تارنگاشت عدالت – دورۀ سوم
۳۰ آبان ۱۴۰۰
چند نکته کلیدی در بحث درباره ارزش دلار و تک نرخی کردن ارز
۱- دلار در بازار سرمایه‌داری ایران به یک کالا مبدل شده، لذا تابع قانون عرضه و تقاضاست.
۲- صادرکنندگان دوست دارند دلار گران و پول ملی ارزان بشود تا آن‌ها بتوانند با تولید با هزنیه کم‌تر در بازار‌های بین‌المللی رقابت کنند. آن‌ها هم‌چنین می‌خواهند که بتوانند دلار بدست آورده از صادرات را آزادانه در بازار عرضه کنند.
۳- واردکنندگان بالعکس خواهان دلار ارزان هستند تا بتوانند کالاهای خارجی را ارزان‌تر وارد کنند.
۴- در ایران در کل، صادرکنندگان در عین‌حال واردکنندگان عمده هستند.
۵- علاوه بر این‌ها، میلیون‌ها مسافر خارجی (چه مسافرت‌های زیارتی به حج و عتبات) چه زیارت‌های غیردینی به آنتالیا، دوبی و غیره، برای دلار تقاضای بالا ایجاد می‌کنند.
۶- نیاز دلاری این اقشار، و نیاز دلاری دانشجویی که در خارج تحصیل می‌کند، مریض نیازمند به درمان یا به داروی خارجی، نیاز کشاورز و تولیدکننده خرده‌پا برای تهیه قطعات و ماشین‌های تولیدی از خارج، از نظر اهمیت هم‌تراز نیستند.
۷- در سطح کلان، اهمیت چند نرخی بودن ارز در طرح‌های توسعه ملی مطرح است. کشورهایی سرمایه‌داری مانند کره جنوبی و تایوان در سال‌های اولیه ایجاد زیربنای توسعه اقتصادی خود از سیاست چند نرخی بودن ارز استفاده می‌کردند. بعنوان مثال، در تايوان بين سال‌های ١٩۵۸- ١٩۴٩، سه نرخ متفاوت مبادلات ارزی وجود داشت. هدف اصلی اين سياست چند نرخی عبارت بود از انتقال سود سرشار تجارت خارجی به خزانه دولت، گسترش رشد صنايع تحت مالکيت و مديريت دولت، تثبيت حداقل سطح زندگی مردم و توزيع نسبتاً عادلانه‌تر درآمدها.
۸- در ایران، طبقه سرمایه‌دار، دولت آن، و محافل اقتصادی نزدیک و وابسته به مدیران و دولتمردان عرضه کنندگان اصلی دلار، و مردم عادی مصرف‌کنندگان آن هستند. دولت‌ها در گذشته برای جبران کسری بودجه پول چاپ می‌کردند، براساس سند چشم‌انداز نظام، و طبق تعهدات نظام در برابر مؤسسات مالی بین‌المللی، بانک مرکزی از انتشار پول و دولت و مجلس از قرض کردن از بانک مرکزی خودداری می‌کنند و بجای آن هر چند وقت یکبار قیمت دلار را بالا می‌برند تا کسری درآمد را جبران و خزانه را پر کنند.
۹- تک نرخی کردن ارز خواست صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و طرف‌های خارجی جمهوری اسلامی است.
۱۰- جریان حرکت آزاد ثروت و سرمایه، از کشورهای کم‌تر امن بسمت مراکز مالی متروپل است. جمهوری اسلامی دوره ثبات خود را پشت سر گذاشته و وارد دوره بحران‌های سیاسی و اقتصادی می‌شود. لذا، قیمت دلار تا زمانی که تغییرات اساسی در نظام اقتصادی و سیاسی کشور، از جمله مهار حرکت آزاد سرمایه مالی صورت نگرفته است، نه تنها ثابت نخواهد ماند، بلکه بالا و بالاتر خواهد رفت.
۱۱- تک نرخی کردن ارز خواست دیرین مؤسسات مالی بین‌المللی، سرمایه‌داران داخلی و خارجی است. تک نرخی کردن ارز در کشوری مانند ایران زندگی مردم عادی را سیاه‌تر، و بحران‌های اقتصادی – اجتماعی را ژرف‌تر خواهد کرد.
پیوند کوتاه: https://tinyurl.com/59k5h5zy