در پی جنگ ۲۲ روزه «اسرائیل» [۲۷ دسامبر ۲۰۰۶ تا ۱۸ ژانویه ۲۰۰۹] علیه مردم فلسطین در نوار غزه و قتل‌عام بیش از ۱۵۰۰ فلسطینی و زخمی کردن بیش از ۵۰۰۰ نفر دیگر و تخریب کامل زیرساخت ها و تاسیسات دولتی و ویران کردن بیش از ۲۰ هزار باب منزل و ارتکاب جنایات دیگری، سازمان ملل متحد با اعزام کمیته ای حقیقت یاب به ریاست قاضی گلدستون به نوار غزه جنایات جنگی رژیم صهیونیستی علیه ساکنان این منطقه را مورد بررسی قرار داد. قاضی گلدستون پس از تحقیق در این زمینه گزارشی درباره جنایات جنگی «اسرائیل: تهیه کرد و اخیراً هم در شورای جهانی حقوق بشر به تصویب رسید.
رحماء
خلاصه گزارش گلدستون درباره جنایات جنگی اسرائیل علیه مردم فلسطین در نوار غزه
تصویب گزارش گلدستون در شورای جهانی حقوق بشر خشم صهیونیست‌ها را برانگیخت تا جایی که نتانیاهو لغو تبعات قانونی این قطعنامه شورای حقوق بشر را اولویت کاری کابینه خود برشمرد. *این سند ترجمه پیش نویس بوده و خلاصه اجرایی گزارش محسوب می شود و گزارش کامل به عنوان سند اصلی به همه زبان ها ـ بر اساس امکانات موجود در دفاتر سازمان ملل ـ ترجمه خواهد شد.
به گزارش رحماء در پی جنگ ۲۲ روزه «اسرائیل» علیه مردم فلسطین در نوار غزه و قتل عام بیش از ۱۵۰۰ فلسطینی و زخمی کردن بیش از ۵۰۰۰ نفر دیگر و تخریب کامل زیرساخت ها و تاسیسات دولتی و ویران کردن بیش از ۲۰ هزار باب منزل و ارتکاب جنایات دیگری، سازمان ملل متحد با اعزام کمیته ای حقیقت یاب به ریاست قاضی گلدستون به نوار غزه جنایات جنگی رژیم صهیونیستی علیه ساکنان این منطقه را مورد بررسی قرار داد. قاضی گلدستون پس از تحقیق در این زمینه گزارشی درباره جنایات جنگی «اسرائیل» تهیه کرد و اخیرا هم در شورای جهانی حقوق بشر به تصویب رسید. این گزارش با ۲۵ رای موافق و ۶ رای مخالف و ۱۱ رای ممتنع به تصویب رسید. تصویب گزارش گلدستون در شورای جهانی حقوق بشر خشم صهیونیست ها را برانگیخت تا جایی که نتانیاهو لغو تبعات قانونی این قطعنامه شورای حقوق بشر را اولویت کاری کابینه خود برشمرد
در زیر متن کامل برگردان فارسی خلاصه اجرایی این گزارش از نظر خوانندگان محترم می‌گذرد:
سازمان ملل متحد
مجمع عمومی
شورای حقوق بشر
دوره دوازدهم
بند ۷ دستور کار
وضعیت حقوق بشر در فلسطین و دیگر مناطق اشغالی عرب نشین
گزارش کمیته حقیقت یاب سازمان ملل درباره نزاع در غزه
خلاصه اجرایی*
*این سند ترجمه پیش نویس بوده و خلاصه اجرایی گزارش محسوب می شود و گزارش کامل به عنوان سند اصلی به همه زبان‌ها ـ بر اساس امکانات موجود در دفاتر سازمان ملل ـ ترجمه خواهد شد.
الف: مقدمه
۱. رئیس شورای حقوق بشر سازمان ملل در ماه آوریل سال ۲۰۰۹ میلادی کمیته ای به نمایندگی از سازمان ملل برای بررسی حقایق مناقشه غزه تشکیل و به این کمیته اختیار تام داد تا درباره کلیه حوادث مربوط به نقض قانون بینالمللی حقوق بشر که در تمام مدت عملیات نظامی انجام شده از تاریخ ۲۷ دسامبر سال ۲۰۰۸ میلادی تا ۱۸ ژانویه سال ۲۰۰۹ میلادی در منطقه غزه به وقوع پیوسته است، تحقیق و بررسی کند.
۲. رئیس شورای حقوق بشر برای این منظور قاضی ریچارد گلدستون را که در گذشته عضو دادگاه قانون اساسی کشور آفریقای جنوبی، دادستان سابق دادگاه های جنایی بینالمللی در یوگسلاوی سابق و روآندا نیز بوده است، به عنوان رئیس کمیته حقیقت یاب، منصوب کرد.
سه عضو دیگر این کمیته عبارتند از: خانم کریستین چیکین استاد رشته حقوق بین الملل در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی لندن که پیش از این نیز به عنوان عضو کمیته بلندپایه حقیقت یاب درباره حوادث بیت حانون (در سال ۲۰۰۸ میلادی) فعالیت کرده است و خانم هینا گیلانی وکیل دادگاه عالی پاکستان و نماینده ویژه دبیر کل در امور حمایت از مدافعان حقوق بشر و عضو کمیته بینالمللی تحقیق در حوادث دارفور در سال ۲۰۰۴ میلادی و سرهنگ دیزموند تراویرس افسر سابق نیروهای دفاعی ایرلند و عضو شورای اداری کالج بینالمللی تحقیقات جنایی.
۳. بر اساس معمول، نماینده سازمان ملل در حقوق بشر، مرکزی را برای کمک به فعالیت های کمیته معین کرد.
۴. کمیته ماموریت خود را این گونه تفسیر کرد که از این کمیته خواسته شده است وضعیت حقوق بشر ساکنان منطقه را در راس اهمیت قرار دهد.
۵. اعضای کمیته نخستین نشست خود را از تاریخ ۴ تا ۸ ماه مه سال ۲۰۰۹ میلادی در شهر ژنو برگزار کرد. نشست های بعدی این کمیته در تواریخ ۲۰ مه و چهارم و پنجم ماه ژوئن و ۱ تا ۴ ماه آگوست بوده است.
کمیته همچنین سه بار به منطقه سفر کرد که دو بار آن در تواریخ ۳۰ مه تا ۶ ژوئن و ۲۵ ژوئن تا ۱ ژوئیه به نوار غزه و یک بار نیز در تاریخ دوم و سوم ژوئیه به عمان، انجام گرفت و طی آن شماری از اعضای کمیته در دوره تاریخی ۲۲ مه تا ۴ ژوئن برای انجام تحقیقات محلی به مناطق مختلف نوار غزه سفر کردند.
۶. کمیته برای انجام مسئولیت خود در هفتم ماه مه سال ۲۰۰۹ میلادی و هشتم ژوئن این سال از همه کشورهای عضو سازمان ملل و نهادها و هیأت های این سازمان و همه افراد و نهادها درخواست کرد تا هر گونه اطلاعات و اسناد مرتبط با موضوع را به این کمیته ارسال دارند.
۷. در تواریخ ۲۸ و ۲۹ ماه ژوئن و تواریخ ۶ و ۷ ماه ژوئیه جلساتی در غزه و ژنو برای شنیدن اظهارات علنی افراد مرتبط با قضیه برگزار گردید.
۸. کمیته بارها از کابینه اسرائیل برای همکاری در این زمینه دعوت به عمل آورد و پس از ناکامی در چندین اقدام، کمیته از دولت مصر خواست تا زمینه را برای ورود به نوار غزه از طریق گذرگاه رفح هموار کند و دولت مصر نیز با این امر موافقت کرد.
۹. کمیته در این مدت از حمایت و همکاری تشکیلات خودگردان و کمیته دائمی ناظر فلسطین در سازمان ملل برخوردار بوده است. به سبب عدم همکاری دولت اسرائیل، کمیته نتواست با اعضای تشکیلات خودگردان در کرانه باختری رود اردن دیدار و ملاقات کند. اما اعضای کمیته موفق شدند با شماری از مقامات تشکیلات خودگردان از جمله یکی از وزرایش در شهر امان ملاقاتی انجام دهد.
کمیته حقیقت یاب در نوار غزه نیز نشست هایی برگزار کرد که در آنها شماری از مسئولین بلندپایه نوار غزه حضور داشتند و این افراد همکاری کاملی با کمیته داشته‌اند.
۱۰. پس از انجام نشست های علنی برای شنیدن اظهارات شهود در ژنو، به کمیته اطلاع داده شد که نیروهای امنیتی اسرائیل آقای محمد مسرور را هنگام بازگشت به کرانه باختری رود اردن بازداشت کردند.
این نگرانی در میان اعضای کمیته حقیقت یاب به وجود آمد که این اقدام نیروهای اسرائیلی در پی همکاری این فرد با کمیته حقیقت یاب صورت پذیرفته باشد. از این رو کمیته با وی در تماس بوده و تحولات مرتبط با این موضوع را پیگیری می کند.
(ب): روش کار
۱۱. کمیته حقیقت یاب چنین استنباط کرد که برای انجام مأموریت خود باید درباره هر کاری که در ارتباط با این موضوع انجام شده و احتمال می رود در حیطه نقض حقوق بشر و قوانین بینالمللی مرتبط با آن باشد، تحقیق کند. به همین منظور همه اقداماتی را که در اراضی اشغالی فلسطین و نیز در اسرائیل انجام شده، مورد بررسی قرار داده و آن را به اطلاع برساند.
۱۲. کمیته حقیقت یاب چارچوب زمانی پوشش حوادث را از آغاز روز ۱۹ ژوئن سال ۲۰۰۸ میلادی و هنگامی که توافق آتش بس میان اسرائیل و حماس به اجرا در آمد، تعیین کرد. کمیته همچنین حوادث مربوط به پس از زمان پایان عملیات نظامی اسرائیل در منطقه غزه را که در آنها نقض حقوق بشر و قانون بینالمللی آن صورت گرفت و با این عملیات نظامی در ارتباط بود یا نتیجه آن تلقی می شود، بررسی کرد. آخرین تاریخ بررسی های کمیته به حوادث روز ۳۰ ژوئن سال ۲۰۰۹ میلادی مربوط می شود.
۱۳. کمیته حقیقت یاب همچنین سیاق تاریخی حوادثی را که عملیات نظامی در غزه ـ از ۲۷ دسامبر ۲۰۰۸ تا ۱۸ ژانویه ۲۰۰۹ میلادی ـ در چارچوب آن رخ داد و نیز پیوندهای میان عملیات و سیاست های عمومی اسرائیل در اراضی اشغالی فلسطین را تحلیل کرده است.
۱۴. کمیته بر این باور است که اشاره به موضوع تجاوزات صورت گرفته در چارچوب عملیات نظامی اسرائیل در ماه های دسامبر و ژانویه، در سند مأموریت این کمیته بر این امر تاکید دارد که کمیته باید محدودیت های مربوط به حقوق بشر و آزادی های اساسی و نیز مسائل مرتبط با راهبردها و اقدامات اسرائیل در این عملیات نظامی را نیز مطرح کند و در گزارش خود درج نماید.
۱۵. تهیه کنندگان گزارش ادعا ندارند که این گزارش در زمینه ثبت و ضبط شمار زیادی از حوادث مرتبط با موضوع که در مدت مسئولیت کمیته انجام گرفته، جامع و کامل است، اما باور دارد که مسائل اصلی و مهم مرتبط با تجاوزات در گزارش طرح و ذکر شده است.
برای نمونه در گزارش آمده است که کمیته حقیقت یاب در باره ۳۶ حادثه در نوار غزه تحقیق کرده است.
۱۷. کمیته حقیقت یاب در فعالیت های خود به یک تحلیل مستقل و بی طرفانه طرف های درگیر در مناقشه اخیر در نوار غزه از میزان پایبندی طرف ها به مبانی حقوق بشر و و قوانین بینالمللی آن و معیارهای مرتبط با آن دست زده است.
۱۸. این کمیته در گردآوری اطلاعاعت و آگاهی از آرا و نظرات به روشی جامع و فراگیر اقدام کرده است. گردآوری اطلاعات به روش های زیر صورت گرفته است:
الف: بررسی به گزارش های ارسال شده از منابع مختلف
ب: دیدار و ملاقات با همه قربانیان و شاهدان و افراد دیگری که اطلاعاتی درباره مسائل مرتبط با کار کمیته در اختیار داشته اند.
ج: بازدید از شماری از اماکن در نوار غزه که حوادث در آنها رخ داده است.
د: تحلیل تصاویر فیدئویی و عکس ها از جلمه عکس های گرفته شده به وسیله ماهواره ها
ه: بررسی گزارش های پزشکی مربوط به جراحت های قربانیان
و: بررسی و ارزیابی سلاح ها و مهمات باقی مانده در اماکن حمله متناسب با روش های پزشکی قانونی
ز: برگزاری جلسات متعدد با گروه های مختلف و سخنگویان متعدد.
ح: ارسال دعوتنامه برای ارائه اطلاعات از سوی افراد درباره نیازهای کمیته در جهت انجام وظایف تحقیقات.
ط: درخواست عمومی و همگانی برای ارائه گزارش ها و نظرات مکتوب خود.
ی: برگزاری جلسات علنی برای شنیدن اظهارات شاهدان در غزه و ژنو.
۱۹. کمیته در این مدت ۱۸۸ بار با افراد مختلف به صورت فردی گفت و گو و بیش از ۳۰۰ گزارش و اظهار نظر وسند دیگر را بررسی کرده است. برخی از این گزارش ها از سوی اعضای کمیته، برخی دیگر از سوی افرادی که از آنها دعوت کتبی به عمل آمده بود و برخی دیگر از سوی افرادی که به درخواست همگانی کمیته پاسخ گفته بودند، تهیه شده بود. شمار دیگری از این گزارش ها، اظهارات شفاهی افراد است که به وسیله اعضای کمیته مکتوب گردید و تعدادی نیز در نشست های عمومی گردآوری شده بود. همه این ها بیش از ۱۰ هزار صفحه و بیش از ۳۰ نوار ویدیویی و ۱۲۰۰ تصویر فتوگرافیک است.
۲۰. دولت اسرائیل همکاری با کمیته حقیقت یاب شورای حقوق بشر سازمان ملل را رد کرده است. مضاف بر آنکه از نشست اعضای کمیته با مقامات دولتی اسرائیل نیز جلوگیری کرد و حتی مانع از سفر اعضای کمیته به اسرائیل برای انجام گفت و گو با قربانیان اسرائیلی حادثه شده است. این دولت همچنین مانع از حضور اعضای کمیته حقوق بشر در کرانه باختری رود اردن برای ملاقات با نمایندگان تشکیلات خودگردان و قربانیان فلسطینی این درگیری شده است.
۲۱. اعضای کمیته بارها به مناطقی در نوار غزه که درگیری ها در آنها رخ داده است، سفر کرده و از آنها بازدید کرده اند. برای این منظور به اعضای کمیته اجازه داده شد به صورت مستقیم وارد محل حوادث شده و با بسیاری از شاهدان و افراد دیگری که با موضوع در ارتباط هستند، گفت و گو کند.
۲۲. هدف از برگزاری نشست ها برای گوش دادن به اظهارات شاهدان که به صورت زنده از تلویزیون پخش شد، این بود که قربانیان و شاهدان و کارشناسان همه طرف های درگیر در مناقشه بتوانند به صورت مستقیم با شمار زیادی از مردم منطقه و جامعه جهانی سخن بگویند.
کمیته، شرکت قربانیان درگیری و افرادی را که به نهادهای غیر دولتی وابسته اند در این نشست ها و استماع سخنان آنان را در اولویت قرار داد. در این نشست ها ۳۸۱ اظهارنظر گردآوری و نیز به مسائل حقوقی و نظامی نیز پرداخته شد. کمیته در ابتدا قصد داشت این نشست ها را هم در نوار غزه و هم کرانه باختری و هم اسرائیل برگزار کند، اما با مخالفت اسرائیل با برگزاری این نشست ها در کرانه باختری و اسرائیل، کمیته تصمیم گرفت که جلسات مربوط به کرانه باختری و اسرائیل را در ژنو برگزار کند.
۲۳. کمیته برای نتیجه گیری، یافته ها و اطلاعات به دست آمده به وسیله خود را اولویت قرار داد. اطلاعاتی که از سوی دیگران به کمیته ارائه شده از جمله گزارش ها و اظهارات مکتوب ـ که همراه با سوگند از افراد اخذ شد ـ و گزارش های رسانه ای در اصل به عنوان دلایل اضافی مورد استفاده قرار گرفته اند.
۲۴. نتیجه گیری نهایی کمیته درباره میزان قابلیت استفاده از اطلاعات کسب شده از شهود به ارزیابی کمیته از این اظهارات باز می گردد و تلاش شده است که منابعی که این اطلاعات از آنها کسب شده، قطعی باشند و در تهیه گزارش ها نیز اصول و ضوابط تهیه گزارش رعایت گردد و میان اطلاعات و مواد متعدد مرتبط با یک موضوع مقایسه شود و هر گاه اطلاعات کافی و مناسب از موضوعی وجود داشت، آنگاه کمیته به نتیجه گیری می پردازد.
۲۵. بر این اساس، کمیته تلاش کرده است تا تمام توانایی خود را درباره تحلیل و ارزیابی وقایع بکار گیرد. در بسیاری از مواردی که کمیته به این نتیجه رسید که جنایتی از سوی فردی مشخص رخ داده است، از اطلاعات موثق و کافی برای اثبات عناصر جرم استفاده شود.
تقریبا در تمامی موارد ذکر شده، کمیته این امکان را یافته است تا عمدی و غیر عمدی بودن حوادث را مشخص سازد و این نکته را آشکار کند که آیا به هنگام وقوع جرم یا رخداد حادثه، پیامدهای آن از سوی عاملان شناخته شده است یا نه. همچنین، کمیته در بسیاری از موارد عناصر اشتباه مرتبط با وقوع جرم را معین کرده است.
کمیته حقیقت یاب برای اصل برائت اهمیت زیادی قائل است. از این رو، نتیجه گیری های گزارش به هیچ وجه، مخل این اصل نیست. در نتیجه گیری ها همچنین سعی نشده است هویت افرادی که جنایت ها را مرتکب شده اند، ذکر گردد. مضاف بر آنکه کمیته ادعایی در این باره ندارد که همه نظراتش به عنوان برهان قاطع برای اجرا در محاکم جنایی پذیرفته گردد.
۲۶. به منظور فرصت دادن به طرف های مختلف جهت ارائه اطلاعات جدید مرتبط با قضیه و اعلام مواضع خود و پاسخ به اتهامات وارد شده، کمیته، پرسش هایی را برای کابینه اسرائیل و تشکیلات خودگردان و مقامات اداره کننده غزه ارسال کرده است. این کار پیش از تکمیل تحلیل ها و ارزیابی ها و نتیجه گیری ها انجام گرفته است که مقامات تشکیلات خودگردان و مسئولان نوار غزه به این پرسش ها پاسخ داده اند، اما اسرائیل از ارائه جوابیه به این پرسش ها خودداری کرده است.
ج: وقایعی که کمیته درباره آنها تحقیق و از آنها نتیجه گیری حقوقی کرده است
نوار غزه:
۱.محاصره
۲۷. فصل پنجم: کمیته در این بخش موضوع مربوط به محاصره اقتصادی و سیاسی نوار غزه از سوی اسرائیل را مورد توجه و تحلیل قرار داده که در گزارش در قالب کلمه محاصره به آن اشاره شده است. محاصره مذکور شامل تدابیر مختلفی از جمله ایجاد موانع واردات کالا به نوار غزه و بستن گذرگاه های مرزی به روی افراد و کالاها و خدمات بوده که گاهی چندین روز ادامه یافته است. کاهش ارسال سوخت و برق نیز از آن جمله به شمار می آید. همچنین، اقتصاد غزه به علت آنکه اسرائیل مساحت دریایی اطراف غزه را برای صیادان فلسطینی محدود ساخته، به شدت آسیب دیده است. مضاف بر آنکه ایجاد منطقه ورود ممنوع در طول مرز میان نوار غزه و اسرائیل و به تبع آن، کاهش اراضی برای فعالیت های کشاورزی و صنعتی فلسطینیان بر مشکلات اقتصادی فلسطینیان ساکن نوار غزه افزوده است.
از دیگر مشکلاتی که محاصره نوار غزه به وسیله اسرائیل برای فلسطینیان ایجاد کرده است، ایجاد وضعیت فوق العاده در این منطقه است. این وضع توانایی و امکانات فلسطینیان در بخش های بهداشت، آب و دیگر بخش های عمومی را به شدت محدود ساخته و امکان تعامل مناسب در وضعیت فوق العاده به ویژه در زمان عملیات نظامی را برای فلسطینیان ناممکن ساخته است.
۲۸. به نظر اعضای کمیته حقیقت یاب، اسرائیل به موجب معاهده چهارم ژنو باید امکان واردات مواد غذایی و لوازم پزشکی و وسایل مورد نیاز بیمارستان ها و دیگر کالاهای مورد نیاز ساکنان نوار غزه را فراهم سازد و هیچ گونه مانعی بر سر این امر ایجاد نکند.
۲. عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه و جراحات وارده
۲۹. اسرائیل نیروهای دریایی و هوایی و ارتش خود را در عملیاتی که به آن نام مستعار گلوله هدفگیری شده اطلاق کرد، وارد نبرد کرد. عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه در دو مرحله اصلی شامل: مرحله اول، بمباران و حملات هوایی و مرحله دوم شامل حملات همزمان هوایی و پیشروی نیروهای زمینی، انجام گرفت. این عملیات از تاریخ ۲۷ دسامبر سال ۲۰۰۸ میلادی آغاز و تا تاریخ ۱۸ ژانویه سال ۲۰۰۹ میلادی ادامه یافت. اسرائیل عملیات خود را ابتدا با حمله هوایی آغاز کرد که این حملات حدود یک هفته به طول انجامید. سپس عملیات زمینی آغاز شد و در همین حال نیز نیروی هوایی نقش مهمی در پشتیبانی و حمایت از حملات زمینی ارتش اسرائیل ایفا کرد. در تاریخ ۳ ژانویه نیروهای زمینی از شمال و شرق به غزه حمله کردند و اطلاعات به دست آمده نشان می دهد که تیپ های گولانی، جیفاتی و چتربازان و نیز پنج تیپ زرهی در این عملیات نظامی مشارکت داشته اند. از نیروی دریایی نیز در بخشی از عملیات و به منظور گلوله باران سواحلغزه در اثنای عملیات استفاده شد. در فصل ششم این گزارش به اماکن و مواضعی که حوادث در آن رخ داده و کمیته آنها را مورد بررسی قرار داده، اشاره شده است. از فصل هفتم تا فصل پانزدهم گزارش نیز به ابعاد مختلف عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه پرداخته شده است.
۳۰. آمارهای مختلفی از شمار فلسطینیانی که در اثنای عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه جان خود را از دست داده اند، منتشر شده است. با استناد به بررسی های محلی انجام شده، نهادهای غیر دولتی شمار کشته شدگان را بیش از ۱۳۸۷ نفر اعلام کرده اند و در برخی آمارها نیز نام ۱۴۱۷ نفر آمده است. مقامات فلسطینی در نوار غزه نیز شمار کشته شدگان این حمله نظامی اسرائیل را ۱۴۴۴ نفر اعلام کرده است. در مقابل اسرائیل می گوید تنها ۱۶۶ نفر در این حملات کشته شده اند.
گزارش‌های منتشر شده از سوی گروه‌ها و نهادهای غیر دولتی نسبت غیرنظامیان کشته شده در این حملات را بسیار زیاد و مایه نگرانی دانسته‌اند.
۳۱. بنا بر گزارش های منتشر شده در اسرائیل در جریان این عملیات، چهار اسرائیلی در جنوب فلسطین کشته شده اند که سه تن از آنان غیر نظامی و یک نفر نظامی بوده است.
این افراد در جریان حملات موشکی و شلیک گلوله های خمپاره از سوی گروه های مسلح فلسطینی به قتل رسیده اند. مضاف بر آن، نه نظامی دیگر اسرائیل در جریان عملیات نظامی در داخل نوار غزه کشته شده اند که چهار تن از آنها بر اثر حمله اشتباهی نیروهای خودی (اسرائیلی) به قتل رسیده اند.
۳. حملات نیروهای اسرائیل به ساختمان‌ها و مقامات فلسطینی در نوار غزه
۳۲. نیروهای نظامی اسرائیل حملات زیادی علیه ساختمان ها و افراد مسئول در نوار غزه انجام داده اند. کمیته حقیقت یاب، ساختمان های مجلس قانون گذاری و زندان اصلی نوار غزه را مورد بررسی قرار داد که در فصل هفتم به این موضوع پرداخته می شود. در این حملات هر دو ساختمان به صورت کامل منهدم شده و امکان استفاده از آنها وجود ندارد. در بیانیه های صادر شده از سوی مقامات نظامی و نیروهای مسلح اسرائیل این حملات این گونه توجیه شده است که موسسات سیاسی و اداری در غزه بخشی از زیرساخت های تروریستی حماس است. اما کمیته حقیقت یاب این ادعا را رد می کند، زیرا هیچ دلیلی به دست نیامده است که نشان دهد از ساختمان مجلس قانون گذاری و زندان اصلی نوار غزه برای عملیات نظامی استفاده شده باشد.
به باور کمیته و با استناد به اطلاعات به دست آمده، حملات صورت گرفته به این دو ساختمان، حملات عمدی به اهداف غیر نظامی بوده که نقض قوانین بینالمللی حقوق بشر تلقی می شود که در آنها تاکید شده است عملیات نظامی فقط باید علیه مواضع و اماکن نظامی صورت گیرد.
این حوادث نشان می دهد که قوانین به صورت خطرناکی نقض شده اند و اموال و دارایی های غیر نظامی به صورت گسترده مورد حمله قرار گرفته و منهدم شده اند که البته این امر هیچ توجیه نداشته و ضرورت نظامی تلقی نمی شود و انجام آنها نامشروع و افراطی هستند.
۳۳. کمیته همچنین حملات انجام شده به شش مرکز پلیس نوار غزه را نیز بررسی کرده است. چهار مرکز در همان دقایق اولیه حمله اسرائیل به نوار غزه هدف قرار گرفته و ویران شده اند. بر اثر این حملات ۹۹ پلیس و ۶ غیر نظامی کشته شده اند.
به صورت خلاصه باید گفت که افراد پلیس که از سوی نظامیان اسرائیلی کشته شده اند و تعداد آنها بالغ بر ۲۴۰ نفر است، بیش از یک سوم کشته شدگان را تشکیل می دهند. با توجه به ابعاد این حملات، چنین به نظر می رسد که افراد پلیس به صورت عمدی هدف قرار گرفته و کشته شده اند. گزارش های صادر شده از سوی مقامات اسرائیلی در ماه ژوئیه درباره عملیات نظامی در نوار غزه نیز این نظر را تایید می کند. به نظر مقامات اسرائیل، نیروهای پلیس یا شمار زیادی از آنها بخشی از نیروهای نظامی فلسطینی در نوار غزه محسوب می شوند.
۳۴. برای بررسی این موضوع که آیا حملات صورت گرفته به مراکز پلیس با اصول مربوط به جداسازی اهداف غیر نظامی و نظامی و افراد غیر نظامی و افراد نظامی، همخوانی دارد یا نه، کمیته به بررسی روند تشکیل نهاد پلیس در غزه از زمان سیطره کامل حماس بر نوار غزه در ژوئیه ۲۰۰۷ میلادی و ادغام نیروهای پلیس غزه در نیروهای موسوم به نیروی اجرایی پرداخته است. کمیته به این نتیجه رسیده است که با آنکه شمار زیادی از افراد پلیس نوار غزه از هواداران حماس یا اعضای گروه های مسلح بوده اند، اما پلیس نوار غزه یک نهاد مدنی بوده و مسئول اجرای قوانین بوده است.
کمیته همچنین به این نتیجه رسیده است که نمی توان گفت که افراد پلیس کشته شده در تاریخ ۲۷ دسامبر سال ۲۰۰۸ میلادی به صورت مستقیم در جنگ شرکت داشته و به همین سبب نمی توان گفت که آنان مصونیت مدنی شان را در مقابل حمله نظامی از دست داده اند. در برخی اطلاعات ارسال شده برای کمیته آمده است که برخی از افراد پلیس غزه همزمان عضو گروه های مسلح بوده اند و به همین سبب جنگجو به شمار می آیند. اما کمیته به این نتیجه رسیده است که حملات انجام شده به مراکز پلیس در روز اول حمله اسرائیل به نوار غزه با ادعای نظامی بودن این مراکز و کشتار این تعداد از افراد پلیس و شماری افراد غیر نظامی که احتمالا در اطراف محل حضور داشته اند به بهانه وجود شماری عناصر مسلح در میان آنها، همخوانی ندارد. بر همین اساس این حمله، نقض قوانین بینالمللی حقوق بشر به شمار می رود.
۴. تعهدات گروه های مسلح در غزه نسبت به اتخاذ تدابیر لازم برای حمایت از جان افراد غیر نظامی و اماکن مدنی
۳۵. کمیته حقیقت یاب درباره احتمال اینکه آیا گروه های مسلح فلسطینی تعهدات خود را جهت حفظ جان غیر نظامیان در غزه در برابر خطرات ناشی از عملیات نظامی انجام داده اند یا نه، تحقیقات و برررسی هایی انجام داد. (فصل هشتم)
کمیته برای این منظور با شماری از افراد گفت وگو کرد که بسیاری از آنها در سخن گفتن درباره فعالیت های گروه های مسلح تردید داشتند. بر اساس اطلاعات به دست آمده، کمیته بر این باور است که اعضای گروه های مسلح در اثنای عملیات نظامی در مناطق مسکونی نیز حضور داشتند و گاهی موشک هایی از نزدیکی این مناطق شلیک شده است. این احتمال نیز وجود دارد که مبارزان فلسطینی در بیشتر اوقات خود را از ساکنان غیر نظامی منطقه متمایز نساخته باشند. اما کمیته حقیقت یاب دلایلی که این ادعا را تایید کند که مقامات غزه یا گروه های مسلح فلسطینی از بیمارستان ها به عنوان سپری برای فعالیت های خود استفاده کرده یا از خودروهای امدادی برای نقل و انتقال مبارزان یا برای اهداف نظامی استفاده کرده باشند، نیافته است. با استناد به تحقیقاتی که کمیته انجام داده و با توجه به بیانیه های صادر شده از سوی مسئولان سازمان ملل، کمیته حقیقت یاب این موضوع را بعید می داند که گروه های مسلح فلسطینی فعالیت های نظامی خود را از ساختمان های سازمان ملل که به عنوان پناهگاه در اثنای عملیات نظامی از آن استفاده می شود، انجام داده باشند. اما این احتمال وجود دارد که گروه های مسلح فلسطینی در نزدیکی تاسیسات وابسته به سازمان ملل و بیمارستان ها، فعالیت هایی داشته اند. این نکته نیز باید مد نظر قرار گیرد که فعالیت نظامی در مناطق مسکونی به ذات خود نقض قانون بینالمللی به شمار نمی آید. اما ممکن است گروه های مسلح فلسطینی به هنگام انجام حملات از نزدیکی ساختمان های مسکونی و غیر نظامی یا ساختمان هایی که از مصونیت قانونی برخوردارند، غیر نظامیان را به صورت غیر ضروری با خطراتی مواجه ساخته باشند.
۵. الزامات اسرائیل در اتخاذ تدابیر لازم برای حمایت از غیر نظامیان غزه
۳۷.کمیته حقیقت یاب همچنین این موضوع را نیز مورد بررسی قرار داده است که نیروهای مسلح اسرائیلی در چه حد ضرورت ها و الزامات مربوط به اتخاذ همه تدابیر ممکن برای حمایت از غیر نظامیان در غزه انجام داده اند. به ویژه آیا پیش از انجام حملات هشدارهایی را به این منظور داده اند یا نه. (فصل نهم)
کمیته گزارشی از تلاش‌های اسرائیل درباره اتخاذ تدابیر لازم از جمله هشدارهای تلفنی و پخش اعلامیه های تبلیغاتی و رادیویی دریافت کرده است. در این گزارش همچنین آمده است که این هشدارها به ویژه آنهایی که به اندازه کافی معین بوده اند، ساکنان منطقه را به ترک منطقه و دور شدن از محل خطر تشویق کرده است، اما کمیته به این نتیجه رسیده است که عوامل متعددی وجود داشت که هشدارهای صادره را تا حد زیادی بی اثر ساخت. از جمله این عوامل می توان به عام بودن هشدارها در بسیاری از پیام های تلفنی ضبط شده و اعلامیه ها و به تبع آن نا مشخص بودن مصادیق آنها، اشاره کرد. مضاف بر اینکه هشدارهایی که درباره انتقال به مرکز شهرها برای حفظ سلامت صادر شده بود، به علت آنکه مراکز شهرها نیز هدف حملات هوایی و عملیات نظامی قرار داشت، غیر قابل پذیرش بود.
کمیته همچنین اقدامات مربوط به انفجار بمب هایی که به آنها “سقف کوب” لقب داده شده است، روی ساختمان ها را مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که این روش به عنوان یک هشدار، تاثیری نداشت و یکی از انواع تهاجمات به غیر نظامیان ساکن در منازل تلقی می شود. مسأله دیگر مورد تاکید کمیته این است که صدور هشدار فرماندهان و افراد تحت امر آنان را از مسئولیت اتخاذ تدابیر لازم برای متمایز ساختن میان غیر نظامیان و مبارزان مبرا نمی سازد.
۳۹. کمیته حقیقت یاب درباره اتخاذ احتیاطات لازم از سوی نیروهای مسلح اسرائیل در چارچوب سه حمله مشخص نیز بررسی هایی انجام داد.
در تاریخ ۱۵ ژآنویه ۲۰۰۹ میلادی مجتمع دفاتر محلی سازمان امدادرسانی سازمان ملل متحد در غزه (موسوم به اونروا) هدف گلوله باران به وسیله مهمات سنگین و گلوله های فسفر سفید قرار گرفت. کمیته بر این باور است که این تهاجم بسیار خطرناک بود زیرا در این مجتمع حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ نفر از غیر نظامیان پناه گرفته بودند و یک مرکز بزرگ سوخت نیز در این محل قرار داشت. با آنکه بارها به اسرائیلی ها درباره خطراتی که ممکن بود جان غیر نظامیان را تهدید کند هشدار داده شد، اما نظامیان اسرائیلی ساعت ها به حملات خود ادامه دادند.
کمیته حقیقت یاب به این نتیجه رسیده است که نظامیان اسرائیلی وظیفه خود را در اجرای قوانین بینالمللی مربوط به اتخاذ تدابیر لازم در جهت انتخاب ابزارها و روش حمله برای جلوگیری از کشته شدن افراد غیر نظامی و خسارت دیدن اماکن مسکونی غیر نظامی، انجام نداده اند.
۳۹. کمیته همچنین به این نتیجه دست یافت که نظامیان اسرائیلی در همان روز به صورت مستقیم و عمدی بیمارستان قدس واقع در شهر غزه و مرکز خودروهای امدادی را که در مجاورت آن قرار داشت، با گلوله های فسفر سفید هدف حمله قرار دادند که بر اثر آن آتش سوزی گسترده ای در محل رخ داد که خاموش کردن آن یک روز کامل طول کشید و بیماران و مجروحان را وحشت زده کرد و بر اثر این حمله، مسئولان مجبور به تخلیه بیماران و مجروحان از محل شدند.
کمیته حقیقت یاب همچنین دریافت که هیچ هشداری درباره وقوع چنین حمله ای از سوی اسرائیلی ها صادر نشده است.
کمیته این ادعا را که گفته می شود از داخل بیمارستان به سوی نیروهای اسرائیلی تیراندازی شده است، مردود می داند و تحقیقات گسترده ای در این زمینه انجام داده است.
۴۰. کمیته حملات توپخانه ای علیه بیمارستان الوفا در شهر غزه را که در آن از گلوله های فسفر سفید استفاده شد، نیز مورد بررسی قرار داده است. این بیمارستان محل نگهداری و مراقبت از بیمارانی است که به زمان بسیار طولانی برای مداوا و درمان نیاز دارند و از جراحت های خطرناک رنج می برند. کمیته حقیقت یاب به این نتیجه رسیده است که با استناد به اطلاعات جمع آوری شده، ممنوعیت حمله به بیمارستان های غیر نظامی در هر دو مورد نقض شده است. کمیته همچنین در تحقیقات خود دریافته است که هشدارهای صادر شده از طریق اعلامیه ها و پیام های تلفنی ضبط شده درباره بیمارستان الوفاء نشان می دهد که هشدارهای عمومی و معمولی هیچ فایده ای ندارند.
۶. حملات بی برنامه نظامیان اسرائیلی و کشتار غیرنظامیان
۴۱. کمیته حقیقت یاب با بررسی حادثه حمله خمپاره ای به تقاطع فاخوره در منطقه جبالیا در نزدیکی مدرسه وابسته به سازمان امداد و اشتغال اونروا که حدود ۱۳۰۰ نفر در آن پناه گرفته بودند، (فصل دهم) دریافت که نظامیان اسرائیلی حداقل ۴ گلوله خمپاره به این محل شلیک کرده اند و یکی از آنها در حیاط خانه ای در آن محل منفجر شد و به کشتار ۱۱ غیر نظامی انجامید. سه گلوله خمپاره دیگر نیز به خیابان فاخوره اصابت کرد و دست کم ۲۴ نفر را قتل عام کرد و تعداد زخمی های حادثه نیز به بیش از ۴۰ نفر رسید.
کمیته، ادعاهای نمایندگان کابینه اسرائیل را در این باره که این حمله در پاسخ به حمله خمپاره ای یک گروه مسلح فلسطینی انجام شده است، بررسی کرد و با آنکه این احتمال را ناممکن نمی داند، اما بر این باور است که موضع اسرائیل به سبب وجود سلسله ای از تناقضات و ناهمگونی در اظهارات و عدم دقت در صدور بیانیه هایی که حمله را توجیه کند، سست و غیر قابل اتکاست.
۴۲. کمیته حقیقت یاب ضمن بررسی های حقوقی درباره حمله به تقاطع خیابان فاخوره، اعلام می دارد که تصمیمات مرتبط با تناسب ویژگی حمله با آنچه ادعا می شود ـ که انتظار می رود درباره آن تحقیقاتی صورت گیرد ـ و کشتار غیر نظامیان نادرست بوده است، هر چند که کمیته اعتراف می کند تصمیم گیری دقیق در باره حوادث مشابه از سوی ارتش ها با مشکلاتی مواجه است، اما این مورد را در این حادثه محقق نمی داند، زیرا شلیک حداقل چهار گلوله خمپاره برای کشتن تعداد اندکی از افراد در وضعیتی که شمار زیادی غیر نظامی و شهروند در اطراف محل حضور داشته و در حال انجام امور زندگی بودند یا حدود ۱۳۶۸ نفر در پناهنگاهی در نزدیکی محل حضور داشتند، ناموجه و غیر قابل پذیر است و هیچ فرمانده عاقلی این تعداد کشته و زخمی از غیر نظامیان را در برابر هدف نظامی مورد نظر، نمی پذیرد.
کمیته بر این باور است که حمله بدون برنامه و بی هدف بوده و این امر نقض قوانین بینالمللی تلقی می شود و حق زندگی شهروندان فلسطینی را که در این حوادث کشته شده اند، از آنان گرفته است.
۷. حملات عمدی به غیرنظامیان
۴۳. کمیته حقیقت یاب درباره ۱۱ حادثه ای که نظامیان اسرائیلی در آنها به صورت مستقیم غیر نظامیان فلسطینی را هدف قرار دادند و به کشته شدن تعدادی منجر شد (فصل یازدهم) تحقیقاتی انجام داده است. در همه موارد به استثنای یک مورد، هیچ دلیلی مبنی بر اینکه حمله به یک هدف نظامی صورت گرفته باشد، وجود ندارد.
اتفاقات رخ داده در همه حوادث به جز یک مورد نشان می دهد که هیچ هدف نظامی وجود نداشته تا این حمله توجیه گردد. نظامیان اسرائیلی در دو حمله اول به منازل شهروندان فلسطینی در منطق سامونی در جنوب شهر غزه یورش برده و آنها را در یک منزل جمع کرده بودند. اتفاقات بعدی شامل هفت حادثه تیراندازی به سوی غیرنظامیانی بود که آنها تلاش می کردند منازل خود را ترک کنند و به مکان های امنی پناه ببرند. گاهی نیز آنها پرچم های سفید در دست اوامر نظامی نیروهای صهیونیست را اجرا می کردند. حقایق جمع آوری شده از سوی کمیته حقیقت یاب حاکی از آن است که نیروهای مسلح اسرائیل پیش از انجام عملیات در منطقه مورد نظر بایستی با اشخاصی که مورد حمله قرار می گرفتند ارتباط برقرار می کرد یا دست کم آنها را زیر نظر می گرفت تا بفهمند که که غیر نظامی هستند یا خیر. نتایج حملات صهیونیست ها علیه غیر نظامیان زمانی بحرانی تر می شد که که نیروهای رژیم صهیونیستی اجازه نقل مجروحان را نمی دادند یا از ورود آمبولانس به محل یورش جلوگیری می کردند.
۴۴ـ این حوادث نشان می دهد که دستورات صادره از سوی نیروهای مسلح اسرائیل که به غزه یورش بردند، بر استفاده آزادانه از آتش سنگین علیه غیر نظامیان دلالت دارد. کمیته با توجه به اظهارات نظامیان اسرائیلی که در دو مجموعه گردآوری کرده است به دلایل محکمی دست می یابد که این نظریه را تأیید می کند. کمیته همچنین یک حادثه دیگر را که در آن یکی از مساجد در هنگام نماز مغرب با گلوله توپ هدف قرار گرفت بررسی کرده است در این حادثه پانزده نفر کشته شدند. همچنین حادثه حمله ای را که در آن از مهمات کشنده علیه یک خانواده که به همراه همسایگان خود در چادر عزاداری حضور داشتند و به کشته شدن ۵ نفر انجامید بررسی کرده است. از نظر کمیته هر دو حمله تجاوز عمدی به ساکنان غیر نظامی و اهداف غیر نظامی محسوب می شود.
۴۶ـ کمیته با استناد به حوادثی که درباره آنها تحقیق کرده چنین نتیجه می گیرد که رفتار نیروهای مسلح اسرائیلی نقض آشکار توافق نامه چهارم ژنو بوده و حوادث قتل عمد و ایجاد مشکلات شدید برای افراد پناه گرفته به صورت عمدی از جمله این موارد است. از این رو اتهام جنایی برای تک تک افراد ایجاد می کند. این کمیته همچنین نتیجه گرفته است که هدف قرار دادن مستقیم و کشتار وحشیانه غیر نظامیان فلسطینی نقض حق زندگی محسوب می شود.
۴۷ـ حادثه دیگر به گلوله باران منزلی مربوط می شود که به کشته شدن ۲۲ نفر از اعضای یک خانواده انجامید. نظر اسرائیل درباره این حادثه این بود که این اتفاق یک اشتباه عملیاتی بود و هدف اصلی خانه مجاور این خانه بود که در آن اسلحه انبار شده بود. کمیته با استناد به تحقیقات انجام شده خود درباره این نظر مقامات اسرائیلی در مورد این حادثه تردید جدی دارد و چنین نتیجه گرفته است که اگر این حادثه اشتباهی صورت گرفته نمی توان آن را قتل عمد شمرد، اما با این وصف مسئولیت بینالمللی برگردن اسرائیل به خاطر انجام یک کار نامشروع بینالمللی همچنان باقیست.
۸. استفاده از سلاح‌های معین
۴۸ـ با استناد به بررسی های انجام شده به وسیله کمیته، درباره حوادثی که در آنها سلاح های مشخصی مانند گلوله های توپ حاوی فسفر سفید و خمپاره استفاد شده است، با آنکه به موجب قانون بینالمللی استفاده از فسفر سفید ممنوع نبوده است، کمیته چنین نتیجه می گیرد که نیروهای مسلح اسرائیل بی محابا آن را در مناطق مسکونی استفاده کرده اند. علاوه بر این پزشکانی که بیمارانی را که با فسفر سفید مجروح شده، درمان کرده بودند از شدت سوختگی ناشی از این ماده سخن گفته و حتی آن را درمان ناپذیر عنوان می کردند. کمیته بر این باوراست که ممنوعیت استفاده از فسفر سفید در مناطق مسکونی باید به شکل جدی مورد توجه قرار گیرد، اما درباره خمپاره ها معتقد است که این سلاح از جمله سلاح هایی است که قدرت تشخیص بین اهداف در آن وجود ندارد، از این رو بکارگیری آن در مناطقی که احتمال می رود غیرنظامیان در آن حضور داشته باشند، مناسب نیست.
۴۹ـ کمیته با توجه به اینکه گزارشی از پزشکان فلسطینی یا غیر فلسطینی دریافت نکرده است از این رو در وضعیتی نیست که بتواند با تأکید اعلام کند نیروهای مسلح اسرائیل در خلال عملیات از مواد منفجره حاوی فلزات سنگین در غزه استفاده کرده اند که نتیجه آن وجود درصد بالایی از مجروحانی است که با این سلاح ها مورد حمله قرار گرفته اند. این سلاح ها و مواد منفجره در حال حاضر از نظر قوانین بینالمللی ممنوعه به شمار نمی آیند، اما نگرانی های زیادی را درباره سلامت و بهداشت افراد ایجاد کرده است. کمیته اخیرا نیز گزارشی دریافت کرده است که در آن اعلام شده که نیروهای نظامی اسرائیل در حمله خود به نوار غزه از اورانیوم غنی شده استفاده کرده اند، اما هنوز تحقیقی درباره این مطالب صورت نگرفته است.
۹ـ حملاتی که به زیربنای اساسی زندگی غیرنظامیان در غزه صورت گرفت:
تخریب زیرساخت های صنعتی، منابع غذایی و شبکه های آب و فاضلاب و منازل
۵۰ـ کمیته حقیقت یاب حوادثی را که به تخریب تأسیسات صنعتی و بخش های تولید مواد غذایی و شبکه های آب و فاضلاب و نیز منازل انجامیده بود، بررسی کرد. (فصل ۱۳). آسیاب البدر تنها آسیاب آردی است که هنوز در نوار غزه کار می کند، در ابتدای عملیات نظامی در ۹ ژانویه ۲۰۰۹ در سلسله حملات هوایی هدف قرار گرفت. چند روز پیش از این حملات هشدارهای غیر واقعی داده شده بود. کمیته چنین نتیجه گیری کرد که تخریب این آسیاب توجیه نظامی نداشت؛چرا که طبیعت حمله ها به ويژه هدف قرار دادن دقیق دستگاه های حساس و مهم نشان می دهد که هدف از کار انداختن توان تولیدی این کارخانه بوده است. کمیته از حوادث بررسی شده نتیجه می گیرد که در این عملیات، توافقنامه چهارم ژنو که مربوط به حملات خطرناک است، نقض شده است. این ویرانگری های غیر قانونی که استفاده از حملات نظامی در آن توجیهی ندارد به مثابه جنایت جنگی است. کمیته همچنین نتیجه می گیرد که تخریب این آسیاب به منظور محروم ساختن ساکنان غیر نظامی از روزیشان صورت گرفته است که تجاوز به قوانین و عرف بین الملل محسوب می شود و ممکن است که جنایتی جنگی را باعث شود و علاوه بر آن حمله به آسیاب آرد تجاوز به حق دستیابی به غذا و اسباب معیشت است.
۵۱ـ گزارش ها نشان می دهند که مرغداری سید سامح سوافیری در محله الزیتون در جنوب غزه که ده درصد نیاز تخم مرغ بازار غزه را برآورده می کرد توسط بلدوزرهای اسرائیل با خاک یکسان شد و همه مرغ های داخل آن که بالغ بر ۳۱ هزار قطعه بود، کشته شدند و مرغداری و وسایل داخل آن از بین رفتند. نتیجه گیری کمیته حقیقت یاب این بود که این اقدام عمداً بدون هیچ دلیل موجه نظامی صورت گرفته است و همان نتایج قانونی تخریب آسیاب را می توان از این عملیات ویرانگر گرفت.
۵۲ـ نیروهای مسلح صهیونیست همچنین دیواره یکی از منبع های آب تصفیه نشده که ۲۰۰ متر مکعب از آب کارخانه تصفیه غزه را تأمین می کرد، ویران کردند که مقادیر زیادی از آن در زمین های کشاورزی مجاور روانه گردید. شواهد نشان می داد که این حمله عمدی بوده است. چاه های نمر در جبالیا متشکل از دو چاه آب، موتورهای پمپاژ و ژنراتور و انبار سوخت و ساختمان ها و تجهیزات مرتبط با این فعالیت همگی با حملات هوایی متعدد در روز اول حمله اسرائیل ویران شده بودند. بنابر گزارش کمیته غیر ممکن است که هدفی به بزرگی چاه های نمر به اشتباهی مورد حمله قرار گرفته باشد و نتوانست هیچ دلیل موجهی نظامی را برای حمله به این چاه ها پیدا کند و اعلام کرد که هیچ نشانه ای مبنی بر اینکه گروه های مسلح فلسطینی از این چاه ها برای مقاصد خود استفاده می کرده اند، وجود ندارد. کمیته می گوید: حق دستیابی به آب شرب بخشی از حق دستیابی به غذای کافیست که همان نتیجه گیری های قانونی آسیاب آرد بدر را می توان از این حملات گرفت.
۵۳ـ کمیته در خلال دیدار از غزه میزان تخریب ساختمان های مسکونی را از طریق حملات هوایی و شلیک خمپاره، حملات موشکی، عملیات تخریب به وسیله بلدوزرها و بسته های انفجاری مشاهده کرد.
در بعضی موارد محله های مسکونی هدف بمباران هوایی قرار گرفته است و نیروهای زمینی اسرائیل نیز در زمین آنها را با خمپاره هدف قرار داده اند. در موارد دیگر حقایقی که از سوی کمیته حقیقت یاب جمع آوری شده است قویا بر این امر تأکید می کند که تخریب خانه ها در حالی صورت گرفته است که هیچ گونه نشانه ای از درگیری های گروه های مسلح فلسطین یا عملیات نظامی دیگر وجود ندارد.
با گردآوری نتایج به دست آمده از تلاش های گروه حقیقت یاب در منطقه و نیز تصاویر دریافتی از ماهواره ها با استفاده از برنامه وابسته به کالج آموزشی و پژوهشی سازمان ملل و نیز اظهارات منتشر شده نظامیان اسرائیلی، کمیته به این نتیجه می رسد که علاوه بر تخریب گسترده منازل که پیشروی نیروهای مسلح اسرائیل آن را اقتضا می کرد، این نیروها در سه روز آخر حضور در شهر غزه و با آنکه می دانستند به زودی آن را ترک می کنند، موج دیگری از تخریب های هدفمند را به کار بردند و در آن به تأسیسات شهری آسیب فراوان رساندند. رفتار نیروهای مسلح اسرائیل در این زمینه تجاوز به قوانین و اقدامی خطرناک بود که در چارچوب “تخریب گسترده اموال بدون وجود ضرورت نظامی، به شکل غیر قانونی و افراطی صورت می گرفت”. نیروی نظامی اسرائیل حق خانواده ها را نیز در داشتن زندگی مناسب پایمال کرده است.
۵۴ـ حملات صورت گرفته به تأسیسات صنعتی و شبکه های زیربنایی فعال در امر تولید غذا و آبرسانی از سوی این کمیته مورد بررسی قرار گرفت. این حملات بخشی از ویرانگری های گسترده ایست که شامل تخریب کارخانه عطا ابو جده (تنها کارخانه سیمان در غزه) کارخانه عطا ابو جده (کارخانه بتون آرمه)، مرغداری های دیگر و کارخانه های غذایی و نوشیدنی وابسته به گروه الوادیه است. حوادثی که کمیته حقیقت یاب درباره آن تحقیق کرده است نشان می دهد که نیروهای نظامی اسرائیل برای هدف قرار دادن مراکز صنعتی و شبکه های آبرسانی سیاست هدفمند و برنامه ریزی شده ای را دنبال کرده اند.
۱۰ـ استفاده از غیرنظامیان فلسطینی به عنوان سپر انسانی
۵۵ـ کمیته بررسی کرده است که در چهار حادثه نیروهای مسلح اسرائیل در خلال جستجو از منازل و عملیات نظامی با تهدید اسلحه چند مرد فلسطینی را با خود همراه ساخته اند. (فصل ۱۴). این مردها مجبور می شدند که چشم و دست بسته به منازل وارد شوند. در یکی از حوادث مذکور سربازان اسرائیلی مردی را بارها مجبور کرده بود که به خانه ای که مبارزان فلسطینی در آن پنهان شده بودند وارد شود. شواهد نشان می دهد که سربازان اسرائیلی شرکت کننده در عملیات نظامی این اقدام را بارها انجام داده اند این در حالیست که دادگاه عالی اسرائیل نیروهای مسلح را از این امر منع کرده و نیروهای مسلح توقف این نوع اقدام را بارها تضمین کرده اند.
کمیته چنین نتیجه می گیرد که این اقدام به مثابه استفاده از غیرنظامیان فلسطینی به عنوان سپر انسانی است که بر اساس قانون بینالمللی حقوق بشر ممنوع است. این اقدام زندگی غیرنظامیان را به شکل غیرقانونی و ظالمانه به خطر می اندازد و اقدامی سنگدلانه و ضد بشری محسوب می شود. استفاده از افراد به عنوان سپر انسانی جنایت جنگی به شمار می آید. مردان فلسطینی علاوه بر استفاده از آنها برای سپر انسانی به منظور گرفتن اطلاعاتی درباره حماس و مبارزان فلسطینی و تونل ها تهدید به قتل و ضرب و شتم می شوند که این اقدام نیز تجاوز به قوانین بینالمللی حقوق بشر است.
۱۱ـ محرومیت از آزادی: زندانی شدن شماری از مردم غزه از ۲۷ دسامبر ۲۰۰۸ تا ۱۸ ژانویه ۲۰۰۹ در خلال عملیات نظامی اسرائیل
۵۶ـ نیروهای مسلح اسرائیل در خلال عملیات نظامی شمار زیادی از غیرنظامیان را دستگیر و در منازل و مکان های باز در غزه زندانی کردند و در صورت افزایش تعداد آنها، به بازداشتگاه های اسرائیل منتقل ساختند. بر اساس اطلاعات جمع آوری شده از سوی کمیته هیچ یک از این افراد مسلح نبودند یا برای جان سربازان تهدید محسوب نمی شدند. فصل پانزدهم این گزارش به مصاحبه های اختصاص دارد که کمیته با مردان فلسطینی که در بند اسرائیلی ها بودند، انجام داده است و نیز به موارد دیگری که به این موضوع مربوط می شود، اشاره کرده است. مصاحبه هایی که با نزدیکان و قربانیان دیگر انجام شده از آن جمله است.
۵۷ـ کمیته از حقایق به دست آمده نتیجه می گیرد که در خلال عملیات دستگیری بارها قانون بینالمللی حقوق بشر و قانون حقوق انسان نقض شده است. غیرنظامیان دستگیر شده که شماری از آنها زن و کودک بودند در وضعیت اسفباری قرار داشتند که از آب و غذا و استفاده از سرویس بهداشتی محروم بودند و در ژانویه با شرایط بد جوی روبه رو شده اند بدون اینکه سرپناهی داشته باشند. افراد دستگیر شده چشم و دست بسته بارها مجبور شده اند در خلال بازداشت لباس های خود را درآورند یا احیاناً لخت شوند.
۵۸ـ نیروهای اسرائیلی در منطقه عطاطره در شمال غربی غزه حفره ای شنی ایجاد کردند و زنان و مردان و کودکان فلسطینی را در آن چال کردند. توپخانه و تانک های اسرائیلی مستقر در اطراف این حفره ها نیز شلیک می کردند.
۵۹ـ فلسطینیانی که در بازداشتگاه های اسرائیل دربند بودند با وضعیت اسفباری روبرو بودند و تحت بازجویی سنگدلانه ای قرار می گرفتند و مورد ضرب وشتم و شکنجه های جسمی و روحی قرار می گرفتند. برخی از آنها به مبارزه غیر قانونی متهم می شدند. کسانی که کمیته با آنها مصاحبه کرده بود افرادی بودند که پس از توقف بررسی کیفرخواست علیه آنها آزاد شده بودند.
۶۰ـ علاوه بر محرومیت از آزادی و نقض حقوق قانونی واجب الاجرا وضعیت برخی از شهروندان غیرنظامی فلسطینی اسیر نشان می دهد که روش تعامل با غیرنظامیان فلسطینی از سوی نظامیان اسرائیلی همیشه بر اساس بدرفتاری هدفمند و مستمر و زیر پا گذاشتن کرامت انسانی و رفتار تحقیر آمیز بوده و این امر با اصول قوانین بینالمللی در امور حقوق بشر و اعلامیه جهانی حقوق بشر تناقض دارد. به باور کمیته اين رفتار به مثابه مجازات دسته جمعی این غیر نظامیان و اقدام به ترساندن آنها و ایجاد رعب و وحشت در بین آنهاست که نقض آشکار معاهده ژنو و جنایت جنگی محسوب می شود.
۱۲ـ اهداف و استراتژی عملیات های نظامی اسرائیل در غزه
۶۱ـ کمیته اطلاعاتی را در زمینه نقشه برنامه ریزی برای عملیات نظامی اسرائیل و فن آوری نظامی در اختیار نیروهای مسلح اسرائیل و آموزش این نیروها مرتبط با قوانین بینالمللی حقوق بشر بررسی کرده است.بر اساس گزارش های دولت اسرائیل، نیروهای مسلح سیستم مجزایی درباره مشورت های حقوقی و آموزش دارند که در آنها تلاش شده است تعهدات قانونی مربوطه تضمین گردد و فرماندهانی که در میدان جنگ به این تعهدات عمل می کنند حمایت می شوند. نیروهای مسلح اسرائیل تجهیزات بسیار پیشرفته ای در اختیار دارند و اسرائیل یکی از بزرگ ترین تولید کنندگان تکنولوژی پیشرفته نظامی است که هواپیماهای بدون سرنشین از جمله آنهاست. کما اینکه توان بالایی در اصابت دقیق به هدف با روش های متنوعی در اختیار دارد که شلیک بمب از زمین و هوا از آن جمله است. اگر توان برنامه ریزی و اجرای نقشه با تکنولوژی بسیار پیشرفته و نیز دستورات صادره از سوی مقامات نظامی اسرائیل مد نظر قرار گیرد، این نتیجه به دست می آید که تقریباًَ هیچ اشتباهی رخ نداده است و به باور کمیته، حوادث متعدد و نوع آنها که در این گزارش بررسی شده است، نشان می دهد که این حوادث با نقشه های از پیش تعیین شده و عمدی و اوامر صادره از سوی مقامات سیاسی انجام شده است بوده است.
۶۲ـ تاکتیک هایی که نیروهای مسلح اسرائیل در حمله به غزه به کار برده است با حملات گذشته آن که در سال ۲۰۰۶ در لبنان انجام داده بود، شباهت داشت که در آن زمان به اسم نظریه “فریبکارانه” موسوم گردید که در آن از نیروهای غیر مناسب استفاده شد که موجب بروز حوادث زیانبار و ویرانی های بزرگی در اموال و شاکله اساسی شهری گردید و مشکلات زیادی را برای شهروندان به وجود آورد. کمیته نتیجه می گیرد که با استناد به حقایق موجود و آنچه اعضای آن خود مشاهده کرده اند آنچه بهترین راهبرد توصیف می شد به صورت دقیق اجرا شده است.
۶۳ـ در راستای اهداف نظامی اسرائیل در عملیات غزه، مفهوم ” پایگاه اصلی حمایت کننده” از حماس این نگرانی را به وجود می آورد که حمله به غیرنظامیان و مردم شهر غزه قانونی بوده است. اوامر صادره از سوی مقامات سیاسی و نظامی اسرائیل پیش از عملیات نظامی در غزه نشان می دهد که تفکر نظامی اسرائیل که جنگ با حماس را ضروری می داند تخریب بی محابا و ایجاد خلل در زندگی بسیاری از مردم وسیله ای مشروع برای تحقق اهداف نه تنها نظامی بلکه سیاسی است.
۶۴ـ همچنین اوامر صادره از سوی مقامات اسرائیلی نشان می دهد که تخریب اماکن غیرنظامی توجیهی برای مقابله با حملات موشکی است. آنان اعلام کردند که در مقابل هر موشکی که شلیک شود صد خانه را ویران می کنند. این اظهارات نشان دهنده احتمال انجام حملات انتقامجویانه است. به نظر کمیته، اقدام انتقامجویانه علیه غیر نظامیان در چارچوب عملیات مسلحانه ی پیکارجویان با قوانین بینالمللی حقوق بشر تعارض دارد.
۱۳- اثرات عملیات نظامی و محاصره بر مردم غزه و حقوق بشر
۶۵. کمیته حقیقت یاب اثرات مربوط به عملیات نظامی و محاصره نوار غزه بر ساکنان نوار غزه و برخورداری آنان از حقوق خود را مورد بررسی قرار داد. هنگام آغاز هجوم اسرائیلی ها به نوار غزه، وضعیت اقتصادی و یافتن فرصت های شغلی و وضعیت زندگی خانواده ها به سبب محاصره تحمیل شده بر ساکنان غزه، مردم این منطقه را با مشکلات فراوانی مواجه کرده بود.
کمبود شدید مواد سوختی برای تولید برق فعالیت های صنعتی این منطقه را به شدت راکد کرده و از فعالیت بیمارستان ها و انتقال آب به منازل و دفع فاضلاب به شدت کاسته بود. علاوه بر آن، ایجاد محدودیت در واردات و ممنوعیت هر گونه صادرات از غزه بخش صنعتی و تولیدات کشاورزی در این منطقه را به شدت کاهش داده بود. بیکاری و شمار افرادی که زیر خط فقر زندگی می کردند، هر روز در این منطقه افزایش می یافت.
۶۶. در سایه چنین وضعیت تاسفباری، عملیات نظامی اسرائیل نیز بخش بزرگی از زیرساخت های اقتصادی منطقه را کاملا نابود کرد. و از آنجا که کارخانه های زیادی در نوار غزه هدف حمله و ویرانی کامل قرار گرفت، میزان فقر و بیکاری در این منطقه بیشتر شد و امنیت غذایی در منطقه از بین رفت. برای نمونه، بخش کشاورزی نوار غزه به سبب تخریب مساحت زیادی از زمین های کشاورزی و چاه های آب و بندرگاه های ماهیگیری در عملیات نظامی اسرائیل، آسیب فراوان دید. مضاف بر آنکه ادامه محاصره این منطقه مانع از ترمیم زیرساخت های اقتصادی ویران شده در جریان حمله اسرائیل، خواهد شد.
۶۷. انتظار می رود که تخریب زمین های زراعی و گلخانه ها امنیت غذایی نوار غزه را به طور کامل از بین ببرد، هر چند که در ظاهر میزان واردات مواد غذایی به این منطقه در اثنای عملیات نظامی اسرائیل در آن و تکیه مردم به کمک های غذایی خارجی افزایش یافت.
همچنین، سطح رشد جسمی کودکان به شدت کند شد و کم خونی کودکان و زنان باردار حتی پیش از آغاز عملیات نظامی اسرائیل نیز نگرانی های فراوانی به وجود آورده بود.
مشکلات ناشی از تخریب گسترده منازل و دارایی های فلسطینیان ـ که به گفته مقامات سازمان ملل بیش از ۳۳۵۴ خانه به صورت کامل ویران و بیش از ۱۱۱۱۲ واحد مسکونی نیز آسیب دیده است ـ که به آوارگی شمار زیادی از ساکنان نوار غزه منجر شد، مشکلات بسیاری به ویژه برای کودکان و زنان ایجاد کرد.
کما اینکه تخریب و انهدام زیرساخت های مربوط به انتقال آب و فاضلاب مانند تخریب چاه عمیق نمر و حمله به مرکز تصفیه آب که شرح آن در فصل سیزدهم آمده است، وضعیت را بیش از پیش بحرانی تر کرد. پیش از آغاز عملیات نظامی بیش از ۸۰ درصد از آب های نوار غزه از استانداردهای مورد نظر سازمان بهداشت جهانی درباره آب آشامیدنی برخوردار نبود. مضاف بر آنکه ریخته شدن فاضلاب و هرز آب ها در دریا ـ که پس از عملیات نظامی صورت می گیرد ـ خود بر بدتر شدن اوضاع می افزاید.
۶۸. عملیات نظامی اسرائیل و زیان های ناشی از آن موجب شد که بخش بهداشتی غزه که در محاصره کامل نیز قرار دارد، با بحرانی شدیدتر روبرو شود. در حملات اسرائیل به بیمارستان ها و خودروهای امدادی و آمبولانس ها، مشکلات تازه ای برای بهداشت این منطقه پدید آمد و امکان درمان بیمارانی که بیماری آنان مزمن بود، کاهش یافت و اولویت به مجروحان و حادثه دیدگان ناشی از حملات نظامیان اسرائیلی داده شد. هنوز هم یکی از علل نگرانی ها وجود دارد و آن ترخیص زودهنگام بیماران پیش از پایان دوره درمان آنان است. مضاف بر آنکه برخی از مجروحان حملات هدف اصابت گلوله های حاوی فلز تنگستن قرار داشتند و هنوز شمار دقیق افرادی که از ناتوانی های دائمی رنج خواهند برد، مشخص نیست.
اعضای کمیته همچنین دریافتند که بسیاری از افرادی که هدف اصابت قرار گرفته اند به سبب کمبود دوره مراقبت و توانبخشی، با خطر ناتوانی و معلولیت دائمی مواجه اند.
۶۹. احتمال می رود شمار افرادی که از مشکلات روانی و ذهنی رنج می برند نیز افزایش یابد. کمیته درباره چندین حادثه که در آنها افراد بالغ یا کودکان، کشته شدن خویشاوندان خود را مشاهده کردند، تحقیقاتی انجام داده است. پزشکان برنامه بهداشت روانی جامعه در غزه اطلاعاتی به کمیته درباره مشکلات روانی و بدنی ساکنان نوار غزه و گسترش احساس افسردگی ساکنان این منطقه و احساس یاس ناشی از فقدان بستگان، ارائه داده اند.
این پزشکان همچنین اعلام کرده اند که بیش از ۲۰ درصد کودکان نوار غزه از مشکلات روانی ناشی از صدمات وارده بر اثر جنگ، رنج می برند.
۷۰. آنچه مشکلات روانی و ناتوانی در یادگیری کودکان را افزایش می دهد، تاثیراتی است که ادامه محاصره و عملیات نظامی علیه زیرساخت های آموزشی منطقه بر جای گذاشته است. در حملات اسرائیل به نوار غزه حدود ۲۸۰ مدرسه و مهد کودک تخریب شد و به سبب ممنوعیت واردات مصالح ساختمانی حتی پیش از آغاز عملیات نیز نیازمند تعمیر بودند.
۷۱. موضوع تاثیرات عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه بر زنان نیز از موضوعاتی بود که توجه اعضای کمیته تحقیقات را به خود جلب کرد. زنانی که اعضای کمیته با آنان گفت و گو کرده است، اظهار داشتند که احساس ناتوانی در تهیه مایحتاج کودکان و ایجاد آرامش برای آنان، این زنان را با مشکلات زیادی روبرو ساخته است. در بسیاری از اوقات مسئولیت های زنان در اداره زندگی خانوادگی و سرپرستی کودکان، موجب می شد که آنان مشکلات خود را پنهان کنند که این امر سبب می شود، مشکلات آنان همچنان ناگفته و بدون آنکه درمان گردد، به حال خود رها شود. شمار زنان سرپرست خانوار در این منطقه به سبب عملیات نظامی افزایش یافته است، اما در مقابل، فرصت یافتن شغل برای آنان همچنان در مقایسه با مردان بسیار کم است. عملیات نظامی و افزایش فقر در منطقه سبب شده است اختلافات خانوادگی و نیز اختلاف میان بیوه زنان و خانواده های همسرانشان بیشتر شود.
۷۲. در گزارشی که برای کمیته ارسال شد، آمده است که ورود کالاهای ضروری به ویژه مواد غذایی که اسرائیل اجازه ورود آن را به نوار غزه صادر می کند در زمان عملیات نظامی به صورت موقت افزایش یافته است. اما به نظر می رسد که میزان کالاهای وارد شده به نوار غزه پیش از عملیات نظامی در حد مطلوب نبوده و نیاز ساکنان منطقه را تامین نمی کرده است. مضاف بر آنکه، با پایان یافتن عملیات نظامی اسرائیل، میزان ورود کالا به نوار غزه باز هم کاهش یافته است.
اعضای کمیته با توجه به تحقیقاتی که درباره حوادث مختلف انجام داده اند بر این اعتقادند که اسرائیل تعهد خود را مبنی بر عبور کلیه مرسولات پزشکی و وسایل بیمارستانی و غذا و پوشاک از طریق دریا برای انتقال به نوار غزه، نقض کرده است. این تعهد در ماده ۲۴ معاهده ژنو برای همه کشورها لازم الاجرا دانسته شده است.
کمیته بر این باور است که اسرائیل بر اساس آنچه در معاهده ژنو بر یک دولت اشغالگر ملزم می شود، می بایست تاسیسات و خدمات پزشکی و بیمارستانی را از حملات مصون می داشت و در صورتی که مناطق اشغالی و جنگ زده از وضعیت امدادی خوبی برخوردار نبود با طرح های امداد و کمک رسانی موافقت می کرد.
۷۳. کمیته همچنین به این نتیجه رسیده است که اقدام نظامیان اسرائیلی در انهدام منازل مسکونی و چاه های آب و تانکرهای آبرسانی و زمین های کشاورزی به صورت عمدی و به هدف مشخصی مانند محروم کردن ساکنان نوار غزه از منابع غذایی و خوراک بوده است.
مضاف بر آنکه کمیته دریافته است، حقوق بشر به ویژه آنچه درباره حمایت از کودکان و به ویژه کودکان و زنان و معلولان قربانی عملیات نظامی و درگیری های مسلحانه مطرح است، نقض شده است.
۷۴. اوضاع انسانی و زندگی در غزه که از اقدامات متعمدانه نظامیان اسرائیلی و سیاست های علنی اسرائیل ـ همان گونه که نمایندگانش گفته اند ـ نشأت گرفته است، نشان می دهد که اسرائیل پیش از عملیات و همزمان با آن و نیز پس از آن قصد دارد ساکنان نوار غزه را مورد مجازات دسته جمعی قرار دهد که این امر نقض قوانین بینالمللی حقوق بشر محسوب می شود.
۷۵. کمیته همچنین درباره اقداماتی تحقیق کرده است که فلسطینیان ساکن نوار غزه را از داشتن زندگی مناسب، کار، مسکن و آب محروم می کند و آنان را از حق برخورداری از آزادی رفت و آمد و سفر به نقاط دیگر و ورود و خروج از کشور خود، محروم می سازد و مانع از آن می شود که آنان به دادگاه های قانونی مراجعه کنند. این تحقیقات نشان می دهد که آنان تحت فشار قرار دارند و این امر جنایتی علیه بشریت به شمار می آید و به باور اعضای کمیته و با استناد به تحقیقات انجام شده، برخی از اقدامات حکومت اسرائیل می تواند موجب تشکیل دادگاهی جنایی شده و جنایت های ضد بشریت را که در این رابطه انجام گرفته است، بررسی و درباره آن حکم صادر کند.
۱۴. ادامه بازداشت نظامی صهیونیست (گلعاد شالیط)
۷۶. کمیته حقیقت یاب از مسأله بازداشت گلعاد شالیط نظامی اسرائیلی که در اسارت گروه های مسلح فلسطینی قرار دارد، آگاه شده است. دولت اسرائیل در واکنش به اسارت این نظامی دستور داده است تا چندین عملیات علیه زیرساخت های نوار غزه و دفاتر تشکیلات خودگردان انجام گیرد، مضاف بر آنکه هشت تن از وزرای کابینه فلسطین و ۲۶ تن از اعضای مجلس قانونگذاری فلسطین را نیز به اسارت گرفته است.
کمیته حقیقت یاب همچنین به اظهارات افرادی گوش داد که گفتند نظامیان اسرائیلی هنگام عملیات نظامی در دسامبر ۲۰۰۸ و ژانویه ۲۰۰۹ میلادی شماری از فلسطینیان را به اسارت گرفته و از آنها درباره محل احتمالی نگهداری گلعاد شالیط بازجویی کرده اند.
نعام شالیط پدر گلعاد نیز در تاریخ ششم ژوئیه ۲۰۰۹ میلادی در برابر اعضای کمیته حقیقت یاب در ژنو حاضر شد و اظهارات خود را به صورت علنی مطرح کرد.
۷۷. به نظر اعضای کمیته حقیقت یاب، از آنجا که گلعاد شالیط عضو نیروهای مسلح اسرائیل بوده و در اثنای عملیات نفوذ دشمن به اسرائیل به اسارت در آمده است، وضعیت ویژه اسرای جنگی را دارد و الزامات معاهده ژنو درباره اسیران جنگی بر وی صدق می کند و بر این اساس او باید مورد حمایت قرار گرفته و با او رفتاری انسانی صورت گیرد و به او اجازه داده شود تا با خارج تماس بگیرد. همچنین باید به کمیته بینالمللی صلیب سرخ اجازه داده شود تا بدون تاخیر با وی ملاقات شود و خانواده اش از وضعیت وی آگاه گردند.
۷۸. اعضای کمیته از اظهارات مقامات مختلف اسرائیلی مبنی بر اینکه محاصره غزه تا زمان آزادی شالیط ادامه خواهد یافت، اظهار نگرانی می کنند. به باور اعضای کمیته حقیقت یاب، این اقدام، مجازات دسته جمعی ساکنان غیر نظامی نوار غزه است.
۱۵. خشونت داخلی و حمله به اعضای فتح از سوی نیروهای وابسته به مقامات مسئول غزه
۷۹. کمیته همچنین اطلاعاتی دریافت کرده است که نشان می دهد نیروهای امنیتی مقامات مسئول در نوار غزه علیه مخالفان سیاسی خود، خشونت هایی مرتکب شده اند. این خشونت ها شامل قتل شماری از ساکنان غزه در مدت زمان ما بین آغاز عملیات نظامی اسرائیل و ۲۷ فوریه ۲۰۰۹ میلادی بوده است. شماری از کشته شدگان، از جمله زندانیانی بودند که پس از حمله هوایی اسرائیل به زندان اصلی شهر غزه موسوم به سرایا از این زندان فرار کرده بودند. البته همه کشته شدگان عضو فتح و زندانی سیاسی یا متهم به جاسوسی برای دشمن نبودند. تعدادی از زندانیان فراری به اتهام ارتکاب جرایم دیگری مانند خرید و فروش مواد مخدر یا قتل در زندان بودند و برخی از آنان به اعدام محکوم شده بودند. همچنین به اطلاع کمیته رسانده شد که رفت و آمد شماری از اعضای فتح در اثنای عملیات نظامی اسرائیل در غزه محدود شده و شماری از آنان نیز تحت اقامت اجباری خانگی قرار داشتند. به گفته مقامات مسئول در غزه، عملیات دستگیری پس از عملیات نظامی اسرائیل انجام گرفت و فقط افراد متهم به ارتکاب جنایت و کسانی که مخل نظم عمومی بودند، دستگیر شدند.
۸۰. کمیته اطلاعاتی درباره وضعیت ۵ تن از اعضای فتح دریافت کرده است که بر اساس آنها، نیروهای امنیتی وابسته به گروه های مسلح در غزه آنها را بازداشت کرده یا به قتل رسانده یا تحت شکنجه بدنی قرار داده اند. در بیشتر این موارد بر اساس گزارش های ارسال شده، آنهایی که از منازل خود ربوده شده یا به شیوه دیگری دستگیر شده اند، مرتکب جرمی مرتبط با حوادث نشده اند و این دستگیری فقط به خاطر گرایش سیاسی آنان بوده است. به هنگام طرح اتهامات نیز، این افراد فقط به فعالیت های سیاسی مشکوک متهم شده اند. میان اظهارات شاهدان و گزارش های تهیه شده از سوی سازمان های بینالمللی و داخلی فعال در زمینه حقوق بشر نیز تشابهاتی وجود دارد و نشان می دهد که این اقدامات به صورت بی برنامه انجام شده، اما بخشی از خشونت منظم علیه اعضا و هواداران فتح است. کمیته به این نتیجه رسیده است که این اقدامات نقض خطرناک حقوق بشر بوده و با اعلامیه جهانی حقوق بشر یا قانون اساسی فلسطین همخوانی ندارد.
سرزمین های اشغالی کرانه باختری (به همراه قدس شرقی)
۸۱. کمیته به بررسی تحولات حادثه در غزه و کرانه باختری پرداخته است زیرا تحولات هر دو منطقه را دارای پیوندی عمیق می داند و به تحلیل این تحولات در هر دو منطقه پرداخته است تا به درکی روشن از قضایای داخلی دست یابد و آنها را ابلاغ کند.
۸۲. به سبب عدم همکاری اسرائیل با کمیته حقیقت یاب، اعضای این کمیته نتوانستند به کرانه باختری سفر کرده و درباره نقض حقوق بینالمللی گزارش شده در این منطقه بپردازند، اما کمیته گزارش های شفاهی و مکتوب و گزارش هایی از موسسات و نهادهای حقوقی فلسطینی و اسرائیلی و بینالمللی دریافت کرده است. مضاف بر آنکه اعضای کمیته با نمایندگان شماری از سازمان های حقوق بشر و نیز اعضای قوه مقننه و دیگر رهبران فلسطینی دیدار و ملاقات داشته اند و اظهارات کارشناسان و شاهدان و قربانیان را در جلسات علنی شنیده اند و با افراد متاثر از این حوادث گفت و گو و نوارهای ویدئویی و عکس های مختلف را مشاهده و بررسی کرده اند.
۱)تعامل نیروهای امنیتی اسرائیل با فلسطینیان در کرانه باختری و استفاده افراطی از زور در اثنای تظاهرات
۸۳. شاهدان و کارشناسان مختلف درباره وقوع تعداد بی شماری حادثه استفاده افراطی نیروهای اسرائیلی از زور علیه فلسطینیان در کرانه باختری در جریان عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه ، گزارش هایی به کمیته ارسال کرده اند. (فصل بیستم) در این اقدامات، شماری از فلسطینیان در اثنای تظاهرات به دست نظامیان اسرائیلی کشته شده اند که از جمله این حوادث می توان به چندین تظاهرات که فلسطینیان کرانه باختری در حمایت از ساکنان نوار غزه شکل داده بودند، اشاره کرد. در این اعتراضات شمار زیادی از فلسطینیان هدف اصابت گلوله قرار گرفته اند. خشونت ها علیه فلسطینیان در کرانه باختری حتی پس از پایان عملیات نظامی در غزه نیز استمرار داشته است.
۸۴. آنچه اعضای کمیته را به شدت نگران می کند اظهاراتی است که نشان می دهد نظامیان اسرائیلی بدون دلیل از قدرت زور به صورت افراطی و کشنده علیه فلسطینیان استفاده کرده اند. همچنین موضوع موسوم به “لوایح تیراندازی” ویژه سازمان های امنیتی اسرائیل به سوی اعتراضاتی که در آنها فلسطینیان به تنهایی یا به همراه اسرائیلی ها حضور دارند، نگرانی ایجاد کرده است، زیرا در آنها به صورت مشخص علیه فلسطینیان تبعیض صورت گرفته است. شاهدان عینی نیز به اعضای کمیته حقیقت یاب گفتند که نظامیان اسرائیلی برای کنترل اعتراضات از تک تیراندازان استفاده کرده اند. شاهدان همچنین از فضای کاملا متفاوتی که در اثنای تظاهرات از سوی نظامیان و یگان های مرزی مشاهده کرده اند، ابراز شگفتی کردند و گفتند که در جریان سرکوب اعتراضات، همه ضوابط و معادلات نادیده انگاشته شده است. شاهدان گفتند در اثنای عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه فضایی بر کرانه باختری حاکم بود که این تلقی را ایجاد می کرد که نظامیان اسرائیلی هر کاری که بخواهند می توانند انجام دهند.
۸۵. مقامات اسرائیلی هیچ اقدامی در جهت تحقیق درباره خشونت های صورت گرفته علیه فلسطینیان که به قتل یا جراحت آنان از سوی شهرک نشینان صهیونیست یا نیروهای امنیتی انجامیده است، انجام نمی دهند و حاضر به محاکمه و مجازات خاطیان نیستند و مرتکبان این گونه رفتارها، ابایی از ارتکاب مجدد رفتارهای مشابه ندارند.
کمیته به این نتیجه رسیده است که اسرائیل به وظایف و تعهدات خود در حمایت از فلسطینیان در برابر خشونت افراد ویژه، عمل نمی‌کند و حال آنکه این تعهدات به موجب قوانین حقوق بشر و اعلامیه جهانی حقوق بشر لازم الاجراست.
۲) بازداشت فلسطینیان در زندان‌های اسرائیل
۸۶. گفته می شود اسرائیل از ابتدای اشغال تا کنون نزدیک به ۷۰۰۰۰۰ هزار فلسطینی را به اسارت گرفته و زندانی کرده است که شمار زیادی از آنان زندانی سیاسی یا کودک بوده اند. بنا بر گزارش ها، در ماه ژوئن سال ۲۰۰۹ میلادی حدود ۸۱۰۰ زندانی سیاسی فلسطینی در زندان های اسرائیل بازداشت بوده اند که ۶۰ تن از آنان زن و ۳۹۰ نفر نیز کودک هستند. بیشتر این بازداشت شدگان از سوی دادگاه های نظامی اسرائیلی متهم یا محکوم شده اند که در سایه این محاکمه ها که علیه فلسطینیان ساکن کرانه باختری رود اردن صورت می گیرد، حقوق فلسطینیان به شدت زیر پا گذاشته و نادیده انگاشته می شود و آنان از حق محاکمه عادلانه برخوردار نیستند. همچنین شماری از این اسیران، به صورت موقت (موسوم به اداری) یا آنچه قانون مبارزان غیر قانونی در قوانین اسرائیل نامیده شده است، در بازداشت هستند.
۸۷. کمیته حقیقت یاب درباره چند موضوع مرتبط با فلسطینیان بازداشت شده در حوادث مربوط به عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه تحقیقاتی انجام داده است.
۸۸. تدابیر حقوقی اتخاذ شده از سوی اسرائیل پس از عقب نشینی از نوار غزه در سال ۲۰۰۵ میلادی نشان می دهد که با بازداشت شدگان فلسطینی از نوار غزه، تعامل متفاوتی انجام می شود. بنا بر گفته منابع اسرائیلی در سال ۲۰۰۶ میلادی قانونی در اسرائیل اعلام شد که بر اساس آنان وضع محاکمه فلسطینیان متهم ساکن غزه تغییر اساسی کرده است. در سال ۲۰۰۷ میلادی نیز برنامه ملاقات خانواده ها که از سوی سازمان صلیب سرخ در نوار غزه تدوین شده بود، به حالت تعلیق کامل در آمد و به این ترتیب هر گونه تماس میان اسیران فلسطینی از نوار غزه در زندان های اسرائیل با جهان خارج قطع شد.
۸۹. در اثنای عملیات نظامی اسرائیل در غزه شمار کودکان بازداشت شده توسط اسرائیل از میزان بازداشت شدگان سال ۲۰۰۸ میلادی بیشتر شد. گزارش ها نشان می دهد که شمار زیادی از کودکان در خیابان ها یا هنگام اعتراضات در کرانه باختری به اسارت در آمده اند. شمار کودکان بازداشت شده پس از پایان عملیات نظامی نیز همچنان زیاد است. این گزارش ها به همراه اقدامات تجاوزکارانه نیروهای امنیتی اسرائیل گردآوری شده است.
۹۰. یکی از ویژگی های اصلی عملیات بازداشت فلسطینیان به وسیله اسرائیل، در سال ۲۰۰۵ میلادی، بهانه عضویت آنان در جنبش حماس بود. بر این اساس اسرائیل پیش از برگزاری انتخابات مجلس قانونگذاری و پس از آنکه نیروهای فلسطینی گلعاد شالیط را در ماه ژوئن سال ۲۰۰۶ میلادی به اسارت گرفتند، نظامیان اسرائیلی ۶۵ تن از اعضای مجلس قانونگذاری، شهرداران و وزرای کابینه فلسطین را دستگیر کردند که بیشتر آنان عضو جنبش حماس بودند. این افراد دست کم دو سال در زندان های اسرائیل و در وضعیت بسیار نامناسبی در اسارت بوده اند. در جریان عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه، نظامیان اسرائیلی شماری از رهبران حماس را دستگیر کردند. بازداشت نمایندگان مجلس قانون گذاری فلسطین سبب شده است که این مجلس نتواند به فعالیت خود در زمینه وضع قوانین و نظارت بر عملکرد قوه مجریه فلسطین ادامه دهد.
۹۱. به نظر کمیته حقیقت یاب، این اقدامات نقض قوانین بینالمللی حقوق بشر و نقض اعلامیه جهانی حقوق بشر است که از آن جمله می توان به ممنوعیت بازداشت غیر قانونی، حق برخورداری از حقوق مساوی و عدم تبعیض به خاطر نگرش سیاسی و تاکید بر حمایت از حقوق کودکان، اشاره کرد. کمیته همچنین بر این باور است که بازداشت اعضای مجلس قانونگذاری فلسطین به مثابه مجازات دسته جمعی مردم یک سرزمین است که این امر با قوانین بینالمللی حقوق بشر تناقض دارد.
۳) محدودیت های رفت و آمد در کرانه باختری
۹۲. اسرائیل از مدت ها پیش در کرانه باختری محدودیت های زیادی برای تردد اجرا کرده است. این کار با ایجاد موانع در جاده ها، ایجاد پست های بازرسی، ایجاد دیوار حایل و تدابیر اداری دیگر مانند کارت شناسایی، مجوز و محدودیت اقامت و نیز با وضع قوانین مربوط به ممنوعیت گردآمدن اعضای یک خانواده در کنار هم و نیز سیاست های مربوط به محدودیت حق ورود و خروج و نادیده گرفتن حق بازگشت آوارگان، انجام گرفته است.
همچنین به فلسطینیان اجازه داده نمی شود تا به زمین هایشان که برای ایجاد دیوار حایل مصادره شده اند یا از آنها به عنوان شهرک های صهیونیست نشین یا پایگاه های نظامی و مناطق مانور نظامی استفاده می شود، بروند. همچنین آنان حق ندارند از راه هایی که برای این اغراض ساخته شده اند، استفاده کنند. بسیاری از این راه ها مختص استفاده اسرائیلی هاست و فلسطینیان از استفاده از آنها محرومند. اسرائیل ده ها هزار فلسطینی را از سفر به مناطق دیگر و خارج منع و محروم کرده است. برای نمونه شماری از شاهدان و کارشناسانی که از سوی کمیته برای ایراد شهادت یا ارائه گزارش به امان دعوت شده یا قرار بود اظهارات آنان در ژنو شنیده شود، به سبب همین ممنوعیت ها و محدودیت ها نتوانستند به سفر خارجی بروند.
۹۳. کمیته گزارش هایی دریافت کرده است که نشان می دهد هنگام عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه، محدودیت های تردد در کرانه باختری به شدت افزایش یافته است. در این راستا، اسرائیل کرانه باختری را به مدت چندین روز، کاملا به محاصره در آورد و آمد و شدها را در آن ممنوع ساخت. مضاف بر آن، در طول مدت عملیات چندین پست بازرسی جدید در مناطق مختلف کرانه باختری رود اردن از جمله قدس شرقی ایجاد کرد که بر بیشتر این نقاط بازرسی، پست های بازرسی سیار اطلاق می شود.
در ژانویه سال ۲۰۰۹ میلادی چندین منطقه کرانه باختری رود اردن که در حد فاصل دیوار حایل و مرزهای موسوم به خط سبز قرار داشتند، مناطق بسته نظامی اعلام شدند.
۹۴. به هنگام عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه و پس از آن، اسرائیل با شدت بخشیدن به روند مصادره املاک و تخریب خانه های فلسطینیان در کرانه باختری، سیطره خود بر این منطقه گسترش داد. مضاف بر آن که دستوراتی درباره تخریب خانه های فلسطینیان صادر کرد و روند صدور پروانه برای ساخت شهرک های جدید اسرائیلی و نیز سوء استفاده از منابع طبیعی کرانه باختری را افزایش داد.
اسرائیل پس از عملیات در نوار غزه نیز قوانین مربوط به عبور و مرور فلسطینیان میان نوار غزه و کرانه باختری را تغییر داد و محدودیت های جدیدی برای آن وضع کرد و به این ترتیب شکاف و فاصله میان افراد یک ملت در دو منطقه کرانه باختری و نوار غزه را بیشتر ساخت.
۹۵. وزارت مسکن و برنامه ریزی اسرائیل برای ساخت تعداد ۷۳۰۰۰ خانه در شهرک های صهیونیست نشین در کرانه باختری برنامه ریزی کرده است و عملا با ساخت ۱۵۰۰۰ واحد از این خانه ها موافقت کرده است. چنانچه این برنامه محقق شود، شمار شهرک نشینان یهودی در مناطق اشغالی کرانه باختری دو برابر خواهد شد.
۹۶. کمیته معتقد است محدودیت های اعمال شده علیه آمد و شد فلسطینیان در کرانه باختری به صورت عام و تشدید محدودیت ها در اثنای عملیات نظامی در غزه و تا حدودی پس از پایان این عملیات با هیچ گونه عملیات نظامی مورد ادعا تناسب ندارد.
مضاف بر آنکه کمیته در قبال رسمیت دادن به جدایی کرانه باختری و نوار غزه و به تبع آن دو منطقه از مناطق اشغالی فلسطین، بسیار نگران است.
۴) خشونت داخلی و حمله به هواداران حماس در کرانه باختری و محدودیت آزادی بیان و تجمع
۹۷. کمیته حقیقت یاب گزارش هایی درباره نقض حقوق بشر از سوی تشکیلات خودگردان در دوره مأموریت این کمیته دریافت کرده است. بخشی از این گزارش ها درباره بدرفتاری با اعضای حماس است که از سوی سازمان های امنیتی متهم شده اند که بازداشت و نگهداری غیر قانونی از آن جمله است. چندین سازمان فعال در عرصه حقوق بشر اعلام کرده اند که اقدامات نیروهای امنیتی وابسته به تشکیلات خودگردان در کرانه باختری، به مثابه شکنجه و بدرفتاری و مجازات شدید و غیر انسانی و تحقیر آمیز است که مرگ تعدادی از بازداشت شدگان در هنگام حضور در بازداشتگاه ها را به همراه داشته است که احتمال می رود شکنجه و بدرفتاری شدید عامل این مرگ ها بوده یا در آنها دخیل بوده است. گفتنی است که در زمینه این اقدامات تحقیقاتی نیز صورت گرفته است.
۹۸. همچنین کمیته، گزارش هایی درباره استفاده افراطی از سلاح و سرکوب تجمعات اعتراض آمیز از سوی نیروهای امنیتی فلسطین دریافت کرده است. که از جمله آنها می توان به تجمعات اعتراض آمیز فلسطینیان در کرانه باختری در حمایت از ساکنان نوار غزه همزمان با عملیات نظامی اسرائیل در این منطقه اشاره کرد. گفته شده است که سازمان های امنیتی فلسطین شمار زیادی از اعتراض کنندگان را بازداشت و از پوشش دادن این اعتراضات به وسیله رسانه ها جلوگیری کرده است.
کمیته حقیقت یاب همچنین گزارش هایی دریافت کرده است که نشان می دهد سازمان های امنیتی فلسطین محدودیت هایی برای روزنامه نگاران و خبرنگاران منتقد اعمال کرده اند.
۹۹. تعطیلی مجلس قانونگذاری فلسطین پس از بازداشت شمار زیادی از نمایندگان این مجلس از سوی اسرائیل سبب شد تا نظارت پارلمانی بر بخش های مختلف قوه مجریه، کاهش محسوس یابد. بر همین اساس قوه مجریه تشکیلات خودگردان خود با صدور فرامین و تشکیل نهادهایی، فعالیت های روزمره خود را ادامه داده است.
۱۰۰. در گزارش های دیگری آمده است که تشکیلات خودگردان مؤسسات خیریه و جمعیت ها و انجمن های اسلامی و نهادهای دیگر را به زور تعطیل کرده و مدرسان عضو حماس را از کار برکنار کرده است.
۱۰۱. تشکیلات خودگردان همچنان به اخراج شمار زیادی از کارکنان نهادهای نظامی و غیر نظامی به بهانه عدم وابستگی آنان به “تشکیلات قانونی” یا عدم صدور موافقت امنیتی با انتصاب آنان ـ که هم اکنون شرط استخدام افراد در ادارات است ـ ادامه می دهد یا آنکه پرداخت دستمزد به آنان را متوقف ساخته است. البته این کار به هدف جلوگیری از استخدام اعضا یا هواداران حماس در بخش دولتی صورت می گیرد.
۱۰۲. به نظر کمیته حقیقت یاب این گونه اقدامات با تعهداتی که تشکیلات خودگردان در برابر اعلامیه جهانی حقوق بشر و قانون اساسی فلسطین بر عهده گرفته است، مطابقت ندارد.
اسرائیل
۱. تاثیر حمله موشکی وخمپاره ای به جنوب اسرائیل
۱۰۳.گروه های مسلح فلسطینی ازسال ۲۰۰۱ میلادی بیش از ۸۰۰۰ موشک وخمپاره به جنوب اسرائیل شلیک کرده اند. (فصل بیست و چهارم از گزارش)
شهرک های یهودی نشین سدیروت و کیبوتس نیر آم در محدوده برد این موشک ها و خمپاره ها قرار دارشتند، اما برد موشک ها اکنون به حدود ۴۰ کیلومتر رسیده است و به این ترتیب شهرهایی مانند اسدود در اثنای عملیات نظامی اسرائیل در غزه، هدف حمله موشکی قرار گرفته اند.
۱۰۴. موشک های شلیک شده از سوی گروه های مسلح فلسطینی در محدوده زمانی ۱۸ ژوئن ۲۰۰۸ میلادی تا ۱۸ ژانویه سال ۲۰۰۹ میلادی سه اسرائیلی و دو غیر نظامی فلسطینی را به قتل رسانده است.
گزارش ها نشان می دهد که بیش از ۱۰۰۰ غیر نظامی اسرائیلی به سبب شلیک این موشک ها آسیب جسمی دیده اند که آسیب ۹۱۸ نفر از آنان در اثنای عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه بوده است.
۱۰۵. کمیته از میزان بالای آسیب های روانی به بار آمده در میان غیر نظامیان اسرائیلی اطلاع یافته است. آمارهایی که یک سازمان اسرائیلی در ماه اکتبر سال ۲۰۰۷ میلادی در این باره گردآوری کرده است، نشان می دهد که ۴/۲۸ درصد از بزرگسالان و ۷۲ تا ۹۴ درصد از کودکان ساکن سدیروت از مشکلات پس از اصابت موشک ها به این منطقه رنج می برند.
این گزارش ها نشان می دهد که ۱۵۹۶ اسرائیلی در اثنای عملیات نظامی اسرائیل در غزه به سبب استرس و نگرانی های ناشی از شلیک موشک های فلسطینیان تحت مداوا قرار گرفته اند و شمار مداوا شدگان پس از پایان عملیات نیز به ۵۰۰ نفر می رسد.
۱۰۶. موشک ها و خمپاره ها همچنین به خانه ها و مدارس و خودروها در جنوب اسرائیل زیان هایی وارد ساخته است.
در تاریخ ۵ مارس سال ۲۰۰۹ میلادی یکی از موشک ها به معبدی در شهرک نیتیفوت اصابت کرد. حملات موشکی و خمپاره ای در روند آموزش در جنوب اسرائیل اختلالاتی ایجاد کرده است. در نتیجه این حملات مدارس تعطیل شدند و آموزش به سبب هشدارهای متعدد و انتقال به پناهگاه ها مختل شد و میزان یادگیری افرادی که با مشکلات روانی مواجه اند، کاهش یافته است.
۱۰۷. حملات موشکی و خمپاره ای فعالیت های اقتصادی و اجتماعی را در مناطقی که هدف حمله این موشک ها قرار داشتند، متاثر ساخته است. در شهر هایی مانند اسدود و یاوان و بئر السبع که در اثنای حملات نظامی اسرائیل در نوار غزه برای اولین بار شاهد اصابت موشک بودند، فعالیت های اقتصادی و فرهنگی برای مدت کوتاهی متوقف شد، زیرا برخی از ساکنان این مناطق به نقاط دیگر رفتند. در شهرک های نزدیک تر به مرزهای نوار غزه که همچنان هدف حملات موشکی قرار دارند، در اثنای عملیات اخیر اسرائیل در نوار غزه، شمار بیشتری از این مناطق خارج شده اند.
۱۰۸. کمیته چنین نتیجه گرفته است که موشک ها و تا حدود کمتری خمپاره هایی که از سوی گروه های مسلح فلسطینی شلیک می شود، دارای هدفگیری مناسب برای اصابت اهداف نظامی نیست و بیشتر به مناطق محل سکونت غیر نظامیان اصابت می کند. کمیته همچنین به این نتیجه رسیده است که این حملات به صورت بی هدف و علیه ساکنان جنوب اسرائیل انجام می شود و اگر هدف نظامی مشخصی وجود نداشته باشد، نمی تواند جنایت جنگی محسوب شود. از آنجا که به نظر می رسد گروه های مسلح فلسطینی نمی توانند موشک ها را دقیق هدفگیری کنند و از آنجا که این حملات زیان های اندکی به مراکز نظامی اسرائیل وارد کرده است، کمیته بر این باور است که شلیک این موشک ها بیشتر به هدف ایجاد رعب و وحشت در میان غیر نظامیان اسرائیلی است و نقض قوانین بینالمللی تلقی می شود.
۱۰۹. از آنجا که کمیته ملاحظه کرده است برخی از گروه های مسلح فلسطینی از جمله حماس به صورت آشکار اعلام کرده اند که در انتقام از حمله اسرائیل به غیر نظامیان فلسطینی در حملات نظامی به غزه، غیر نظامیان اسرائیلی را هدف قرار می دهند، این امر که به مثابه اقدام انتقامجویانه علیه غیرنظامیان در اثنای حملات نظامی است، با قوانین بینالمللی حقوق بشر تعارض دارد.
۱۱۰. کمیته بر این باور است، تعداد اندک افراد آسیب دیده از حملات فلسطینیان در داخل اسرائیل به سبب اقدامات احتیاطی اسرائیل است که علاوه بر سیستم هشدار و آژیر، فراهم بودن پناهگاه های عمومی و امن سازی مدارس و ساختمان های عمومی دیگر با هزینه بسیار بالایی که دارد، سبب کاهش آمار کشته ها و زخمی ها در میان اسرائیلی ها شده است. در مقابل کمیته از این نگران است که عدم وجود سیستم هشدار زودهنگام و عدم وجود پناهگاه های عمومی و امن سازی ساختمان ها در مناطق محل سکونت عرب های ساکن اسرائیل که در روستاهای رسمی و غیر رسمی از نظر دولت اسرائیل، این مناطق را در مقابل حملات موشکی و خمپاره ای بسیار آسیب پذیر سازد.
۲. سرکوب مخالفان در اسرائیل، محدودیت در کسب اطلاعات و بدرفتاری با حامیان حقوق بشر
۱۱۱. کمیته حقیقت یاب گزارش هایی دریافت کرده است مبنی بر اینکه دولت اسرائیل گروه ها و افرادی را که از عملیات نظامی اسرائیل انتقاد می کنند، سرکوب می کند یا درصدد سرکوب آنان بر آمده است.
با آنکه شمار زیادی از یهودیان اسرائیلی از عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه حمایت می کنند، اما اعتراضات گسترده ای نیز به این عملیات در داخل اسرائیل صورت گرفته است. صدها هزار تن از مردم ـ که اکثر آنان از فلسطینیان ساکن اسرائیل هستند ـ به این عملیات اعتراض کرده اند. با آنکه اجازه تظاهرات و برگزاری چندین جلسه داده شد، اما گزارش ها نشان می دهد که اعتراض کنندگان به ویژه عرب های فلسطینی ساکن اسرائیل برای دریافت مجوز با مشکلات زیادی مواجه بوده اند.
در این تظاهرات ها، حدود ۷۱۵ نفر در اسرائیل و در بیت المقدس شرقی به وسیله نیروهای امنیتی اسرائیل بازداشت شدند.
به نظر می رسد در تظاهرات مخالفان اعتراض به عملیات نظامی در غزه، هیچ کس بازداشت نشده باشد، اما بیش از ۳۴ درصد بازداشت شدگان در اعتراض به عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه، کمتر از ۱۸ سال سن داشته اند. کمیته حقیقت یاب بر این باور است که شمار اندکی از اعتراض کنندگان بازداشت شده اند.
کمیته، مقامات اسرائیلی را بر تضمین حقوق شهروندان بدون تبعیض از سوی پلیس اسرائیل، تشویق می کند و آزادی بیان و حق برگزاری تجمعات مسالمت آمیز را بر اساس آنچه قوانین بینالمللی از آن حمایت می کند، محترم بشمارد.
۱۱۲. کمیته گزارش های مربوط به خشونت های جسمی اعمال شده از سوی پلیس اسرائیل علیه اعتراض کنندگان را با نگرانی دنبال می کند که از آن جمله می توان به ضرب و شتم تظاهرکنندگان و رفتار تبعیض آمیز و نژادپرستانه به ویژه علیه عرب های اسرائیلی که از سوی پلیس اسرائیل بازداشت شده اند و نیز اهانت های ناموسی به زنان، اشاره کرد.
ماده ۱۰ کنوانسیون ژنو تاکید دارد که با افراد محروم شده از آزادی باید رفتاری انسانی شود و احترام شایسته انسانی نسبت به آنان روا داشته شود.
۱۱۳. از جمله افرادی که به دادگاه های اسرائیلی معرفی شده اند، عرب های ساکن اسرائیل هستند که وضعیت بازداشت آنان تا زمان انجام محاکمه، بسیار نامناسب می باشد. همچنین، موضوع تبعیض و رفتار دوگانه با عرب های ساکن اسرائیل و یهودیان آن گونه که در گزارش ها آمده، نگرانی های بسیاری را دامن می زند.
۱۱۴. بازجویی های سازمان های امنیتی اسرائیل از فعالان سیاسی نشان می دهد که این اقدامات فضای سرکوب را در داخل اسرائیل تشدید می کند. کمیته همچنین از اجبار فعالان به حضور در بازجویی سازمان شاباک که به نام شین بت نیز معروف است، ابراز نگرانی می کند، زیرا از نظر قانونی آنان ملزم به پذیرش چنین مسأله ای نیستند.
۱۱۵. کمیته حقیقت یاب همچنین گزارش هایی دریافت کرده است که بر اساس آن دولت اسرائیل اعضای یک سازمان جدید به نام نیوبروفایل را به اتهام تشویق جوانان به عدم خدمت در ارتش اسرائیل، تحت بازجویی قرار داده است. گزاش ها نشان می دهد که دولت اسرائیل تلاش دارد، از ادامه کمک های خارجی به سازمان “شکستن دیوار سکوت” جلوگیری کند. این امر پس از انتشار اظهارات سربازان اسرائیلی درباره عملکرد و تعامل نیروهای مسلح اسرائیلی در غزه، صورت گرفته است. کمیته از این نگران است که تعامل اسرائیل با این سازمان ها و نهادها، ممکن است اثر تهدیدی برای دیگر سازمان های فعال در امور حقوق بشر داشته باشد. زیرا اعلامیه سازمان ملل درباره مدافعان حقوق بشر این حق را برای این گروه ها قائل شده است که با درخواست و دریافت و استفاده از کمک های مالی به هدف آشکار تقویت و حمایت از حقوق بشر و آزادی های اساسی با استفاده از روش های صلح آمیز، به این اهداف برسند. بنابراین تلاش برای توقف حمایت های مالی خارجی از این گونه سازمان ها به این دلیل که این سازمان ها در جهت حمایت از آزادی بیان حرکت کرده اند، با مفاد اعلامیه سازمان ملل درباره حقوق بشر در تضاد است.
۱۱۶. دولت اسرائیل از تاریخ ۵ نوامبر سال ۲۰۰۸ میلادی مانع از ورود رسانه ها به نوار غزه شد، مضاف بر آنکه از ورود سازمان های حقوق بشر به این منطقه نیز جلوگیری کرد و این ممنوعیت ها هنوز برای برخی سازمان های بینالمللی و اسرائیلی ادامه دارد. کمیته حقیقت یاب هیچ دلیل موجهی برای این اقدام اسرائیل نمی بیند، زیرا حضور روزنامه نگاران و ناظران بینالمللی حقوق بشر به تحقیقات کمک می کند و رفتار طرف های درگیر مناقشه را به اطلاع همگان می رساند و می تواند در جلوگیری از سوء رفتارها موثر واقع شود.
کمیته همچنین مشاهده کرده است که اسرائیل تلاش می کند اقداماتی علیه فعالان سیاسی، نهادهای غیر دولتی و رسانه ها به اجرا بگذارد تا به این وسیله از بررسی دقیق رفتار اسرائیل در زمان عملیات نظامی در نوار غزه و آثاری که این عملیات بر ساکنان این منطقه بر جای گذاشته است، جلوگیری شود. این امکان نیز وجود دارد که هدف اسرائیل از این اقدامات، جلوگیری از تحقیق درباره این موضوع در این منطقه و آشکار ساختن واقعیت ها باشد.
د: محاکمه
۱) واکنش اسرائیل به ادعاهای مربوط به نقض حقوق فلسطینیان از سوی نظامیان اسرائیلی
۱۱۷. اگر خواهان تضمین احترام به حقوق بشر و قوانین بینالمللی مربوط به آن هستیم و نمی خواهیم فضایی ایجاد شود که در آن مرتکبان جنایت ها از مجازات بگریزند، انجام تحقیقات و نیز ـ در صورت امکان ـ محاکمه متهمان به ارتکاب جنایت های خطرناک ضروری تلقی می شود و بر اساس قوانین بینالمللی بر همه کشورها لازم است که درباره اتهامات مربوط به نقض قوانین تحقیق کنند.
۱۱۸.کمیته اطلاعات عمومی و گزارش های دولت اسرائیل درباره تدابیر اتخاذ شده از سوی این دولت درباره پایبندی به تحقیق درباره اتهامات وارده، را بررسی کرده است. (فصل بیست و ششم)
از این رو کمیته پرسش هایی را برای اسرائیل ارسال کرد، اما هیچ گونه جوابی درباره آنها دریافت نکرده است.
۱۱۹. دادستان نظامی اسرائیل در پاسخ به اتهامات وارده درباره نقض قوانین بینالمللی حقوق بشر و اعلامیه جهانی حقوق بشر، دستور داد تا تحقیقات جنایی در این باره انجام شود، اما این تحقیقات پس از دو هفته به این بهانه که این ادعاها بر اساس اظهارات شفاهی مطرح شده است، متوقف گردید. نیروهای مسلح اسرائیل نیز نتایج ۵ تحقیق خود را منتشر کردند که بر اساس آنها افسران بلندپایه اسرائیلی چنین نتیجه گرفته بودند که نیروی دفاعی اسرائیل در طول مدت جنگ در غزه مطابق با قوانین بینالمللی عمل کرده اند، اما گزارش ها نشان داد که در این تحقیقات چند خطای کوچک شناسایی شده است.. رسانه ها در تاریخ ۳۰ ژوئیه سال ۲۰۰۹ اعلام کردند که دادستان نظامی اسرائیل به پلیس نظامی اسرائیل دستور داده است که درباره ۱۴ شکایت از مجموع بیش از ۱۰۰ شکایت مربوط به سوء رفتار نظامیان اسرائیلی، پرونده هایی تشکیل دهد، اما هیچ گونه جزئیاتی در این باره ارائه نشده است.
۱۲۰. کمیته همچنین سیستم داخلی تحقیقات و محاکمه مبتنی بر قوانین ملی در اسرائیل را بررسی کرد. این ساختار شامل بخش های زیر است:
الف: اقدامات تادیبی
ب: مرحله نتیجه گیری از اطلاعات به دست آمده که تحقیقات عملیاتی نیز نام دارد
ج: تحقیقات ویژه ای که از سوی یک افسر بلندپایه و به دستور رئیس ستاد ارتش انجام می گیرد،
د: تحقیقات پلیس نظامی که شعبه تحقیقات جنایی پلیس نظامی انجام می دهد
اصلی ترین بخش این روند، همان است که نتیجه گیری تحقیقات عملیاتی نام دارد.
نتیجه‌گیری تحقیقات عملیاتی عبارت است از بازبینی حوادث و عملیاتی که نظامیان انجام داده اند و این کار یا از سوی واحد همان نظامیان مجری عملیات انجام می گیرد یا آنکه افسر مافوق آن را انجام می دهد. هدف از این نتیجه‌گیری‌ها، در حقیقت همان خدمت به اهداف عملیات نظامی است.
۱۲۱. قوانین بینالمللی حقوق بشر از همه کشورها می خواهد که درباره اتهامات مربوط به ارتکاب جنایت از سوی نظامیان تحقیق کرده و در صورت فراهم بودن شرایط، افراد خاطی محاکمه شوند. در قانون بینالمللی همچنین آمده است که این تحقیقات باید شفاف، سالم، مستقل، سریع و فعال باشد.
کمیته حقیقت یاب تاکید می کند که سیستم تحقیقات اسرائیل هیچ یک از این اصول را در خود ندارد. برای نمونه، موضوع نتیجه گیری از اطلاعات عملیاتی که نیروهای مسلح اسرائیل از آن به عنوان ابزار تحقیق استفاده می کنند، ابزاری برای مرور عملکرد و عبرت آموزی از آنهاست و به همین سبب نمی تواند ابزار مناسب و سالمی برای تحقیق باشد، به ویژه که این تحقیق درباره اتهامات مربوط به نقض شدید حقوق بوده باشد.
همچنین این روش تحقیقاتی، اصول سلامت و سرعت را که در تحقیقات بینالمللی به آن نیاز است در خود ندارد. یکی دیگر از عیوب مهم سیستم تحقیقاتی اسرائیل این است که تحقیق جنایی واقعی پس از آن آغاز می شود که نتیجه گیری از اطلاعات عملیاتی انجام شده باشد و حال آنکه سیستم تحقیق اسرائیل فاقد این اصل است.
۱۲۲. کمیته حقیقت یاب به این نتیجه رسیده است که تردیدهای جدی درباره آمادگی اسرائیل برای انجام تحقیقات واقعی، سالم، مستقل، سریع و فعال ـ آن گونه که قوانین بینالمللی طلب می کند ـ وجود دارد.
از نظر کمیته تحقیقات، سیستم اسرائیل در یک جمله کوتاه، ویژگی های تبعیض آمیز را در خود دارد و به همین سبب دستیابی به عدالت از سوی قربانیان فلسطینی را در این سیستم بسیار دشوار می سازد.
۲۹ اقدامات تشکیلات خودگردان در قبال حوادث غزه
۱۲۳. کمیته دلیلی نیافته است که نشان دهد مقامات غزه سیستمی برای نظارت عمومی و محاکمه قوانین بینالمللی حقوق بشر و اعلامیه جهانی آن تشکیل داده باشد. نادیده گرفته شدن مستمر قوانین بینالمللی که در سایه آن گروه های مسلح فعالیت نظامی خود را در نوار غزه در قالب شلیک موشک ها و خمپاره ها به سوی اسرائیل انجام می دهند، موجب نگرانی کمیته حقیقت یاب شده است.
به رغم دریافت گزارش هایی، اما کمیته هنوز به این امر قانع نشده است که مقامات غزه اقدام حقیقی و تاثیرگذاری برای بررسی احتمال نقض قوانین حقوق بشر در چارچوب فعالیت گروه های مسلح حاضر در نوار غزه، به اجرا گذاشته باشند.
۱۲۴.به رغم بیانیه های صادر شده از سوی مقامات غزه و هر گونه اقدام احتمالی که کمیته حقیقت یاب از آن ناآگاه است، این کمیته اعتقاد دارد که قتل و شکنجه و بدرفتاری در نوار غزه هنوز بدون انجام تحقیقات باقی مانده است.
ب) اقدامات انجام شده در کرانه باختری
۱۲۵. درباره نقض قوانین مربوط به حقوق بشر در کرانه باختری نیز باید گفت که به نظر می رسد با وجود چند استثناء، اما حوادث مربوط به نقض حقوق بشر به ویژه علیه مخالفان سیاسی در این منطقه به شدت نادیده گرفته می شود که به تبع آن، مرتکبان این گونه حوادث محاکمه نمی شوند. علاوه بر آن، وزارت کشور تشکیلات خودگردان تصمیمات دادگاه عالی این تشکیلات درباره لزوم آزادی شماری از افراد بازداشت شده یا بازگشایی تعدادی از دفاتری که مقامات تشکیلات خودگردان آن را پلمپ کرده اند، نادیده گرفته و حاضر به اجرای آنها نشده است.
۱۲۶.در چنین شرایطی، کمیته نمی تواند تدابیری را که تشکیلات خودگردان برای محاکمه متهمان به نقض قوانین بینالمللی حقوق بشر بپذیرد و بر این باور است که این تشکیلات باید بیشتر به تعهدات و مسئولیت های خود در قبال حمایت از حقوق افراد عمل کند و این مسئولیت ها از اصلی ترین وظایف مقامات تشکیلات خودگردان فلسطین است.
۳. رهبری بینالمللی
۱۲۷. از آنجا که اسرائیل آمادگی آن را ندارد که تحقیقاتی متناسب با معیارهای بینالمللی انجام دهد، کمیته از یک اقدام بینالمللی به عنوان تنها راه موجود در برابر کشورها، جهت تحقیق درباره نقض احکام و قوانین کنفوانسیون ژنو (مصوب سال ۱۹۴۹میلادی) و برای جلوگیری از فرار از مجازات و به منظور انجام مسئولیت بینالمللی (فصل هشتم) حمایت می کند.
۴) غرامت‌ها
۱۲۸. قانون بینالمللی بر این موضوع تاکید دارد که هر گاه یکی از قوانین بینالمللی نادیده گرفته شد، عامل یا عاملان باید غرامت ناشی از خسارت های بوجود آمده را پرداخت کند. از نظر کمیته حقیقت یاب، ساختار قانون فعلی و مصوبات موجود در اسرائیل زمینه مناسبی ـ اگر زمینه ای وجود داشته باشد ـ برای درخواست پرداخت غرامت به فلسطینیان در اختیار هیچ کس قرار نمی دهد.
بر این اساس جامعه جهانی وظیفه دارد ابزارهای اضافی یا جایگزینی برای پرداخت غرامت به آن دسته از غیرنظامیان فلسطینی که در جریان عملیات نظامی اسرائیل آسیب و خسارت دیده اند، فراهم آورد. (فصل بیست و نهم)
ه: نتایج و توصیه‌ها
۱۲۹. کمیته در فصل سی ام این گزارش که در آن خلاصه ای از نتیجه گیری های حقوقی آورده شده، درباره تحقیقات انجام شده نتیجه گیری کرده است.
۱۳۰. همچنین، کمیته برای شماری از نهادهای سازمان ملل و اسرائیل و تشکیلات خودگردان و جامعه جهانی درباره موارد زیر توصیه هایی ارائه کرده است:
الف: محاکمه متهمان به نقض خطرناک قوانین بینالمللی حقوق بشر
ب: غرامت‌ها
ج: نقض خطرناک حقوق بشر
د: محاصره و بازسازی
ه: استفاده از سلاح‌ها و اقدامات نظامی
و: حمایت از مؤسسات حقوق بشر و مدافعان این حقوق
ز: پیگیری توصیه‌های کمیته حقیقت‌یاب
این توصیه‌ها در فصل سی و یکم گزارش به صورت مشروح آمده است.
منبع: مرکز اطلاع رسانی فلسطین