تارنگاشت عدالت – بایگانی دورۀ اول
منبع: پرسش و پاسخ، «حزب تودۀ ايران چه می‌گويد؟»، بهمن ماه ١۳۵۸، انتشارات حزب تودۀ ايران، صفحات ٧۲- ٧١.
نورالدين کيانوری
گزینش و تایپ: ع. سهند
س: رفيق! برای حزب تودۀ ايران تضاد با امپرياليسم عمده است يا هم مبارزات ملی و هم مبارزات دمکراتيک؟ آيا می‌توان اين دو بخش را از يکديگر جدا ساخت و يکی را عمده و ديگری را غيرعمده تلقی کرد؟
ج: ببينيد، رفقا! ما گفتيم که مبارزه برای دمکراسی مردمی، مبارزه عليه امپرياليسم و مبارزه برای بهبود بنيادی شرايط اقتصادی و اجتماعی به سود توده‌های زحمتکش، همه از مسايل عمدۀ انقلاب ايران هستند. اما در اين يا آن لحظه از انقلاب، به تناسب مسايلی که مطرح است، اين يا آن عنصر از مجموعه هدف‌های جنبش انقلابی ايران می‌تواند اهميت درجه اول پيدا کند. به عنوان مثال، مبارزه برای خنثا کردن فشار امپرياليسم آمريکا، در لحظه کنونی اهميت درجه اول دارد، اما اين مبارزه بدون دمکراسی خلقی امکان‌پذير نيست. زيرا اگر خلق نتواند در اين مبارزه شرکت کند، قادر نيست تمام نيروی خود را به کار گيرد.
به اين دليل است که ما می‌گوييم با وجود اين‌که در مرحله کنونی انقلاب ما، جهت عمده مبارزه، مسأله مبارزه با امپرياليسم است، مبارزه برای دستيابی به دمکراسی خلقی، برای حق شرکت آزادانه نيروهای خلقی در مبارزه، جزء لايتجزا و تفکيک‌ناپذير آن است و ما در اين زمينه نيز مبارزه می‌کنيم. اما اگر در لحظه معينی، اين دو با يکديگر تضاد پيدا کنند، مسلماً ما نيروی خود را در جهت عمده، يعنی در جهت مبارزه با امپرياليسم قرار خواهيم داد. در اين روند، شرايط گوناگونی ممکن است پيش آيد. البته در اين زمينه فرضيات بسياری می‌توان داشت. اما از آنجا که ما با فرضيات سر و کاری نداريم، بيهوده وارد اين بحث‌ها نمی‌شويم.
يک مثال تاريخی، می‌تواند به روشنی پاسخی برای اين پرسش باشد: در دوران آخر دولت دکتر مصدق، حزب ما هنوز غيرقانونی بود، اما چون مبارزۀ ضد امپرياليستی جريان داشت و به اوج خود رسيده بود، ما با تمام قوا از سياست دکتر مصدق پشتيبانی می‌کرديم. در عين حال، در نشريات خود می‌نوشتيم که حزب ما را علنی کنيد، بگذاريد ما نيز علناً مبارزه کنيم، اما نمی‌گذاشتند. ما حتا برای آزادی فعاليت حزب، دمونستراسيون و تظاهرات به راه نمی‌انداختيم، ولی همواره گوشزد می‌کرديم که محدود کردن فعاليت حزب ما، به زيان انقلاب ايران و مبارزات ضد امپرياليستی خلق ما است. به اين ترتيب، ما هرگز اين مسأله را در گرو مبارزۀ عمده و اصلی نمی‌گذاشتيم. زيرا در آن لحظه، جهت عمده و تعيين کنندۀ مبارزه، مبارزه با امپرياليسم بود. ما اکنون نيز در چنين مرحله‌ای هستيم.