه به حمایت امپریالیسم آمریکا روی کار آورده شده بود، قانونی به نام «قانون نفت» که متن آن‌را انحصارات نفتی آمریکایی تهیه دیده بودند به ونزوئلا تحمیل گردید. طبق این قانون نه فقط امتیازات نفتی که قبل از آن زمان گرفته شده بود برای چهل سال دیگر و تا ۱۹۸۳ تمدید، بلکه زمینه تسلط بیش‌تر انحصارات نفتی بر منابع و صنایع نفت ونزوئلا هموار گردید.
با استفاده از قانون تحمیلی نفت در سال ۱۹۴۳ اعضاء کارتل بینالمللی نفت، به ویژه اعضاء آمریکایی آن به توسعه مناطق امتیاز و بسط تسلط خود بر صنایع نفت ونزوئلا پرداختند. در سال ۱۹۷۳ از مجموع ۱۷۵ میلیون تن نفت استخراجی در ونزوئلا بیش از ۹۰ درصد در حیطه امتیاز و تصرف پنج عضو از اعضاء هفت‌گانه کارتل بینالمللی نفت قرار داشت. این اعضاء با این نسبت‌ها نفت غارتی ونزوئلا را بین خود تقسیم کرده اند: «کرئول پترولیوم کورپوریشین» (وابسته به «استاندارد اویل اوف نیوجرسی») ۵۰ درصد، «شل دو ونزوئلا» (وابسته به «رویال داچ شل») ۳۰ درصد، شرکت‌های «منه‌گرانده اویل» و «ونسان» و «موبیل اویل» (وابسته به «گالف»، «کالیفرنیا استاندارد» و «موبیل») بر روی‌هم ۲۰ درصد. ده درصد باقیمانده استخراج نفت ونزوئلا نیز به وسیله ۱۲ کمپانی نفتی امپریالیستی خارج از کارتل تصرف شده که تقریباً همه آن‌ها از ایالات متحده آمریکا بوده‌اند.
با تصویب قانون ملی شدن صنابع نفت کلیه امتیازات نفتی در ونزوئلا لغو و صنایع نفت آن کشور در همه مراحل، اعم از اکتشاف و استخراج، تصفیه و صدور و فروش نفتی در بازار داخلی و جهانی منحصراً در اختیار دولت ونزوئلا قرار می‌گیرد.
ویژگی قانون ملی شدن صنایع نفت ونزوئلا در آن است که اولاً به کلیه امتیازات نفتی- اعم از امتیازات اعضاء کارتل و انحصارات خارج از آن پایان می‌دهد، ثانیاً همه مراحل صنایع نفت را دربر می‌گیرد، ثالثاً مشروط به هیچ قید و شرطی نیست که حق حاکمیت ونزوئلا را بر نفت خود چه در داخل کشور و چه در بازار بینالمللی خدشه‌دار سازد. ضمناً باید توجه داشت که دولت ونزوئلا هفت سال قبل از پایان مدت امتیازهای نفتی به ملی کردن صنایع نفت خود اقدام می‌کند. هم‌چنین طبق قانونی که قبلاً گذرانده شده کلیه ابزار و آلات صنابع نفت که از چند سال به این طرف به مالکیت دولت درآمده بدون پرداخت غرامت جزو اموال دولت ونزوئلا محسوب می‌شود.
تصویب و اجرای قانون ملی شدن نفت ونزوئلا پیروزی بزرگ همۀ نیروهای مترقی و ملی آن کشور، به ویژه پیروزی احزاب چپ و در رأس آن‌ها حزب کمونیست ونزوئلا و اتحادیه کارگران صنابع نفت آن کشور به شمار می‌رود. این نیروها از همان اوان نه فقط خود از طرح کنندگان ضرورت ملی کردن صنابع نفت بودند، بلکه با تمام قوا و در همه مراحل از تصویب این قانون پشتیبانی کردند و اکنون نیز برای اجرای تمام و کمال آن می‌کوشند.
تصویب قانون ملی شدن نفت در ونزوئلا پیروزی مهمی برای مبارزات ضدامپریالیستی همه ملل آمریکای لاتین شمرده می‌شود. هدف این مبارزه پایان دادن به تسلط سیاسی و غارت استعماری دول امپریالیستی، به ویژه امپریالیسم آمریکا و انحصارات غارتگر آن است که انحصارات نفت از جمله عمده‌ترین آن‌ها هستند. کارتل بینالمللی نفت با تسلط بر منابع و صنایع نفت ونزوئلا نه فقط ثروت خود این کشور را غارت می‌کرد و زحمتکشان آن‌را شدیداً استثمار می‌نمود، بلکه از نفت ونزوئلا برای استثمار و غارت دیگر ملل کشورهای آمریکای لاتین استفاده به عمل می‌آورد. نفت ونزوئلا هم‌چنین منبع ارزان انرژی برای صنایع خود ایالات متحده آمریکا بود که موجب می‌شد امپریالیسم آمریکا با فقیرتر ساختن ملل کشورهای صادرکننده مواد خام، خود همه ساله غنی و غنی‌تر شود. اکنون با ملی شدن صنایع نفت در ونزوئلا به پایه این غارت‌ها ضربت جدی وارد شده است.
تصویب قانون ملی کردن صنابع نفت ونزوئلا در عین‌حال ضربه بسیار مهمی است به مواضع کارتل بینالمللی نفت و انحصارات غارتگر نفتی در کلیه کشورهای نفت‌خیز در حال رشد. پس از اقدام مهم اجرای موفقیت‌آمیز ملی کردن نفت در جمهوری عراق، با تصویب و اجرای قانون ملی شدن نفت، ونزوئلا دومین کشور بزرگ نفت‌خیزی که غارت ثروت نفت آن هم‌پای کشور ما ایران و عراق از اوايل قرن آغاز شده از تسلط کارتل بینالمللی نفت رهایی می‌یابد. در بین این نوع کشورها اکنون تنها کشور ما ایران است که علی‌رغم ادعاهای دروغ شاه هم‌چنان زیر تسلط کارتل بینالمللی نفت و عمده‌ترین اتحادیۀ امپریالیستی نفتخواران-کنسرسیوم- باقی می‌ماند.
خارج شدن ونزوئلا و منابع و صنايع نفت آن از حیطه تسلط کارتل بینالمللی نفت ضربه مهمی است به مواضع کارتل در بازرگانی و صنایع جهانی نفت. با در نظر گرفتن این امر که کارتل از تسلط بر منابع و صنايع نفت کشورهای نفت‌خیز مهمی چون عراق، الجزایر و لیبی رانده شده، طرد آن از ونزوئلا تغییر فاحشی به سود مبارزه دیگر کشورهای نفت‌خیز ایجاد می‌کند که هم‌اکنون سرگرم مبارزه علیه انحصارات نفتی، به ویژه اعضاء کارتل بینالمللی نفت هستند.
تصویب قانون ملی شدن نفت ونزوئلا اقدامی است که در مبارزه حاد و مداوم علیه کارتل بینالمللی نفت و دول امپریالیستی حامی آن، به ویژه امپریالیسم آمریکا صورت گرفته است. در سال‌های اخیر امپریالیسم آمریکا از هیچ توطئه‌ای به منظور جلوگیری از ملی شدن نفت در ونزوئلا روگردان نبوده است. دولت آمریکا همه اهرم‌های فشار اقتصادی-سیاسی و حتا تهدید نظامی را به کار برد تا از کارتل حمایت کند و آن‌را در مواضع غارتگرانه نگاه دارد. اگر با این وجود قانون ملی شدن نفت ونزوئلا با موفقیت تصویب و به اجرا گذاشته می‌شود به دلیل آنست که دیگر امپریالیسم قادر نیست اراده خود را به مللی که می‌خواهند به استیفای حقوق ملی نايل آیند، تحمیل نماید. تصویب قانون ملی شدن نفت نشانه روشن آنست که با استقرار تناسب جدید نیروها به سود پیروزی مبارزات آزادی ملی که از حمایت همه‌جانبه کشورهای سوسیالیستی و در رأس آن‌ها اتحاد شوروی برخوردار است، دیگر با هیچ تهدیدی نمی‌توان از پیروزی مبارزات ملل کشورهای نفت‌خیز برای ملی کردن صنابی نفت و پایان دادن به عمر قرادادهای امتیازی نفت جلوگیری نمود.
در شرایط مساعد امروز کلیه کشورهای نفت‌خیز در حال رشد قادرند به استیفای کامل حقوق ملی در نفت نايل آیند. اگر دول امپریالیستی آمریکا و انگلیس و کارتل بینالمللی نفت موفق می‌شوند اینجا و آنجا مواضع غارتگرانه خود را حفظ کنند و حتا به تحمیل قرادادهای نواستمعاری جدید، نظیر آنچه در مرداد ۱۳۵۲ تحت عنوان فروش نفت به کنسرسیوم به کشور ما تحمیل شد، بپردازند دلیل آن‌را باید در خیانت دولت‌های دست‌نشانده به منافع و مصالح کشورهای خود جست‌وجو نمود.
اکنون که قانون ملی شدن نفت ونزوئلا تصویب گردیده و منابع و صنایع نفت بدون هیچ قید و شرطی به ملت ونزوئلا باز می‌گردد به وضوح بیش‌تری می‌توان دید که شاه با امضاء قراداد فروش نفت به کنسرسیوم چه خیانت بزرگ نابخشودنی به کشور ما انجام داده است. در این قرارداد، چنان‌که می‌دانیم حق فروش انحصاری قریب سی میلیارد بشکه از ذخاير نفت ایران به صورت خام به اعضاء کارتل بینالمللی نفت داده شده است. به جای آن‌که قانون ملی شدن نفت ایران بدون قید و شرط اجرا شود، شاه تحت عنوان امضاء قراداد فروش نفت عملاً همان قرارداد امتیازی کنسرسیوم را به مدت۲۰ سال دیگر تمدید نمود. جالب است که شاه هم‌چنان مدعی است که گویا آن قرارداد را لغو و ضنایع نفت ایران را ملی کرده است!؟
پیروزی ملت و دولت ونزوئلا در تصویب قانون ملی شدن صنايع نفت برای رهایی کلیه کشورهای نفت‌خیز از تسلط کارتل بینالمللی نفت و انحصارات غارتگر نفتی از اهمیت شایان برخوردار است. این پیروزی مبارزه ملل کشورهای نفت‌خیز را در راه استیفای کامل حقوق ملی در نفت تسهیل می‌کند و شرایط بازهم مساعدتری برای ملی کردن صنایع نفت در کشورهای دیگری که زیر تسلط انحصارات عمده غارتگر نفت باقی مانده اند، به وجود می‌آورد. ملل و دول مترقی در همه کشورهای نفت‌خیز از اجرا موفقیت‌آمیز قانون ملی شدن نفت ونزوئلا که مسلماً محتاج حمایت همه‌جانیه بینالمللی خواهد بود جانبداری می‌کنند. مردم ایران و نیروهای مترقی و ملی به ویژه حزب تودۀ ایران از قانون ملی شدن صنایع نفت در ونزوئلا به گرمی استقبال می‌کنند. پیروزی ملی شدن نفت ونزوئلا متضمن یک نتیجه مهم برای کسب توفیق نهایی در مبارزه به خاطر اجرای واقعی قانون ملی شدن نفت و طرد کنسرسیوم بینالمللی از کشور ما ایران است. پیروزی واقعی در امر ملی کردن صنایع نفت در گرو مبارزه علیه رژیم دست‌نشانده کارتل و «سیا»، رژیم ضدملی و ضدخلقی شاه و استقرار یک دولت ملی و مترقی است.
پیوند کوتاه: https://tinyurl.com/4uz3my7a