تارنگاشت عدالت – دورۀ سوم
۱۱ اردیبهشت ۱۲۹۶
تشکیل نخستین گروه عدالت زیر رهبری اسداله غفارزاده در معادن نفت باکو.
۱۱۱ اردیبهشت ۱۳۱۰
اعتصاب کارگران کارخانه وطن اصفهان به رهبری حزب کمونیست. در این نخستین اعتصاب اصفهان، ۵۰۰ کارگر شرکت نمودند و موفق به دریافت ۲۰ درصد اضافه دستمزد و کاهش ساعات کار به ۹ ساعت در روز گردیدند.
اردیبهشت ۱۳۱۳
آغاز انتشار مجله «دنیا»
اردیبهشت ۱۳۱۶
بازداشت ۵۳ نفر کمونیست ایرانی.
۱۱ اردیبهشت ۱۳۲۳
«شورای متحدۀ مرکزی کارگران و زحمتکشان ایران» با شرکت چهار سازمان سندیکایی تأسیس شد. روزنامه «ظفر» به عنوان ارگان شورای متحدۀ مرکزی انتشار یافت. شورای متحده در همان آغاز ۵۰ هزار نفر عضو داشت و بزودی توانست بیش از ۹۰ درصد کارگران ایران را در صفوف خود متشکل کند.
۱۱ اردیبشهت ۱۳۲۴
نخستین راه‌پیمایی زحمتکشان ایران به رهبری حزب تودۀ ایران و شورای متحدۀ مرکزی به مناسبت روز اول ماه مه برگزار شد. در این روز در تهران ۸۰ هزار نفر و در شهرستان‌ها ۲۵۰ هزار نفر در راه‌پیمایی‌ها شرکت کردند.
۱۱ اردیبهشت ۱۳۲۵
بیش از ۷۰۰ هزار نفر کارگر در سراسر ایران در جشن اول ماه مه شرکت کردند. این بزرگ‌ترین جنبش کارگری ایران پیش از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ بوده است. اتحادیه‌های کارگری خوزستان که تا آن زمان مخفی بودند علناً در جشن اول ماه مه شرکت کردند.
اردیبهشت ۱۳۲۹
«جمعیت ایرانی هوادار صلح» تشکیل شد. در رأس این جمعیت ملک الشعرا بهار، شاعر و ادیب و سیاستمدار معروف ایران قرار داشت. وی با وجود بیماری تا پایان عمر مجدانه از امر صلح دفاع نمود. جمعیت ایرانی هوادار صلح از پشتیبانی همه سازمان‌های دمکراتیک و مترقی، و در رأس آنان حزب تودۀ ایران، برخوردار بود.
اردیبهشت ۱۳۳۲
نخستین کنگره ملی زنان ایران به ابتکار «سازمان زنان» در تهران تشکیل شد. در این کنگره ۱۰۰۰ نفر از سراسر کشور شرکت کردند. در این کنگره قطع‌نامه‌ای به تصویب رسید که مهم‌ترین بخش آن تصریح لزوم تأمین حق انتخاب کردن و انتخاب شدن برای زنان بود.
۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸
برای نخستین بار پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، روز اول ماه مه، روز جهانی کارگر، با شکوهی هر چه تمام‌تر در سراسر کشور برگزار شد. از نخستین ساعات روز، صدها هزار از کارگران و زحمتکشان و روشنفکران انقلابی میهنمان در راه‌پیمایی‌های عظیم از نقاط مختلف تهران، به طرف لانه جاسوسی، اول ماه مه را جشن گرفتند.
۱ مه ۱۸۴۸
در انگلستان، ۱۰ ساعت روز کاری توسط قانون برای زنان و کودکان شاغل در صنعت نساجی به تصویب رسید.
۱ مه ۱۸۸۶
اعتصاب عمومی در ایالات متحده آمریکا با مطالبه مرکزی ۸ ساعت روز کاری اعلام می‌شد. در آستانه اعتصاب، مطبوعات بورژوایی «هشدار» دادند که ۸ ساعت روز کاری «کاهش دستمزدها، فقر و انحطاط اجتماعی کارگر آمریکایی» را به همراه خواهد داشت، و در عین‌حال کارگران را به سمت » ابتذال و قمار، خشونت، شورش و الکلیسم» سوق خواهد. نیویورک تایمز در ۲۵ آوریل ۱۸۸۶ این جنبش را «ضدآمریکایی» خواند و افزود که «ناآرامی‌های کارگری توسط خارجی‌ها ایجاد می‌شود.»
اما، در روز اعتصاب هزاران کارگر از «دستورالعمل‌های» بورژوازی و تروریسم (از بسیج نیروهای سرکوبگر) سرپیچی کردند و به خیابان‌ها آمدند. نزدیک به ۳۴۰ هزار کارگر در سراسر کشور، با محوریت شیکاگو، تظاهرات نمودند و بیش از ۸۰ هزار نفر دست به اعتصاب زدند. بسيج آن‌ها چنان عظيم و چشم‌گیر بود كه سرمايه‌داران به این نتیجه رسیدند که باید آن‌را سرکوب کنند. به این ترتیب، پلیس در ۳ مه، به کارگرانی که در همبستگی با اعتصاب‌کنندگان در مقابل کارخانه ماشین‌سازی «مک. سی کوریک» گرد آمده بودند شلیک کرد، ۴ تظاهرکننده را کشت . بیاری را مجروح کرد.
روز بعد، در ۴ مه، در حالی که کارگران شیکاگو در «هی‌مارکت» تظاهراتی را برگزار می‌کرد، یک پرووکاتور بمبی را پرتاب کرد که موجب کشته شدن یک نفر و مجروح شدن ۷۰ پلیس شد. نتیجه این شد که پلیس سلاح‌های خود را به سمت جمعیت گرداند و تعدادی را مجروح و حداقل یک نفر را کشت، در روزهای بعد شش افسر پلیس مجروح دیگر جان خود را از دست دادند، اما مرگ آن‌ها به دلیل جراحات ناشی از تیراندازی همکاران‌شان بود.
از همه لحاظ، فاجعه «هی‌مارکت» به دولت بورژوایی فرصت داد تا کارگران پیشرو را دستگیر کند. به طور مشخص، هشت نفر که در زمان پرتاب بمب یا در میدان «هی‌مارکت» نبودند، یا در موقعیتی قرار نداشتند که مستقیم یا غیرمستقیم در این پرونده دخالت داشته باشند، دستگیر و زندانی شدند. سرانجام، از این هشت نفر، «پارسونز»، «اسپایس»، «فیشر» و «انگل» در ۱۱ نوامبر ۱۸۸۷ به دار آویخته شدند و «لیگ» در سلولش مرده پیدا شد و «نیب»، «سواب» و «فیلدن» به چندین سال زندان محکوم شدند.
با این حال، اعتصاب اول ماه مه ۱۸۸۶ شکست نخورد. از دستاورهای اعتصاب این بود که ۱۸۵ هزار کارگر به خواسته ۸ ساعت کار در روز دست یافتند و ساعت کار حداقل ۲۰۰ هزار کارگر از ۱۲ به ۸ ساعت در روز کاهش یافت. در بسیاری از مناطق، نیم روز شنبه نیز تعطیل اعلام شد، در حالی که در چندین صنعت روز یک‌شنبه روز تعطیل اعلام شد. سه سال بعد، در سال ۱۸۸۹، دومین انترناسیونال در پاریس، اول ماه مه را به عنوان روز جهانی کارگر تعیین کرد.
۱ مه ۱۹۰۴
آنتونین لئوپلد دوُرژاک ، نخستین آهنگ‌ساز بوهِمی که به شهرت جهانی دست یافت، درگذشت. او موسیقی مردمی سرزمین مادری خویش را در قالب موسیقی رمانتیک قرن نوزدهم ارائه نمود.
آشنایی نسل ما با موسیقی کلاسیک بطور اعم، و با آثاردورژاک بطور اخص، مرهون چند نوار شعری است که «شورای نویسندگان و هنرمندان ایران» در دوره کوتاه فعالیت خود پس از انقلاب تهیه و منتشر کرد، و در آن‌ها موسیقی متن از میان گنجینه آثار موسیقی کلاسیک و متناسب با مضمون هر شعر انتخاب شده بود. به عنوان نمونه، در یکی از آن نوارها، «لارگو» از سنفونی شماره ۹ دوُرژاک، موسیقی متن قطعه «هنر گام زمان» هوشنگ ابتهاج بود. به جرات می‌توان گفت که از میان همه اجراهای موجود از خوانش آن قطعه، نوار «شورای نویسندگان و هنرمندان ایران» مناسب‌ترین موسیقی متن را دارد.
اجرای کامل سنفونی شماره ۹ دوُرژاک
۱ مه ۱۹۱۶
تظاهرات گسترده ضد جنگ جهانی اول در برلین به رهبری کارل لیبک‌نشت رهبر کمونیستی (که در آن زمان به همراه رزا لوکزامبورگ و دیگران رهبر «اسپارتاکیست‌ها» بود برگزار شد، «اسپارتاکیست‌ها» سوسیالیست‌هایی بودند که با حزب سوسیال دموکرات که پشت سر بورژوازی آلمان قرار کرفته بودند، مخالفت می‌کردند.
لیبک‌نشت دستگیر شد و به جرم خیانت به ۲٫۵سال زندان محکوم شد (مدت محکومیت وی بعداً به ۴ سال و یک ماه افزایش یافت.
۱ مه ۱۹۱۷
دولت موقت (بورژوازی) روسیه برخلاف وعده قبلی برای پایان دادن به خصومت‌ها، اعلام کرد «تا پیروزی نهایی» به جنگ ادامه خواهد داد. این تصمیم نخستین بحران در دولت موقت را رقم زد.
۱ مه ۱۹۱۹
ارتش سرخ باواریا (انقلاب آلمان) شکست خورد، و جمهوری شوروی باواریا سرنگون گردید.
۱ مه ۱۹۲۰
در فرانسه ۲۵۰ هزار کارگر راه‌آهن اعتصاب عمومی ۲۵ روزه خود را آغاز کردند. معدنچیان، باراندازان و دریانوردان به زودی به کارگران راه‌آهن پیوستند، و تعداد کل اعتصاب‌کنندگان از یک میلیون نفر فراتر رفت. خواسته‌های اصلی اعتصاب عبارت بودند از: ۸ ساعت کار در روز، افزایش دستمزدها، ملی شدن راه‌آهن و خروج از سومین کارزار برنامه‌ریزی شده ضدشوروی.
۱ مه ۱۹۲۶
در انگلستان، صاحبان معادن زغال سنگ در پاسخ به مطالبات کارگران برای افزایش دستمزد، و بهبود رایط در محطی کار، معادن خود را بستند. کارگران معدن با اعتصابی پاسخ دادند، که در ۴ مه به اعتصاب عمومی مبدل شد
بیش از ۵ میلیون کارگر در اعتصاب شرکت کردند. تا به امروز، این بزرگ‌ترین اعتصاب در تاریخ جنبش کارگری انگلیس بوده است. در ۱۲ مه، دولت با کمک رهبران اتحادیه سوسیال دموکرات رفرمیست موفق شد در بین کارگران تفرقه بیاندازد و کارگران انقلابی را منزوی نماید. اما کارگران ۸ ماه تمام به اعتصاب خود ادامه دادند و با محرومیت‌های بزرگی روبرو گردیدند. در نهایت آن‌ها مجبور شدند شدند بدون پیروزی به اعتصاب خود پایان دهند.
دولت محافظه‌کار، با کمک رهبران سوسیال دموکرات حزب کارگر و هم‌چنین اتحادیه بین‌المللی رفرمیست آمستردام موفق شد این مبارزه قهرمانانه پرولتاریای انگلیس را شکست دهد.
از سوی دیگر، پرولتاریای بین‌المللی از همان ابتدا در کنار کارگران انگلیسی قرار گرفت. باراندازان و دریانوردان آلمانی، هلندی و بلژیکی به هیچ کشتی انگلیسی اجازه حرکت از بنادر کشورهایشان را ندادند. کارگران شوروی که بیش از ۱۱٫۵میلیون روبل برای برادران طبقاتی خود در انگلستان جمع آوری کردند، کمک بزرگی به اعتصاب‌کنندگان ارائه نمودند.
۱ مه ۱۹۴۲
تظاهرات گسترده کارگران ضد جنگ در تورین، در ایتالیای فاشیستی برگزار شد.
۱ مه ۱۹۶۰
خلبان آمریکایی فرانسیس گری پاورز توسط مقامات شوروی دستگیر شد. پاورز در حال انجام یک پرواز شناسایی بر فراز حریم هوایی شوروی بود که «یو-۲» او سرنگون شد.
۱ مه ۱۹۸۶
در صدمین سالگرد نخستین روز اول ماه مه، اتحادیه‌های کارگری آفریقای جنوبی بزرگ‌ترین اعتصابی را که این کشور تاکنون دیده است، انجام می‌دهند.
بیش از ۱٫۵ میلیون کارگر دست به اعتصاب زدند و با وجود ممنوعیت‌های اعمال شده توسط رژیم آپارتاید، تجمعات گسترده‌ای در تمام شهرهای بزرگ برگزار شد.
پیوند کوتاه: https://tinyurl.com/3bs547x6