تارنگاشت عدالت – دورۀ سوم
منبع: AUSTRALIAN MARXIST REVIEW (مجله تئوریک حزب کمونیست استرالیا)
شمارۀ ۶۸، دسامبر ۲۰۱۸
نویسندگان: کائو یاکسیونگ و منگ ینگ
برگردان: ع. سهند
تا جایی که مترجم اطلاع دارد مقاله زیر نخستین تحلیل رسمی است که از آکادمیسین‌های مارکسیست چین دربارۀ طرح «یک کمربند یک جاده» به فارسی منتشر می‌شود.
برای خوانندگان آشنا با الفبای مارکسیسم و کلیات تاریخ جنبش کمونیستی و کارگری جهان، رویکرد غیرمارکسیستی، مکانیکی، غیردیالکتیکی، غیرطبقاتی و بخشاً تخیلی و ساده انگارانه این دو آکادمیسین به موضع مورد بحث، روشن است.
هدف از ترجمه این مقاله به فارسی تلنگر زدن به اشخاص و محافل چپی است که از خبر امضای قرارداد ۲۵ ساله همکاری جمهوری اسلامی ایران و چین در چهارچوب طرح «یک کمربند یک جاده» ذوق‌زده شده‌اند، و تصور می‌کنند هر چیزی که آمریکایی ها از آن بد گفتند ضرورتاً و الزاماً برای مردم ما خوب است و باید بدون هیچ انتقاد و اندیشه مستقلی از آن حمایت کرد.
به فرض این‌که «جهانی‌سازی با ویژگی چینی» متفاوت و مستقل از «جهانی سازی سرمایه‌داری است و برغم آن عمل می‌کند، آیا همان رهبران، دولتمردان و مدیرانی که در ۴۰ سال گذشته تنها در زمینه نفت و گاز شاهکارهایی مانند «پتروپارس»، «قرادادهای بیع متقابل»، «فساد و خیانت توتال»، فساد، قتل و رسوایی «پرونده کرسنت» را بطور پنهان و بدون پاسخگویی به مردم و با مصونیت کامل انجام داده‌اند، این بار چون طرف‌شان شرکت‌ها و سرمایه‌داران چینی هستند، یکباره میهندوست و امین مردم خواهند شد؟
«یک کمربند یک جاده»» برای آغاز یک جهانی‌سازی جدید
جهانی‌سازی بدین معنی است که همه کشورها، ملیت‌ها و مناطق، متقابلاً وابسته، تحت تأثیر و محدود هستند، روابط جهانی بتدریج محکم‌تر می‌شوند؛ جهان به یک کلیت واحد فشرده می‌شود و ؛ مردم در یک مقیاس جهانی زندگی می‌کنند و ایدئولوژی‌ها و ایده‌های جهانی را می‌سازند و توسعه می‌دهند. مفهوم جهانی‌سازی، که بر محور جهانی‌سازی اقتصادی قرار دارد جوانب سیاست، فرهنگ، علم و فن‌آوری، نظامی، امنیتی، ایدئولوژی، سبک‌های زندگی و ارزش‌ها را در برمیگیرد.
۱- جهانی‌سازی برای رشد جامعه انسانی یک ضرورت است
جهانی‌سازی یک هدف طولانی است و با رشد اجتماعی شتاب می‌گیرد. جهانی‌سازی با کشفیات جغرافیایی بزرگ قرن پانزدهم آغاز شد و با تشکیل یک جامعه کمونیستی، که در آن مردم محدودیت‌ها بر روابط تولیدی و تولید را محو خواهند کرد و به افراد آزاد و کاملاً رشدیافته مبدل خواهند شد، پایان خواهد یافت. در این زمان، تاریخ بشر تاریخ جهان خواهد شد؛ جهان به جامعه افراد آزاد مبدل خواهد شد.
بهبود در تولید و اجتماعی‌شدن پیشروی جهانی‌سازی را ارتقاء خواهند داد. هر پیشرفت تکنولوژیک روند جهانی‌سازی را بسیار پیش برده است. جهانی‌سازی با غلبه بر دامنه محدود جامعه سنتی، برای افزایش بهره‌وری، در شُرف مرتبط نمودن کل جهان، سازماندهی به تقسیم کار و توزیع منابع، تولید و مصرف در سراسر جهان است. این گسترش فضا به نوبه خود جاده‌های گسترده‌تری را باز خواهد کرد و اجتماعی‌شدن تولید را افزایش خواهد داد، تأثیرات چشمگیری را بر فرهنگ، جامعه، نظام‌های سیاسی و حقوقی، تولید و زندگی، و حتا رفتار، تفکر و عادات مردم موجب خواهد شد.
جهانی‌سازی نتیجه ناگزیر رشد و تنظیم سیستم‌ها است. برخی سازمان‌ها، مقررات و پیمان‌های بین‌المللی برای استاندار‌دسازی رفتار بین‌المللی، هماهنگ نمودن تضادها و درگیری‌های کشورهای گوناگون، و تسهیل همکاری و مبادله بین‌المللی تأسیس شدند، بدین ترتیب هزینه جهانی‌سازی را بسیار کاهش داده و حرکت آن را تسریع می‌کنند.
۲- جهانی‌سازی تحت سلطه سرمایه‌داری غیرمنصفانه و ناپایدار است
جهانی‌سازی یک روند طبیعی تاریخی نیست، بلکه نتیحه تلاش‌های بسیار جامعه سرمایه‌داری است. سرمایه‌داری در پی حداکثر کردن سود، در مقیاس جهانی کار را تقسیم و منابع را توزیع می‌کند، و کل جهان را در نظام تجاری خود ادغام می‌نماید.
از سوی دیگر، رشد جهانی‌سازی برای سرمایه‌داری سود‌های عظیمی می آورد، حکمرانی سرمایه‌داری را مستحکم نموده و کاملاً تأیید می‌کند. در عین حال، جهانی‌سازی فضای سرمایه را گسترش می‌دهد، تضادها و معضلات سرمایه‌داری را تخفیف می‌دهد، بحران و تضادهای طبقاتی داخلی را آرام نموده و نزول و سقوط سرمایه‌داری را عقب می‌اندازد. جهانی‌سازی تحت سلطه سرمایه‌داری، که از طريق یک‌سری سیستم‌های مشخص سود را حداکثر می‌کند، و سرمایه‌داری را قادر به کنترل جهان می‌سازد تا کشورهای در حال توسعه به آن وابسته شوند، غیرمنصفانه است. نتایج آن شامل عدم توازن فزاینده توسعه اقتصادی جهانی، گسترش شکاف‌ها بین کشورهای ثروتمند و فقیر، تضعیف توسعه اقتصادی پایدار، هرج‌ومرج در سیاست‌های جهانی، خطر حنگ، نفوذ فزاینده تروریسم، و نیروهای افراطی و جدایی‌طلب، ظهور پوپولیسم و نیروهای راست افراطی؛ تخریب محیط زیست و فاجعه‌های محیط زیستی بطور فزاینده روشن؛ درگیری‌های بزرگ بین فرهنگ‌ها و ارزش‌ها، گسترش فردگرایی، مادی‌گرایی، مصرف‌گرایی و لذت‌جویی افراطی در سراسر جهان، و فشردن، کاهش یافتن و ناپدید شدن فرهنگ‌های سنتی ملی؛ تحکیم طبقه‌بندی اجتماعی، افزایش درگیری‌های اجتماعی، تهدیدات عمده نسبت به امنیت و نظم عمومی، چالش‌های شدید نسبت به نظام‌های بیمه اجتماعی، و وضعیت از خود بیگانه، تهی و بهم‌ریخته زندگی مردم می‌شوند. این جهانی‌سازی به بشریت سودی نمی‌رساند، اما جهان را به وضعیت خطرناکی سوق می‌دهد، بنابراین درواقع نقض گرایش رشد تاریخ است. ظهور حمایت‌گرایی تجاری و ملی‌گرایی، خروش یک موج جهانی مخالفت با جهانی‌سازی، و پایداری بحران مالی جهانی نشان می‌دهند که جهانی‌سازی تحت سلطه سرمایه‌داری به پایان خود خواهد رسید و با یک نوع جدید از جهانی‌سازی جایگزین خواهد شد.
۳- رشد یک جهانی‌سازی جدید نتیجه ناگزیر رشد تاریخی است
انقلاب اکتبر روسیه، تأسیس نظام سوسالیستی، و استقلال و رهایی مداوم مستعمرات و نیمه-مستعمرات در آفریقا و آمریکای لاتین روند جهانی‌سازی تحت سلطه سرمایه‌داری را متوقف نمود. این کشورها اقدامات گوناگونی را برای حفظ حاکمیت ملی و تمامیت ارضی خود، برای توسعه اقتصادهای ملی خود انجام دادند و نظام‌های گوناگون ارزش‌های سوسیالیستی و ارزش‌ها و فرهنگ سنتی ملی را با هدف گسست از کنترل امپریالیسم و پیش‌گرفتن راه رشد مستقل را آغاز کردند. برخی کشورها برای حفظ حقوق و منافع قانونی خود اتحادهای سیاسی و اقتصادی تشکیل دادند و در عمل نهضت جدیدی از جهانی‌سازی را آغاز کردند. متأسفانه، در پایان دهه ۱۹۸۰، با فروپاشی اتحاد شوروی و سقوط سوستایسم اروپای شرقی، کشورهای در حال توسعه به دلیل دشواری‌های توسعه محبور شدند به کشورهای پیشرفته سرمایه‌داری وابسته شوند. جهانی‌سازی سرمایه‌داری بهبود یافت و سریعاً رشد کرد، موضع مسلط خود را در موضوع جهانی‌سازی دوباره بدست آورد.
چین، ویتنام و دیگر کشورهای سوسیالیستی از سرنوشت اتحاد شوروی و اروپای شرقی درس گرفتند، و بر اساس الزامات اجتماعی‌شدن نیروی مولده، فرصت تاریخی را که تقسیم بین‌المللی کار و انتقال جهانی صنعت فراهم کرده بود ربودند. آن‌ها خود را به روی جهان خارج گشودند و اصلاحات در جهت اقتصاد بازار را انجام دادند، بطور مثبت در جهانی‌سازی شرکت کردند، از سکوی جهانی‌سازی برای دنبال کردن توسعه خود استفاده نمودند، و بتدریح نفوذ و قدرت گفتمان خود را در رقابت‌های بین‌المللی بهبود بخشیدند. می‌توان گفت که کشورهای سوسیالیستی پس از یک دوره عقب‌نشینی فشار برای جهانی‌سازی سوسیالیستی را از سر گرفته‌اند.
جهانی‌سازی جدید اساساً با جهانی‌سازی سرمایه‌داری متفاوت است. هدف جهانی‌سازی سرمایه‌داری حداکثر کردن ارزش سرمایه، ادامه سرکوب و سلطه بر دیگر کشورها و ملیت‌ها و حفظ موضع حکمرانی سرمایه است؛ در حالی‌که جهانی‌سازی جدید بر اصل برابری، منفعت متقابل و همکاری، و حرکت بسوی هدف آزادی و رهایی کامل انسان قرار دارد. جهانی‌سازی سرمایه‌داری به توسعه نابرابر می‌انجامد که از طريق توسعه نامتوازن در عرصه‌های گوناگون و شکاف بین کشورها، مناطق، طبقات و سلسله مراتب‌ها منعکس است؛ در حالی‌که جهانی‌سازی جدید یک جهانی‌سازی اصیل و کامل است که به توسعه متوازن در عرصه‌ها، کشورها، مناطق، طبقات و سلسله‌مراتب گوناگون می‌انحامد. بالاخره، دو نوع جهانی‌سازی چشم‌اندازهای متفاوت توسعه دارند: جهانی‌سازی سرمایه‌داری نهایتاً به علت محدودیت‌های آن به پایان خواهد رسید، اما جهانی‌سازی جدید که موانع سیستماتیک را از میان برمی‌دارد فضای بی‌انتهایی برای توسعه دارد، در نتیجه بیش‌تر می‌تواند جهانی‌سازی اصیل و کامل دنبال کند. بنابراین، جهانی‌سازی جدید هم‌چنین نتیجه ناگزیر رشد نیروهای مولده احتماعی جدید است. جهانی‌سازی جدید جهانی‌سازی سرمایه‌داری را کنار می‌نهد و از آن عبور می‌کند. این جهانی‌سازی برتر یک گرایش مقاومت ناپذیر از جهانی‌سازی است.
۴– «کمربند و جاده» یک اقدام مهم برای پیشبرد جهانی‌سازی جدید است
رییس‌جمهور ژی جین‌پینگ در سال ۲۰۱۳ ابتکار «کمربند و جاده» را به مثابه یک طرح چینی برای در پیش گرفتن یک جهانی‌سازی جدید و غلبه بر جهانی‌سازی سرمایه‌داری را پیشنهاد کرد. پیشنهاد توجه بین‌المللی را جلب نموده و یک اقدام استراتژیک مهم برای پیشرفت جهانی‌سازی جدید شده است.
براساس «چشم انداز و اقدامات یک کمربند یک جاده»، «کمربند و جاده» از نظر جغرافیایی قاره‌های اروپا، آسیا و آفریقا را در برمیگیرد، حلقه اقتصادی فعال شرق آسیا در یک سو را با حلقه اقتصادی پیشرفته اروپا در سوی دیگر متصل می‌نماید، و اکثر کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته منطقه مابین را در بر می‌گیرد. «کمربند و جاده» بیش از ۷۰ کشور و منطقه را، با ۴,۴ میلیارد جمعیت و ۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهان، در یک روند جهانی‌سازی ادغام می‌کند، در نتیجه به یک همکاری، مبادله و بهم پیوستگی همه جانبه میان کشورها دست می‌یابد. چین بیش از ۱۱۰ توافق‌نامه همکاری با ۱۰۳ کشور و سازمان‌های بین‌المللی شرکت‌کننده در «کمربند و جاده» منعقد کرده است، و به بزرگ‌ترین شریک تجاری ۲۵ کشور شرکت‌کننده در «کمربند و جاده» مبدل شده است. بعلاوه، «کمربند و جاده» یک فضای بی‌انتها برای توسعه باز کرده است. این به کشورهایی که در امتداد مسیر‌های آن قرار دارند محدود نیست، بلکه می‌تواند به هر کشور و منطقه متمابل به پیوستن گسترش یابد. انتظار می‌رود که در آینده نزدیک کشورهای بیش‌تری در این ابتکار شرکت کنند. دامنه «کمربند و جاده» بسیار فراتر از سازمان‌ها یا گروه‌های منطقه‌ای است، و می‌تواند به همه کشورها، مناطق و عرصه‌ها در جهان گسترش یابد. از اینرو می‌توان گفت که «کمربند و جاده» یک استراتژی توسعه جهانی واقعی است.
دوم، «کمربند و جاده» یک نیروی پایان‌ناپذیر به جهانی‌سازی جدید می‌دهد. روحیه و اصل «کمربند و جاده» با جهانی‌سازی جدید بسیار همساز است. این از اصل دستیابی به رشد مشترک از طریق گفت‌وگو و همکاری پیروی می‌کند و از روحیه صلح و همکاری، باز و فراگیر بودن، آموختن متقابل و سود متقابل «جاده ابریشم» حمایت می‌کند. ابتکار، براساس مشارکت داوطلبانه، رایزنی برابر و تلاش‌های هماهنگ و احترام به حاکمیت و منافع اصلی همه کشورها و مناطق، بر همکاری و سود متقابل تأکید نموده و همه کشورها را به مشارکت برابر در حکمرانی قادر می‌سازد. بنابراین، این می‌تواند کشورهای بسیاری را برای مشارکت فعال و بکار گرفتن مزیت‌های منبع رقابتی خود، برای توزیع منطقی منابع سراسر جهان، حداکثر نمودن منافع، توانمند‌سازی همه شرکت‌کنندگان برای تقسیم برابر نتایج جهانی‌سازی، و تسریع شدید روند جهانی‌سازی جدید، جلب و بسیج نماید.
سوم، «کمربند و جاده» بر سوءاستفاده جهانی‌سازی گذشته غلبه می‌کند و سهم جدیدی در ژرفش جهانی‌سازی دارد. جهانی‌سازی سرمایه‌داری به شکاف‌های ثروت و توسعه نامتوازن در مناطق و عرصه‌های گوناگون می‌انحامد. این می‌تواند کشورهای در حال توسعه را دچار اشکال کند، و موجب موانع غیرقابل عبور در برابر پیشرفت جهانی‌سازی تحت رهبری کشورهای توسعه یافته بشود. «کمربند و جاده» با تمرکز بر ارتباط جاده‌ای، تجارت بدون مانع، گردش ارز، هماهنگی در سیاست، و تقویت روابط مردم با مردم (یک رویکرد پنج‌جانبه)، و هدف ساختمان یک جامعه از منافع مشترک، مسئولیت و آینده مشترک بر اساس اعتماد سیاسی متقابل، همگرایی اقتصادی و فراگیری فرهنگی، همکاری و مبادله بین کشورهای واقع در امتداد جاده‌ها را ارتقاء می دهد، آن‌ها را به تقسیم منافع، تجربیات و درس‌های اصلاحات و توسعه چین و ایجاد یک شالوده مستحکم برای توسعه طولانی و سالم اقتصاد جهان با استفاده از مزیت‌های تولیدی، فن‌آوری، پولی، تجربی و الگویی خود قادر می‌سازد. این هم‌چنین ساختمان یک مشارکت جهانی برابرتر و متوازن‌تر، تسریع ساختمان یک جهان موزون صلح ماندگار، امنیت جهانی و سعادت مشترک، و آفرینش الگوهای جدید همکاری منطقه‌ای را در نظر دارد.
بالاخره، «کمربند و جاده» یک تضمین نهادی و حقوقی برای رشد جهانی‌سازی جدید ارائه می‌کند. بر محور «کمربند و جاده» یک‌سری توافق‌نامه‌های همکاری دو و چندجانبه صورت گرفته است. سازوکارهای فعالیت مشترک و سیستم‌های سازمانی که مبادلات و همکاری استراتژیک، اقتصادی و فرهنگی میان کشورهای گوناگون را تسهیل و همگون می‌نمایند ایجاد شده اند، مانند: «همایش بوآو برای آسیا»، «گفت‌وگوی همکاری آسیایی»، «اقدامات اعتمادسازی در آسیا»، «نمایشگاه چین- آسه‌ان» و «همایش اقتصادی اورو-آسیا». «کمربند و جاده» ترتیبات نهادی گوناگون را ایحاد و تقویت می کند، به عنوان مثال، از مؤسسات کنونی مانند «سازمان همکاری شانگهای»، «اجلاس چین و آسه‌آن» (۱۰ بعلاوه ۱)، «همکاری اقتصادی آسیا-پاسیفیک»، و «نشست آسیا-اروپا» برای ارائه چهارچوب‌ها و تضمین‌های نهادی گوناگون استفاده می‌کند. بعلاوه، «صندوق جاده ابریشم»، «بانک سرمایه‌گذاری زیرساختی آسیایی»، و «بانک بریکس» برای توسعه اقتصادها و تجارت «کمربند و جاده» حمایت مالی و فنی ارائه می‌کند.
https://www.cpa.org.au/amr/69/amr-69-05-one-belt.html
پیوند کوتاه: https://tinyurl.com/y4y5z9bu